نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای اقتصاد نفت و گاز دانشگاه علامه طباطبائی
2 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
3 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
4 دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران
چکیده
یکی از مهمترین مناطق غنی به لحاظ ذخایر گاز طبیعی، منطقه معروف به کشورهای حاشیه دریای خزر 1
است که شامل سه کشور مهم برای صادرات گاز، یعنی ایران، ترکمنستان و آذربایجان م یشود. یکی از
اهداف مهم و اصلی سه کشور یادشده حضور در بازارهای جهانی گاز است. برای صادرات گاز این منطقه،
دو خط لوله به نا مهای خط لوله ترانس خزر و خط لوله نابوکو با هدف ارسال گاز از داخل کشورهای
یادشده به اروپا در حال اجرا است. از آنجا که روند مصرف گاز طبیعی کشورهای اروپایی در سا لهای اخیر
همواره در حال افزایش بوده و از وابستگی زیاد به واردات گاز از روسیه رنج م یبرد، منطقه خزر برای اروپا
بسیار مهم تلقی م یشود.
در مقاله حاضر در چهارچوب نظریه بازی همکارانه، سعی در بررسی رفتار استراتژیک کشورهای یادشده
در خصوص صادرات گاز به اروپا م یشود. از آنجا که یکی از مسایل مهم در خصوص پروژه خط لوله
ترانس خزر، ملاحظات محیط زیستی این پروژه است، باید از روشی استفاده شود که بتواند آثار جانبی
تشکیل ائتلا فهای مختلف را در باز یهای همکارانه در نظر بگیرد. به همین دلیل از روش ماسکین استفاده
شده است. براساس نتایج ب هدست آمده، صادرات مستقیم گاز به اروپا برای هر سه کشور ایران، ترکمنستان و
آذربایجان گزینه مناسبی نیست، اما در صورت صادرات گاز از طریق نابوکو، در مقایسه با ترانس خزر منافع
بیشتری عاید سه کشور خواهد شد.
همچنین براساس نتایج ب هدست آمده از مقاله مشخص م یشود که اثر محیط زیستی موجب عدم تشکیل
ائتلاف در راستای صادرات از خط لوله ترانس خزر م یشود. با توجه به اینکه ب هصرف هترین راه ممکن برای
صادرات گاز به اروپا، صادرات گاز ترکمنستان و آذربایجان از طریق ایران به ترکیه و اروپا است - که
مشکلات محیط زیستی نیز ب هوجود نم یآورد - ازای نرو، ایران م یتواند برای افزایش توان استراتژیک خود،
نسبت به ارسال گاز این دو کشور از طریق خاک خود اقدام کند.
کلیدواژه‌ها
. اقتصاد انرژ ، ی سال هشتم ، شماره 28
تحلیل سیاست صادرات گاز به کشورهای « ، ( جعفرزاده، امیر و عبدالساده نیسی ( 1391
فصلنامه اقتصاد محیط زیست و ،« هند و پاکستان در چهارچوب نظریه بازی ها
. انرژ ، ی شماره 2
. مجله مجلس و پژوه ، ش سال نهم، شماره 34
عبدلی، قهرمان ( 1392 )، نظریه باز یها و کاربردهای آن ( باز یهای اطلاعات ناقص،
تکاملی و همکارانه)، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)،
مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
مصلح، کامران و دیگران ( 1387 )، استفاده بهینه از منابع گازی در ایرا ، ن تهران، مجلس
شورای اسلامی، مرکز پژوهش ها.
Muthoo, A. (1999), Bargaining Theory with Applications, Cambridge
University Press.
van den Nouweland, A. (2005), Models of Network Formation in
Cooperative Games. Cambridge University Press.
Agayev, Z. and Z. Schneeweiss (2012), “Nabucco West Selected As
Potential Route for Azeri Gas”. Retrieved July 15, 2012, from
Bloomberg.com: http://www.bloomberg.com/news/ 2012-06-
28/nabucco-west-selected-as-potentaial-route-for-azeri-gas.html
Aseeva, A. (2011), “EU-Russia Energy Relations: the Role of
International Law from Energy Investment and Transit
Perspective”. Geneve: Institut Europeen De L'université De
Genéve.
Barysch, K. (2010), “Should the Nabucco Pipeline Project be
Shelved?” Transatlantic Academy Paper Series.
BP (2014), BP Statistical Review of World Energy. BP
Rodica, Branzei, Dinko Dimitrov and Stef Tijs (2005), Models in
Cooperative Game Theory: Crisp, Fuzzy and Multichoice Games,
Springer.
Energy Loss Database, Willis (A Global Risk Advisor, Insurance and
Reinsurance Broker).
Panic Selling.
http://www.ft.com/cms/s/0/38b246ba-6bb9-11e3-85b1-00144feabdc0.
html#axzz3Dr9fHyUc
Hubert, Franz and S. Ikonnikova (2004), “HoldUp, Multilateral
Bargaining, and Strategic Investment: The Eurasian Supply Chain
for Natural Gas”. Humboldt University Discussion Paper.
Hubert, Franz and Ekaterina Orlova (2012), “Competition or
Countervailing Power for the European Gas Market”, Working
Paper.
Segal, I. (2003), “Collusion, Exclusion and Inclusion in Random-
Order Bargaining”. Review of Economic Studies, Vol. 70, pp 439-
460.
IEA (2013), World Energy Outlook
Ikonnikova, Svetlana (2005), “Coalition Formation Barganing and
Investment in Network with Externalities: Analysis of the Eurasian
Gas Supply Netwotk”, MPRA Paper, No. 915.
Castro, J., D. Gomez and J. Tejada (2009), “Polynomial Calculation of
the Shapley Value Based on Sampling”. Computers & Operations
Research, vol. 36(5), pp 1726-1730.
Stern, J. (2007), “Gas-OPEC: A Distraction from Important Issues of
Russian Gas Supply to Europe”. Oxford Energy Comment.
Nash Jr, J. F. (1950), “The bargaining problem”. Econometrica, Vol.
18(2), pp 155-162.
Osborne, Martin J. and Ariel Rubinstein (2011), A Course in Game
Theory, MIT Press.
Maskin, Erik (2003), “Coalitional Bargaining with Externalities”,
Keynote lecture for the European Economic Association
Conference 2003, Stockholm.
Natural Gas Pipeline Project”, P.E. ADB South Asia Energy
Division ADB South Asia Energy Division November.
Munawar, Ahmad (2003), Gas Infrastructure Augmentation and Long
Term Planning, Managing Director, SUI Southern Gas Company
Limited, Karachi.
Oil and Gas Journal’s Annual Pipeline Economics Special Report 2013.
Pirani Simon & Others (2014), What the Ukraine Crisis Means for
Gas Markets, Oxeford University.
Shapley , L. A. (1953), “Value for N-Person Games”. In H. Kuhn and
A. Tucker, Contribution to the Theory of Games II, Page 307.
Princeton University Press.
Shapley, L. and M. Shubik (1969), “On Market Games”, Journal of
Economic Theory, Vol. 1, pp 9-25.
Tsolova, Tsvetelia and Henning Gloystein (2013). “Nabucco pipeline
Boosts Prospects with Azeri Deal”. Reuters. Retrieved 15
March 2013.
)