نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

عدالت به عنوان یکی از مهم‌ترین هدف‌های نظام اقتصادی محسوب می‌شود و اهداف دیگری نظیر کارایی و رشد اقتصادی باید همراه با عدالت دنبال شود. در اقتصاد اسلامی، عدالت بازتوزیعی به عنوان یکی از انواع عدالت، می‌تواند از طریق پرداخت‌های واجب و مستحب افراد به فقرا و یا از طریق اعطای یارانه دولت برقرار شود. در این تحقیق، ابتدا به مرور تئوری های نوع دوستی و عقلانیت تعدیل یافته در غرب و عدالت بازتوزیعی و انفاق در اقتصاد اسلامی می پردازیم و سپس با وارد کردن راهکارهای دیگرخواهانه برای بازتوزیع درآمد در الگوی نسل‌های همپوشان (OLG) دو دوره‌ای، این الگو را تعمیم داده و پس از تحلیل، اثرات اقتصادی رفتارهای بازتوزیعی مورد بررسی قرار می‌دهیم. بر اساس نتایج این تحقیق، افزایش رفتارهای بازتوزیعی که در قالب افزایش انفاق ظهور پیدا می‌کند، تاثیر مثبت بر پس‌انداز و انباشت سرمایه دارد و در نتیجه با رشد اقتصادی سازگار است. بنابراین، یک راهکار بهینه برای برقراری رشد توام با عدالت، افزایش انگیزه مردم برای رفتارهای دیگرخواهانه و کمک‌ داوطلبانه به فقرا است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
بخشی دستجردی، رسول (1390)، «بررسی اثر عدالت بین زمانی بر رشد اقتصادی با تاکید بر نقش ارجحیت زمانی، مطالعه موردی: اقتصاد ایران»، پژوهش‌های اقتصادی، دوره 11، شماره 1.
توحیدی‌نیا، ابوالقاسم (1388)، «امکان سنجی تاثیر اخلاق بر مبانی اقتصاد خرد و کلان»، اخلاق در علوم و فناوری، ش 3 و 4: 38-28.
جهانیان، ناصر (1389)، «نظریه جامع عدالت»، فلسفه دین، دوره 7، شماره 6.
حرانی، ابومحمد حسن بن علی (1382)، تحف العقول عن آل الرسول، مترجم: حسن زاده، صادق. قم: نشر آل علی.
حر عاملی، محمدبن حسن (1391ق)، وسائل الشیعه، چاپ چهارم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خاندوزی، سید احسان (1390)، مدینه عادله: مقدمه‌ای بر نظریه عدالت اقتصادی در قرآن، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
صدر، محمد باقر (1349)، اقتصاد ما، بررسی‌هایی درباره مکتب اقتصادی اسلام، ترجمه ع. اسپهبدی، جلد دوم، تهران: موسسه انتشارات اسلامی.
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1380)، المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی. جلد 15. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
قحف، منذر (۱۴۱۷ ه ق)، اقتصادیات الزکاه، البنک الاسلامی للتنمیه، جده.
عزتی، مرتضی (1394)، اقتصاد خرد 3، تحلیل رفتارهای اقتصادی در چارچوب اسلامی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
عیوضلو، حسین (1384)، عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اقتصادی در اسلام، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)،
موسایی، میثم (1388)، «نقش فرهنگ بر الگوی مصرف»، فصل‌نامه اقتصاد اسلامی، 34: 150-125.
میرمعزی، سیدحسین (1393)، عدالت اقتصادی از دیدگاه اسلام، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
وبر، ماکس (1382)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یوسفی، محمد رضا (1388)، «بررسی فقهی مبادله رشد اقتصادی و عدالت»، فصلنامه نامه مفید، 23.
Ali, D.H. Norulazidah P.H. Omar; Myles, Gareth D. (2010), “The Consequences of Zakat for Capital Accumulation”, Journal of Public Economic Theory, 12 (4),
Boar, C. (2017), Dynastic Precautionary Savings, University of Rochester Working Paper. Available at: https://www.cedia.ca/sites/cedia.ca/files/boar.pdf
Cipriani, G.P. (2014), “Population Aging and PAYG Pensions in the OLG Model”, J Popul Econ 27.
De la Crox, D. and Lubrano, M. (2009), “The Tradeoff between Growth and Redistribution: ELIE in an Overlapping Generations Model”, CORE Discussion Papers 2009018, Université catholique de Louvain, Center for Operations Research and Econometrics (CORE),
Dynan, K., Skinner, J., Zeldes, S.P. (2002), “The Importance of Bequests and Life-cycle Saving in Capital Accumulation: A new Answer”, American Economic Review, 92.
Faridi, F.T.(1997), Zakah and Fiscal Policy , in Economics of Zakah ; ed by Monzer Kahf , IRTI, IDB.
Guin, B. (2016), Culture and Household Saving, Available at SSRN:  http://ssrn.com/abstract=2698872.
Iqbal, M. (1998), “Zakah,Moderation and Aggregate Consumption in an Islamic Economy”, JRIE, Vol. 3, No. 1.
Khan, M. Fahim (1997), Macro consumption function in an Islamic framework.In Economics of Zakah, ed. by Monzer Kahf, IRTI, IDB.
Lambrecht, S., Michel, Ph., Thibault, E. (2006), “Capital Accumulation and Fiscal Policy in an OLG Model with Family Altruism”, Journal of Public Economic Theory, 8.
Lubrano, Michel (2009), The Redistributive Aspects of ELIE: A Simulation Appoach, In Macrojustice: A pluridisciplinary evaluation of Kolm’s theory, edited by Claude Gamel and Michel Lubrano, forthcoming. Heidelberg: Springer.
Michel, Ph. and P. Pestieau (1998), “Fiscal Policy in a Growth Model with both Altruistic and Nonaltruistic Agents”, Southern Economic Journal, 64.
Nordblom, K. (1997), Precautionary Saving and Altruism, Working Paper, Department of Economics, Uppsala University, No. 1997:19, http://nbn-resolving.de/urn:nbn:se:uu:diva-2387.
Pigou, A. C. (1920), The Economics of Welfare, 4th edition, London: Macmillan.
Ramsey, F. P. (1928), “A Mathematical Theory of Saving”, Economic Journal, 38.
Sen, A.K (1977), “Rational Fools: A Critique of the Behavioral Foundations of Economic Theory”, Philosophy and Public Affairs. Vol.6.No.4
Simon, H (1992), Economics, Bounded Rationality and the Cognitive Revolution, Massachusetts, Edward Elgar.
Solimano, A., Aninat, E., Birdsall, N. (2000), Distributive Justice and Economic Development: The Case of Chile and Developing Countries, Michigan: The university of Michigan press.
Von Mises, L. (1949), Human Action. New Haven: Yale University Press.
Yoon, Y. and Talmain, G. (2001), Endogenous Fertility, Endogenous Growth and Public Pension System: Should We Switch from a Pay-As-You-Go to a Fully Funded System. The Manchester School: 69(5),
Zaim, Sabahaddin (1989), Recent Interpretations on Economic Aspect of Zakah, In: Imtiazi, I.A., et. Al., (edits), Management of Zakah in Modern MuslimSociety. IRTI/IDB: Jeddah, pp: 101-120.