نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ایلام

چکیده

کاهش وابستگی به صادرات غیر نفتی و متنوع نمودن کالاهای صادراتی از جمله اهدافی است که کشور طی برنامه­­های توسعه دنبال نموده است. بطوریکه در پایان برنامه­ی سوم تنها 18 درصد از صادرات کالایی را صادرات غیر نفتی تشکیل داده است. بر این اساس، در برنامه­ی چهارم توسعه مقرر شد که این سهم به 6/33 درصد افزایش یابد. برای این منظور، شناسایی بازارهای هدف از طریق بررسی پتانسیل­های تجاری بین کشورها ضرورت دارد. از اینرو این مقاله به دنبال بررسی پتانسیل تجاری ایران با کشورهای منتخب آذربایجان، ارمنستان، روسیه، ترکیه، ترکمنستان، گرجستان و قزاقستان است. بدین منظور از روش مقایسه­ی بردارهای صادرات و واردات متقابل زوج کشورها در سال (2008) استفاده شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که از نظر صادرات در تمام کشورهای مورد بررسی به جز ترکیه بیش از پتانسیل صادراتی استفاده شده و امکان انعقاد موافقتنامه­های جدید وجود ندارد. از نظر واردات نیز در بیشتر کشورهای مورد بررسی از حداکثر پتانسیل واردات استفاده نشده و نیز امکان انعقاد موافقتنامه­های منطقه­ای تجاری با این کشورها برای استفاده از این پتانسیل وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها

1. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. اداره حسابهای اقتصادی، گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سالهای مختلف.
2. بهکیش، محمد مهدی. اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران، نشر نی، 1381، جلد دوم.
3. حسن پور، یوسف. «درآمدی بر همگرایی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی». ماهنامه بررسیهای بازرگانی، دوره جدید سال دوم، شماره هفتم، (مرداد و شهریور 1383)، ص 80- 68.
4. رازینی، ابراهیم علی و باستانی، علیرضا. بررسی پتانسیل تجاری بین ایران و کشورهای حاشیه دریای خزر با تاکید بر چارچوب موافقتنامه های تجاری منطقه‌ای. وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ریزی و بررسیهای اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی، (1382).
5. رحمانی، میترا. توسعه تجارت دو جانبه ایران با اعضای گروه هشت کشور اسلامی D8. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، (1382).
6. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1388- 1384)، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1384.
7. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1379- 1383)، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1380.
8. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1383 - 1379، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، 1378.  
9. عابدین مقانکی، محمدرضا و دیگران. پیامدهای بازرگانی برقراری ترتیبات تجاری ترجیحی میان ایران و کشورهای عربی. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، طرح پژوهشی، 1383.
10. کریمی، زهره. «برآورد درجه تکمیل و تشابه تجارت میان اعضای اکو و شورای همکاری خلیج فارس». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اقتصاد دانشگاه الزهرا، (1377).
11. مجموعه مقالات گسترش همکاریهای اقتصادی بازرگانی بین کشورهای اسلامی، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، (1379).
 
12. Arnon, Arie, Sprick. and Weinblatt. "The Potential of Trade Between Israel"., The Palestinians and Jordan, The World Economy, Vol. 19, January, (1996).
13. Bhagwati, J. and Panagariya, A. Perferential Trading Areas and Multilateralism: Strangers. Frind’s or Foes, Washington. DC: AEI Press., 1996.
14. Burfisher Mary E. and Other. "Regionalism: Old and new, Theory and Practice"., The International Agricuuuural Trade Research Consortium (LATRC) Conference, Capri, Italy, (2003).
15. Burfisher Mary E. and Other, "Regionalism: Old and new, Theory and Practice", The International Agricural Trade Research Consortium (LATRC) Conference, Capri, Italy, (2003).
16. International Trade Centre (ITC): http://www.intracen.org
17. Kemp, M.C. and Wan, H. "An Elementary Proposition Concerning the Formation of Customs Uinous"., Journal of International Economics, Vol. G, No.l, (1976).
18. Loturco, Alessia. "South - South Trade Agreement and Growth. A Panel Data Approach to the Evaluation of the Three Latin American Agreement"., Research Project DEA-University, 2004.
19. OECD, Regional Trade Agreement, (1955), http://www.OECD.org
20. Velde, Dirk Willem and Dirk Bezemer, "Regional Integration and foreign Direct Investment in Developing Countries"., Research Project in The UK Department for International Development (DFID), 2004.
21. Viner, J. The Customs Union Issue. New York, Carnegie Endowment For International Peace., 1950.
22. Waschik, Robert. "Measuring Trade Creation and Trade Diversion in Perferntial Trade Agreement"., Deportment of Economiss and Finance, La Trdoe University, Australia, (2004).
23. World Development Indictators Data Base World Bank, (Septmeber, 2004).
24. WTO: International Trade Statistics, (2004).
25. Yamarik, Steven and Sucharita Ghosh, "Regional Trading Arrangements and Economic Growth: is there a Link?"., Research Project in Deportment of Economics, The University of Akron, 2004.
26. http://www.unctad.org