بررسی اقتصاد زیرزمینی از دو روش شکاف درآمد هزینه خانوار و نسبت نقد

اسفندیاری, علی‌اصغر; مهربانی, فاطمه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیأت علمی دانشگاه چمران اهواز

² کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز

چکیده

اقتصاد زیرزمینی مجموعه ای از فعالیتهای مولد ارزش افزوده است که در قالب اقتصاد رسمی تعریف وگنجانده نمی‌شود. فعالیتهای خارج از بازار خانوار و سازمانهای غیر انتفاعی و نیز آن گونه فعالیتهای بازار که به دلایل گوناگون دور از چشم مقامات می‌ماند مجموعه فعالیتهای سازنده اقتصاد زیرزمینی را بوجود می‌آورد. اقتصاد زیرزمینی شامل چهار بخش خانوار، غیر رسمی، نامنظم وغیرقانونیاست.
طبیعت پنهان اقتصاد زیرزمینی، اندازه گیری و مطالعه مستقیم آن را با مشکل مواجه می‌سازد، به همین دلیل بیشتر روشهای اندازه گیری رایج، روشهای تخمین غیر مستقیم این فعالیتها است. که با فرضیه های محدود کننده بسیاری همراه می‌باشد
در این پژوهش، ضمن بر شمردن روشهای مختلف سنجش حجم اقتصاد زیرزمینی، به برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی با استفاده از دو روش «شکاف درآمد ـ هزینه خانوار» و روش «نسبت نقد» می‌پردازیم.
در روش «شکاف درآمد- هزینه خانوار» اختلاف بین درآمد و هزینه خانوار، نشان‌دهندة اقلام گزارش نشده درآمد خانوار و خالص خلاف گویی خانوار در دو طرف درآمد و هزینه است. در این روش سعی می‌شود که از طریق تعیین خالص نسبی در زمینه خلاف گویی خانوار در مورد هزینه‌ها و درآمدها به حجم اقتصاد زیرزمینی پی برده شود.
در«روش نسبت نقد»، از طریق حجم نقل و انتقالات صورت گرفته با وجه نقد و تغییرات حجم اسکناس و مسکوک، به بررسی و برآورد اقتصاد زیرزمینی می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. اسفندیاری، علی اصغر و جمال‌منش، آرش. «اقتصاد زیرزمینی و تاثیر آن بر اقتصاد ملی».مجله برنامه و بودجه. سال نوزدهم، شمارة 77، (1381).

2. اسفندیاری، علی اصغر.«تاثیر برنامه‌های اول تا پنجم بر تغییرات ساختاری اشتغال و جابجایی نیروی انسانی». مجموعه مقالات همایش پنجاه سال برنامه‌ریزی توسعه در ایران، دانشگاه علامه طباطبائی، (1377).

3. عرب مازار یزدی، علی. اقتصاد سیاه در ایران. مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1384.

4. اعظم بیگی، علی.«جایگاه بخش غیررسمی در اقتصاد ایران».مجله برنامه و بودجه، سال پنجم، ‌شماره 20و19، (آبان و آذر 1376).

5. جمال‌منش، آرش.«تخمین اقتصاد زیرزمینی و اثر آن بر اقتصاد ملی».پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات اهواز، (1381).

6. توماس، جی‌جی و دیگران.اقتصادی غیر رسمی. ترجمه و تلخیص منوچهر نوربخش و کامران سپهری. تهران: موسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1376.

7. خلعتبری، فیروزه.«اقتصاد زیرزمینی».مجله رونق، سال اول، شماره 1 و 2، (1369).

8. سازمان بین‌المللی کار. کار شایسته و اقتصاد غیررسمی.، ترجمة محمد ضیایی بیگدلی، تهران: پژوهشکده امور اقتصادی، سال1383.

9. ژرمانگ، مارک دبار.«دامهای اقتصاد زیرزمینی».مجلة پیام یونسکو. شماره 313، (1375).

10. عرب مازار، علی‌اکبر.«عملیات نمایندگی شرکتهای خارجی در ایران و گریز مالیاتی».مجله مالیات، شماره 26، (1378).

11. عرب مازار، علی.«اقتصاد سیاه در ایران: اندازه، علل و آثار آن در سه دهه اخیر». مجله برنامه و بودجه. شماره 63و62، (‌1380).

12. عرب مازار، علی.«اقتصاد سیاه در ایران: یک رویکرد کلان اقتصادی».رسالة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، (1380).

13. Frey, Bruno S. and Hannelore Weck. "Estimating the Shadow Economy: a’ native’ Approach"., Oxford Economic Papers, No.35, (1983).

14. Vito Tanzi. Policies, Institutions and Dark Side of Economics. Published by Edward Elgar Publishing Limited Glen sanda House, UK., 2000.

15. Edgar L. Feige. "Defining and Estimating Underground and Informal Economies"., The new Institutional Economics Approach. To be Published in Wond Development, Vol. 18, No.7, (1990).

16. Feige Edgar L. The Underground Economics: Tax Evasion and Information Distortion. Cambridge University Press., 1989.

17. Bhatta Charyya, D. "On the Economic Rationale of Estimating the Hidden Economy"., Economic Journal, Vol. 109, F348-F359, (1999).

18. Feige, E. "How Big is the Irregular Economy?"., Challenge, Vol 22, (1979).

19. Giles, D. "Measuring the Hidden Economy: Implications For Econometric Modeling"., Economic Journal, Vol. 109, f 370-f 389, (1999).

20. World Bank. "World Development Report 1991.The Challenge Development"., (1991).

21. Tanzi, V. "The Underground Economy in the United States: Estimates and Implications"., Banca Nazionale de Lavoro Quarterly Review, 1980.

22. Mattew H. Fleming, John Roman, And Graham Farrell., "The Shadow Economy"., (Spring 2000), p.389.

پژوهشنامه اقتصادی

بررسی اقتصاد زیرزمینی از دو روش شکاف درآمد هزینه خانوار و نسبت نقد

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4
دی 1385
صفحه 133-162

بررسی اقتصاد زیرزمینی از دو روش شکاف درآمد هزینه خانوار و نسبت نقد

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4دی 1385صفحه 133-162

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4
دی 1385
صفحه 133-162