نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

سرمایه­ گذاری به عنوان یکی از مسائل عمده اقتصادی مطرح بوده و برای ایجاد و تداوم رشد اقتصادی تشکیل سرمایه در هر کشوری؛ به ویژه در کشورهای در حال توسعه از اهمیت خاصی برخوردار است. در جامعه جهانی تنها کشورهایی حرفی برای گفتن خواهند داشت که توان فنی و تولیدی بالایی داشته باشند و برای این امر، سرمایه قابل ملاحظه­ای مورد نیاز است.
از این رو استفاده از منابع مالی خارجی به عنوان مکمل منابع داخلی، ضروری به نظر میرسد. تأمین مالی از طریق سرمایه­گذاری مستقیم خارجی علاوه بر رفع کمبود سرمایه، ابزاری مناسب برای دستیابی به تکنولوژی مدرن و استفاده از ماشین آلات و تجهیزات با فناوری جدید است. ولی باید توجه داشت که جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، منوط به شناسایی عوامل مؤثر بر آن و ایجاد تغییرات مناسب در آنها است.
در مقاله حاضر سعی شده، در قالب یک الگوی اقتصادسنجی، با استفاده از روش «خود بازگشتی با وقفه­های توزیعی»[1] عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران مورد مطالعه قرار گیرد. نتایج مطالعه نشان می­دهد که اولاً: رابطه تعادلی بلند مدت برای سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران وجود ندارد و فقط رابطه­ای کوتاهمدت برقرار می­باشد؛ ثانیاً: سرمایه­گذاری مستقیم خارجی با سرمایه­گذاری مستقیم خارجی با وقفه، تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز واقعی و سرمایه انسانی رابطة مستقیم و با سایر متغیرهای مورد بررسی؛ مانند نرخ تورم، مالیات بر شرکتها و نرخ تعرفه، رابطه‌ای معکوس دارد.



[1]. Auto- Regressive Distributed Lag (ARDL)

کلیدواژه‌ها

1. امینی، علیرضاو نشاط، حاجی محمد. «برآورد سری زمانی موجودی سرمایه در اقتصاد ایران طی دوره 81-1338». برنامه و بودجه، سال دهم، شماره اول، (1384).
2.  بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. اداره بررسیهای اقتصادی. تراز نامه بانک مرکزی سالهای مختلف.
3. بختیاری، صادق و مؤید، فرزیتا. «سرمایه گذاری خارجی و شرایط لازم برای جذب آن با نگاهی به تجارب چند کشور». مجموعه مقالات دهمین کنفرانس سالانه سیاستهای پولی و ارزی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، (1379).
4. پارسامنش، مهرداد. «نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، (1378).
5. حاجیلی، معصومه. «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی». نشریه علمی- تخصصی روند، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سال دهم، شماره 29-28،(بهار و تابستان 1379).
6. داوو­دی، پرویز و شاهمرادی، اکبر. «بازشناسی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی((FDI دراقتصاد ایران و 46کشور جهان در چهارچوب یک الگوی تلفیقی». فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال ششم، شماره بیستم، (پائیز 1383).
7. رحیمی بروجردی، علیرضا. «بررسی نظری و تجربی پیرامون تأثیر متغیرهای درونزا و برونزا بر فرار سرمایه و سرمایه­گذاری خارجی در ایران». مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، (1377).
8. سید نورانی، محمدرضا. «تجزیه و تحلیل اقتصادی تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران». رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، (1374).
9. کازرونی، علیرضا. «آثار سرمایه­گذاری مستقیم خارجی و موانع باز دارنده آن در ایران». مجموعه مقالات دهمین کنفرانس سالانه سیاست­های پولی و ارزی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، (1379).
10. ملکی، مهران. «تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با تأکید بر کشورهای صادر کننده نفت». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، (1382).
11. نظیفی، فاطمه. «اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی برخی از کشور های در حال توسعه طی سالهای 92-1973». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، (1374).
12. نفیسی، شهاب. «رابطه سرمایه انسانی و رشد اقتصادی با تأکید بر نقش توزیع تحصیلات نیروی کار؛ مورد ایران؛ سالهای 79-1345» . پایاننامه کارشناسی ارشد، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، (1381).
13. نوفرستی، محمد.  ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی. تهران، نشر مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1378.
14. هادی زنور، بهروز. سرمایه گذاری خارجی در ایران. تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، 1379.
 
15. Agrawal, J. P. "Determinant of Direct Investment:A Survery"., Welt Wirtshchaftiches Archive, (1981).
 
16. Bajio, R. and Simon, S. "An Econometric Analysis of Foreign Direct Investment 1964-89"., Southen & Economic Journal, Vol.1 ,No.2, (1994).
 
17. Barclay, L.A. Foreign Direct Investment in Emerging Economies: Corporate Strategy and Investment Behavior in the Caribbean. London and Newyork, (2000).
 
18. Buckley, P. J. and Casson, M. C. The Future of the Multinational Enterprise. London: Macmillan, (1976).
 
19. Coase, R.H., "The Nature of the Firm"., The Economica, Vol.4, (1973).
 
20. Devereux,D. and Griffith, R. "Taxes and The Location of Production Evidence from a Panel of us Multinationals"., Journal of Public Economics, Vol.68, (1998).
 
21. Dunning, J.H. "The Eclectic Paradigm of International Production: Restatement and Some Possible Extention".,  Journal of  Business Studies, Vol.19, (1988).
 
22. Erdal, F. and Tatoglu, E. "Locational Determinants of Foreign Direct Investment In An Emerging Market  Economy: Eridence From Turkey"., Multinational Business Review, Vol.10, No.1, (2002).
 
23. Hymer, S.H. The International Operations of National Firms: A Study of Direct Foreign Investment. Cambridge MA: MIT Press, 1960 and 1976.
 
24. Johansen, S. and Juselius, K. "Maximum Likelihood Estimation and Inferences on Cointegration- With Applications to the Demand for Money"., Oxford Bulletin of Economics and Statistics,Vol 52, (1990).
 
25. Jun, J. "Tax Policy and International Direct Investment"., NBER Working Paper Series, WP, No.3048, (1989).
 
26. Kerr, I. A. and Peter, V. M. "The Determinants of Foreign Direct Investment in China"., University of Western Australia, (2001).
 
27. Kojima, K. "A Macro Economic Approch to Foreign Direct Investment"., Hitotsubashi Journal of Economics, Vol.14, (1973).
 
28. Kojima, K. "Japanese and American Direct Investment in AsiaAcomparativeAnalysis"., Hitotsubashi Journal of Economics,Vol.26, (1985).
 
29. Lucas,Jr.R.E. "Why Doesn't Capital Flow From Rich to Poor Countries", American Economic Review, Vol 80, (1990).
 
30. Nigh, D. "The Effect of Political Events of United States Direct Foreign Investment: A Pooled Time – series Croos – Sectional Analysis"., Journal of International Business Studies, Vol .16, (1985).
31. Noorbakhsh, F., Paloni, A. and Youssef, A. "Human Capital and FDI Inflows to Developing Countries: New Empirical Evidence"., World Development, Vol.29, (2001).
 
32. Rugman, A. Inside the Multinationals: The Economics of Internal Markets. Newyork: Columbia University Press, (1981).
 
33. Zhang, K. and Markusen, J. "Vertical Multinationals and Host-Country Characteristics"., Journal of Development Economics, Vol. 59, (1999).