نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد از دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 رییس پژوهشکده اقتصاد و دانشیار اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد دانشگاه شاهد، تهران

4 دانشیار دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شریف، تهران

چکیده

رابطه سرمایه انسانی و بهره­ وری نیروی کار همواره از نگاه کلان مورد توجه اقتصاددانان است. توجه به رابطه این دو از منظر خرد به ویژه ابعاد مختلف سرمایه انسانی (تحصیل، سلامت و تجربه) می‌تواند سنجش اثر واقعی‌تر سرمایه انسانی بر بهره­وری نیروی کار را نشان دهد. هدف اصلی این مقاله، بررسی تاثیر ابعاد مختلف سرمایه انسانی بر ارتقای بهره­وری نیروی کار براساس ویژگی‌های مختلف فردی در اقتصاد ایران است. با به‌کارگیری ریزداده‌های نتایج طرح آمارگیری هزینه-درآمد خانوارهای شهری (سال 1392) و با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی رگرسیون چندک[1] (QR)، الگوی بهره­وری نیروی کار برآورد شده است. برای این منظور، میزان دریافتی(درآمد) با منشا کار نیروی کار شاغل مزد و حقوق‌بگیر خصوصی به عنوان نماینده تقریبی بهره­وری شاغلان برای برآورد الگو استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد در چندک‌های مختلف، هر سه مولفه سرمایه انسانی بر بهره­وری شاغلان (حقوق بگیر شاغلان خصوصی)، اثر مثبت و معنی‌داری داشته است. در این میان، در چندک‌های مختلف ضرایب شاخص‌های سرمایه سلامت[2] در مقایسه با سرمایه‌های انسانی ناشی از آموزش و تجربه از نوسانات بیشتری برخوردار است  و در چندک‌های پایین‌تر ( )، میزان واکنش بهره­وری شاغلان به شاخص‌های سلامت بیش از چندک‌های بالاتر ( ) بوده است و هر نوع تکانه از ناحیه سلامت ممکن است وضعیت بهره‌وری شاغلان به‌خصوص در گروه‌های درآمدی پایین‌تر را بیشتر تحت تاثیر قرار دهد. این موضوع، اهمیت و جایگاه سرمایه سلامت را در نظام‌های تامین اجتماعی، بیمه‌ای، سلامت و... با نگاه به ارتقای بهره‌وری افراد شاغل یادآور می‌شود



[1]- Quantile Regression (QR)


