نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

2 کارشناس پست‌بانک

3 دانشجوی دوره دکتری اقتصاد و پژوهشگر مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

چکیده

پست بانک به عنوان یکی از نهادهای مالی، تجربه موفقی در بسیاری از کشورها را پشت سر گذاشته است. همین امر سبب شد که شرکت پست بانک در سال 1375 با اهدافی چون توسعه خدمات مالی در مناطق روستایی و دورتر تأسیس شود. اکنون با سپری شدن بیش از یک دهه از فعالیت پست بانک در قالب سرپرستیهای مستقل استانی درکشور، امکان ارزیابی فعالیت آنها با استفاده از معیارهایی چون کارایی فراهم آمده که موضوع این مقاله است.
در مقاله حاضر کارایی و عوامل مؤثر بر آن برای 28 استان (سرپرستی) مستقل پست بانک ایران در دوره زمانی1384-1378 با استفاده از روش پارامتری آماری(SFA)و فرم خطی- لگاریتمی تابع هزینه مرزی تصادفی برآورد شده است. نتایج این مطالعه بر اساس مدل(1)- برآورد کارایی- نشان می‌دهد که کارایی پست بانک ایران 60 درصد است، استان تهران کمترین کارایی و استان چهارمحال و بختیاری، بیشترین کارایی را داشته اند. در کل سرپرستیهای پست بانک استانی در مناطق با توسعه‌یافتگی پایین‌تر چون چهارمحال و بختیاری وکهکیلویه و بویراحمد در مقایسه با واحدهای استانی توسعه یافته تر چون تهران وخراسان کاراترعمل کرده اند.
ضمن اینکه بر اساس نتایج مدل (2)- برآورد عوامل مؤثر بر کارایی- کارایی سرپرستیها با اندازه پست بانک (دارایی کل)، تعداد پرسنل، تعداد شعب و زمان رابطه منفی و با درآمد کل پست بانک رابطه مثبت دارد.

کلیدواژه‌ها

1. امامی میبدی،‌ علی. ‌اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1379.
2. برهانی، حمید. «سنجش کارایی در بانک‌های تجاری ایران و ارتباط آن با ابعاد سازمانی مالی». رساله دکتری اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات، (خرداد 1377)، صص 62- 25.
3. پیرنیا، حسین. تفکر علمی و توسعه اقتصادی و اجتماعی. تهران: دانشگاه تهران، (1347).
4. ترازنامه سرپرستی های پست بانک برای سالهای 1384-1378.
5. حسینی، سید شمس‌الدین و سوری، امیررضا. «برآورد کارایی بانک‌های ایران و عوامل مؤثر بر آن». فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال هفتم، شماره دوم، (تابستان 1386): 156-127.
6. ختایی ، محمود و عابدی فر، پژمان. «برآورد کارایی فنی صنعت بانکداری در ایران». فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، مرکز تحقیقات اقتصادی ایران، وابسته به دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، سال دوم، شماره ششم، (پاییز 1379): 84-63.
7. کریمی، مجتبی. «بررسی کارایی شعب مختلف بانک کشاورزی و تعیین عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی استان همدان)». پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقتصاد، دانشگاه تهران، (1381): 68-56.  
8. نفر، نصرت‌الله. «برآورد کارایی فنی نیروی انسانی در صنعت بانکداری ایران». فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، معاونت امور اقتصاد، وزارت امور اقتصاد و دارایی، سال نهم، شماره 17، (بهار1380): 74-51.
 
9. Afriat, S. N. "Efficiency Estimation of Production Function"., International Economic Review, No. 13, (1972).
 
10. Aly Hassan Y., Richard Grabowski, Carl Pasurka, and Nanda Rangan. "Technical, Scale, and Allocative Efficiencies, U.S. Banking: An Empirical Investigation"., The Review of Economic and Statistics, (1989).
 
11. Battese, G. E. and Colli, T. J. "Prediction of Firm–Level Technical Efficiencies With a Generalized Frontier Production Function and Panel Pata"., Journal of Econometrics, No. 21, (1998). 
 
12. Bravo-Ureta, B. E. and Riegar, L. "Alternative Production Frontier Methodologies and Dairy Efficiency"., Journal of Agricultural Economic, No. 41, (1990).
 
13. Farrell, MJ. "The Measurement of Productive"., Journal of Royal Statistical Society, (A , general) 120. part  No. 3, (1957): 253 – 281 .
 
14. Green, W. H. "Maximum likelihood Estimation of Econometric Frontier Functions"., Journal of Economietric, No. 31 , (1980).
 
15. Jondrow, J. Lovell, C. A. K, Materov, I . S. and Schmidt, P. "On the Estimation of Technical Inefficiency in the Stochastic Frontier Production Model"., Journal of Econometric, (1990), pp. 236-283 .
 
16. Kaparakis Emmanuel I. Stephon, M. Miller. "Short-run Cost Inefficiency of Commercial Banks: A Flexible Stochastic Frontier"., Approach Journal of Money, Credit, and Banking, Vol. 26, No. 4, The Ohio State University Press, (November 1994): 875-890 .
 
17. Kumbbakar, S.C. "Estimation of Input Specific, Technical and Allocative Inefficiency in Stochastic Frontier Models"., Oxford Economic Papers, No. 40, (1988).