نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیأت علمی دانشکده امور اقتصادی

چکیده

در این مقاله آثار ایجاد یک موافقتنامه ترتیبات تجاری ترجیحی دو جانبه بین ایران و ترکیه مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور با بکارگیری یک مدل تعادل جزئی و با استفاده از آمار دورة2003-2002 منتج از منابع آمار بانک جهانی، آثار ایجاد موافقتنامه در قالب مفاهیم، ایجاد و انحراف تجارت  و در سناریوهای کاهش موانع تعرفه‌ای، مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج حاکی از آن است که ایجاد موافقتنامه دو جانبه بین ایران و ترکیه، هرچند باعث افزایش کل حجم تجارت؛ یعنی صادرات و واردات ایران به آن کشور خواهد شد؛ اما افزایش صادرات کمتر از افزایش واردات خواهد بود که دلیل اصلی آن نیز بالاتر بودن سطوح تعرفه‌ای ایران بر واردات از ترکیه در مقایسه با سطوح تعرفه‌ای ترکیه بر کالاهای وارداتی از ایران می‌باشد.
علاوه بر این؛ به رغم افزایش بیشتر واردات ایران نسبت به صادرات و در نتیجه تشدید کسری تراز تجاری ایران با کشور ترکیه، بخش اعظمی از واردات از ترکیه مربوط به کالاهای غیرمصرفی؛ یعنی کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای است که تبعات این واردات متفاوت با واردات کالاهای صرفاً مصرفی می‌باشد. همچنین پس از ایجاد یک موافقتنامه، درآمدهای تعرفه‌ای ایران نیز کاهش خواهد یافت؛ اما این موضوع در سطح کالایی و کدهای دو رقمی HS متفاوت خواهد بود. بطوریکه با توجه به مقادیر کاهش تعرفه و همچنین کشش تقاضای واردات هر کالا درآمد تعرفه‌ای برخی از کالاها، حتی افزایش نیز خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

1. ارباب، حمیدرضا. «منافع اقتصادی ایران از گسترش روابط تجاری تجاری با کشورهای اکو». پایان نامه دکتری، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، (خرداد 1380).
2. اشرف زاده، سیدحمیدرضا. «اثرات الحاق اسپانیا و پرتغال به جامعه اروپا(EC)  بر صادرات پسته ایران به جامعه اروپا (1990-19980 )». مجموعه مقالات سمینار شناخت استعدادهای بازرگانی-اقتصادی استان کرمان، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، اداره بازرگانی استان کرمان و دانشگاه شهید باهنر، (فروردین 1375).
3. ثاقب، حسن.ایجاد تجارت و انحراف تجارت در موافقتنامه نظام ترجیحات تجاری کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی(TPS/OIC): با استفاده از مدل اسمارت در قالب سناریو های کاهش تعرفهای. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی،  خرداد 1384.
4. ثاقب، حسن و صادقی یارندی ، سیف ا.. .«بررسی آثار موافقتنامه تجارت ترجیحی دو جانبه ایران و پاکستان: با استفاده از مدل شبیه سازی اسمارت».‌پژوهشنامه بازرگانی، شماره 38، (بهار 1385).
5. حسن پور، یوسف. امکانسنجی جهت پشتیبانی وب سایت بازار مشترک اسلامی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، مدیریت مطالعات بازار مشترک اسلامی، شماره ثبت 1446،‌ 1382.
6. وزارت بازرگانی.«نگاهی به همگرائی اقتصادی و موافقتنامههای تجارت ترجیحی». دفتر نمایندگی تام الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران، (1383).
7. زاهد طبان،علی و زارع، محمدحسن.«تجارت ترجیحی بین ج.ا.ایران و ترکیه». دفتر نمایندگی تام الاختیار تجاری ج.ا. ایران، (1382).
8. لاهیجانی افخم، خلیل.«توسعه روابط تجاری ایران و ترکیه، علل، انگیزه‌ها و اثرات آن براقتصاد ایران». معاونت پژوهشی و برنامهریزی دانشگاه تهران، (1370).
9. محبی، منیره.«ارزیابی اثرات عضویت ایران در سازمان تجارت جهانیبا تأکید بر کالاهای کشاورزی».پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، (1374).
 
10. Baldwin, R. E., "A Domino Theory of Regionalism"., in R.E. Baldwin, P. Haaparanta and J. Kiander (eds.) Expanding Membership in the European Union, Cambridge University Press, Cambridge, (1995).
 
11. Baldwin, R., R. Forslid and J. Haaland, "Investment Creation and Investment Diversion: A Simulation Study of the EU’s Single Market Programme"., The World Economy, No.19, (1996).
 
12. Ben-David, D. "Equalizing Exchange: Trade Liberalization and Income Convergence"., The Quarterly Journal of Economics, No.108, (1993).
 
13. Bhagwati, J. and Panagariya, A. "Preferential Trading Areas and Multilateralism: Strangers, Friends or Foes?"., Papers 9596-04, Columbia - Department of Economics, (1996).
14. Gumede, V. "Import Performance and Import Demand Functions for South Africa"., TIPS Working Paper, No. 9, (2000).
 
15. Jachia L. and Teljeur E. "Free Trade Between South Africa and The European Union Quantitative Analysis"., TIPS Working Paper, No. 11, (July 1998).
 
16. Mc Calla, Alex. "What the Developing Countries Want from the WTO"., The Estey Centre of International Law and Trade Policy 2 (1), 2001.
 
17. Panagariya, A. Rethinking the New Regionalism. Paper Presented at the January 1995 UNDP-World Bank Trade Expansion Project Conference, World Bank, Washington, D.C, (1995).
 
18. Smith, A. and A.J. Venables. "Completing the Internal Market in the European Community: Some Industry Simulations"., European Economic Review, No.32, (1988).
 
19. Summers, L. "Regionalism and the World Trading System"., In Policy Implications of Trade and Currency Zones, Federal Reserve Bank of Kansas, (1991).
 
20. Van Seventer, D. E. and Thembi, M. "A Free Trade Area Between South Africa and India: Which Commodities Matter?"., TIPS. Policy Review Workshop, (August 2001).
 
21. WTO. Secretariat World Trade Report, (2003).