[2]- Health Capital

کلیدواژه‌ها

امینی، علیرضا و زهره حجازی آزاد (1386)، «تحلیل و ارزیابی نقش سلامت و بهداشت در ارتقای بهره‌وری نیروی کار در ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال نهم، شماره 30، بهار.
بهبودی، داود، باستان، فرانک و فشاری، مجید (1390)، «برررسی بین مخارج بهداشتی سرانه و درامد سرانه در کشورهای با درآمد پایین و متوسط»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال پنجم، شماره 3، پائیز.
رئیس‌پور، علی و جمشید پژویان (1392)، «آثار مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی و بهره‌وری در ایران: رویکرد منطقه‌ای»،  فصلنامه علمی و پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، سال هجدهم، شماره 4.
سلمانی، بهزاد و علیرضا محمدی (1388)، «بررسی اثر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره 39.
طائی. حسن و مهلا شوریان (1396)، «شکاف جنسیتی دستمزد، سقف شیشه ای و کف چسبنده در بازار کار ایران»، مجموعه مقالات همایش بین المللی مطالعات بازار کار ایران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی ریاست جمهوری و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
فلاحی، محمدعلی و همکاران (1394)، «تاثیر سرمایه انسانی بر بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال چهارم، شماره 16.
قنبری، علی و مهدی باسخا (1387)، «بررسی اثرات تغییر هزینه بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی ایران»، فصلنامه علمی و پژوهشی مجله تحقیقات اقتصادی، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، شماره 83 ، تابستان .
کشاورز حداد، غلامرضا و سید میثم نوراشرف‌الدین (1394)، «نرخ بازدهی خصوص آموزش در مناطق شهری ایران: روش رگرسیون چندک»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، دوره 50، شماره 4، زمستان.
کشاورز حداد، غلامرضا (1395)، اقتصادسنجی داده‌های خرد و ارزیابی سیاست، تهران: نشر نی، چاپ اول.
متقی، سمیرا (1392)، تخمین تابع تولید و اندازه گیری کارایی بخش سلامت و سنجش اثر گذاری سلامت بر بهره‌وری نیروی کار؛ موردی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، رساله دوره دکتری اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس.
مرکز آمار ایران (1393)، نتایج طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری سال 1392.
مهرآرا، محسن و فضائلی، علی اکبر (1388)، «رابطه هزینه‌های سلامت و رشد اقتصادی در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)»، فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت سلامت، دوره 12، شماره 35.
هادیان، محمد و همکاران (1385)، «اثر مخارج بهداشتی بر رشد اقتصادی کشور ایران»، فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت سلامت، دوره 9، شماره 24.
Arshad. M.N.M and Malik. Z, (2015), “Quality of Human Capital and Labor Productivity: A. Case of Malaysia”, International Journal of Economics, Management and Accounting, Vol. 23, No.1, pp.37-55.
Australian Workforce and Productivity Agency (2013), Human capital and productivity literature review, Commonwealth of Australia.
Becker, Gary, (2007), “Health as Human Capital: Synthesis and Extensions”, Oxford Economic Papers, No 59.
Bloom, David and Canning David, (2005), “Health and Economic Growth: Reconciling the Micro and Macro Evidence”, Harvard School of public health.
Bloom. D and Canning, (2003), “Health as Human Capital and its Impact on Economic Performance”, The Geneva Papers a Risk and Insurance, Vol.28. No2. April. p.p. 304 -315.
Bloom. d, canning. D. and Sevilla. J. (2001), “The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence”, National Bureau of Economic Research (NBER), wp. 8587, November.
Galama, T, (2015), “A Contribution to Health Capital Theory”, RAND Population Research Center, working paper, wr – 831.
Galama. T & kippersluis. R. (2013), “Health Inegualies Through the Lens of Health Research Economic Inegual, and Rand Labor & Population Center”, wp – 1011.
Galama. T and Van kippersluis .H, (2015), “A Theory of Education and Health, Human Capital and Economic Opportunity Global Working Group”,Economics Research Center, University of Chicago. No, 2015 – 007.
Gao, W and smyth. R. (2010), “Health Human Capital, Height and Wages in China”, Journal of Development Studies, Vol.46, No.3, pp.466-484.
Gilleskie. D and Hoffman. D, (2014), “Health Capital and Human Capital as Explanations for Health – related Wage Disparities”, Journal of Human cCapital, Vol. 8, No. 3, Fall, pp. 235-279.
Gyimah – Brempong. K and Wilson. M, (2004), “Health Human Capital and Economic Growth in Sub – Saharan African and OECD Ccountries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, Vol. 44, pp. 296-320.
Howitt, P, (2005), Health, Human Capital and Economic Growth: A Schumpeterian Perspective, Pan American Health Organization and Brown University.
Hsieh.W. J, Hsiao.P. J & Lee.J. D, (2012), “The Impact of Health Status on Wages, Evidence from the Quantile Regression”, Journal of International and Global Economic Studies, 5(1).
Kim, A, Tandon. A, Hailu. A and others, (1997), “Health and Labor Productivity, the Economic Impact of Onchocercal Skin Disease”, Policy Research Working Paper, World Bank (Africa Human Development Department) and University of Addis Ababa.
Rivera, B and Currais, L, (2004), “Public Health Capital and Productivity in the Spanish Regions: A Dynamic Panel Date Model”, World Development, Vol, 32, No. 5, pp. 871 -885.
Schultz, Paul, (2002), “Wage Gains Associated With Height as a form of Health Human Capital”, Yale University, Economic Growth Center, Center discussion paper, No. 841.
Schultz, paul, (2003), “Human Capital, Schooling and Health Returns”, Yale University, Economic Growth Center, No. 853.