نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی و مدرس دانشگاه

2 کارشناس ارشد اقتصاد و مدرس دانشگاه.

چکیده

یکی از مهمترین ابزارهای کارآمد در امر سیاستگذاریاقتصاد کلان و ایجاد ثبات و رشد اقتصادی، متغیر نرخ سود (بهره) است. عدم بهره گیری از تغییرات نرخ سود نه تنها پویایی سیستم بانکی و به تبع آن اقتصاد ایران را آسیب‌پذیر کرده و باعث ایجاد شکاف در بازار رسمی و غیر رسمی کشور شده است. آزاد سازی نرخ سود  در قالب قانون بانکداری بدون ربا می‌تواند یکی از مهمترین ابزارهای سیاست پولی کشور را احیا نموده و موجب بهبود متغیرهای کلان اقتصادی شود. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش عبارت است از: نحوة تأثیر آزادسازی نرخ سود(بهره) بر متغیرهای کلان اقتصاد کشور در دوره مورد مطالعه (81-1345) چگونه است؟برای این منظور ابتدا مروری بر ادبیات موضوع پژوهش داشته و سپس مدل مورد نظر تحقیق تشریح شده و مبانی تئوریک آن بطور اجمالی ارائه می‌شود. برآورد مدل سیستمی با استفاده از روش حداقل مربعات سه مرحله‌ای (3SLS)  بخش بعدی مقاله است. در سیستم معادلات همزمان توابع تقاضای پول، سرمایه‌گذاری و رشد برآورد شده و با اثبات فرضیه مکینون ـ شاو در ایران، تأثیر مثبت آزادسازی مالی بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی استخراج شده است.
نرخ سود (بهره) واقعی در معادلات سرمایه‌گذاری با رشد، دارای رابطه مثبت بوده و بیانگر آن است که با افزایش نرخ سود واقعی در نظام بانکی کشور ، میزان سرمایه‌گذاری و تولید افزایش می‌یابد. در تابع تقاضای پول ، نرخ سود واقعی بالاترین ضریب را به خود اختصاص داده‌ و نشان می‌دهد که با افزایش نرخ سود، حجم بزرگی از پولهای مردم جذب نظام بانکی شده و ثبات اقتصادی را نتیجه خواهد ‌داد.

کلیدواژه‌ها

1. ختایی، محمود. گسترش بازارهای مالی ورشد اقتصادی. تهران:‌ مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی، 1378.
2. ذوالنور، سید حسین. مقدمه‌ای بر اقتصادسنجی. شیراز: دانشگاه شیراز، 1374.
3. رنانی، محسن. بازار یا نابازار؟. تهران: سازمان برنامه و بودجه، 1376.
4. عظیمی، علی. «سرکوب مالی و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری خصوصی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، (1380).
5. کرمی قهی، ولی ا... . «سلسله مباحثی در زمینه آزادسازی مالی». تازه‌های اقتصاد، سال پنجم، شماره‌های 53 ـ45، (1374).
6. کشاورزیان پیوستی، اکبر. «نقش بازار پول در سرمایه‌گذاری خصوصی بخش صنعت ایران». مجموعه مقالات سیزدهمین کنفرانس سیاستهای پولی و ارزی. تهران: مؤسسه تحقیقات پول و بانکی بانک مرکزی، (1382).
7. مؤیدی موفق، فریده. «تعدیل اقتصادی و سرمایه‌گذاری خصوصی». تازه‌های اقتصاد، سال ششم، شماره34، (1376).
8. نجفی، بهاءالدین. «آزادسازی مالی و اثرات افزایش سود بانکی بر سرمایه‌گذاری خصوصی». چهارمین کنفرانس سیاستهای پولی و ارزی. تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی،‌ (1373).  
9. نوفرستی، محمد و عرب مازار، عباس. «یک الگوی اقتصادسنجی کلان برای اقتصاد ایران». مجله پژوهش اقتصادی، سال اول، شماره 1، (1374).
10. نوفرستی، محمد. ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی. تهران: رسا، 1378.
11. هادیان، ابراهیم و صمدی،‌ نرگس. «عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران». مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس سیاستهای پولی و ارزی، تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی، (1377).
 
12. Alberto Giovannini & Martha DE.Melo, "Government Revenue From Financial Repression"., The American Economic Review, Vol. 83, No. 4, (1993).
 
13. Blejer Mario I. "The Demand For Money And The Variability of The Rate of Inflation: Some Empirical Results"., International Economic Review, Vol.20, No.2, (1979).
 
14. Brainard, C. & Tobin, J. "Pitfalls in Financial Model Building"., The American Economic Riview,Vol.58, No.2, (1968): 99-122.
 
15. Brainard. William C. & Tobin, J. "Econometric Models: Their Problems and Usefulness"., The American Economic Review, Vol.58, No.4, (1968): 98-122.
 
16. Buffie F. Edward. "Financial Repression The New Structurallists, and Stabilization Policy in Semi-Industrialized Economics"., Journal of Economics, Vol.14, No.3, (1984).
 
17. Fry, Maxwell. J. "Money and Capital or Financial Deepening in Economic Development?"., Journal of Money, Credit, and Banking, Vol.6, No.4, (1978): 464-475.
 
18. Fry, Maxwell. J. "Models of Financially Repressed Developing Economics"., World Development, Vol.10, No.9, (1982a): 731-50,
 
19. Fry, Maxwell. J. "Analysing Disequilibrium Interest-Rate Systems in Developing Countries"., World Development, Vol.10, No.12, (1382): 1049-57.
 
20. Fry, Maxwell. J.  "Saving, Investment, Growth and the Cost of Financial Repression"., World Development,          Vol.14, No.3, (1986): 317-27.
 
21. Giovannini A. "The Interest Elasticity of Savings in Developing Countries: The Existing Evidence"., World Development, Vol.11, No.7, (1983): 601-608.
 
22. Giovannini A. "Saving and the Real Interest Rate in LCDs"., Journal of Development Economics,Vol.18, No.2, (1985): 197-217,
 
23. Gupta, Kanhaya L.& Lensink  Robert. "Financial Repression and Fiscal Policy"., Journal of  Policy Modeling, Vol.19, No.4, (1997).
 
24. Khatkhate, D. "Anatomy of Financial Retardation in a LDC,s: the Case of Sri Lanka 1951-1976"., World Development, Vol.16, No.9, (1982).
 
25. Khatkhate, D. "Assessing The Impact of Interest Rate in Less Developing Countries"., World Development, Vol.16, No.5, (1988).
 
26. Kallon, "An Econometric Analysis of Money Demand in Ghana"., Journal of Developing Areas,Vol.26, No.4, (1992): 475-488.
 
27. M. O. Odedokun, "Monetary Model of Black Market Exchange Rate Determination: Evidence From African Countries"., Journal of Economic Studies,Vol.23, No.4, (1996): 34-48.
 
28. Morisset. Jacques, "Does Financial liberalization Really Improve Private Investment in Developing Countries?"., Journal of Development Economics, Vol.40, No.1, (1993): 133-150.
 
29. Purvis. Douglas D. "Dynamic Models of Portfolio Behavior: More on Pitfalls in Financial Model Building"., The American Economic Review, Vol.68, No.3, (1978).
 
30. U. Tun. Wai, and Choung-Huey.Wong, "Determinants of Private Investment in Developing Countries"., Journal of Development Studies, Vol.19, No.1, (1982): 19-36.
 
31. Van Wijnbergen. Sweder, "Credit  Policy , Inflation and Growth in a Financial Repressed Economy"., Journal of Development Economics, Vol.13, No.4, (1983): 45-65.
32. Westhead. Paul and Storey, David J. "Financial Constraints on the Growth of High Technology Small     Firms      in the United Kingdom"., Applied Financial Economics, Vol.7, No.2, (1997).
 
33. Wijnbergen. Sva. "Interest Rate Management in LDC’s"., Journal of Monetary Economics, Vol.12, No.4, (1983): 437-452.