نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیات علمی موسسه پژوهش‌های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی، استادیار پژوهشی
چکیده
در میان اقلام صادراتی بخش کشاورزی کشور، دو محصول انگور و سیب همواره از اقلام صادراتی مهم محسوب شده که در طول زمان با افت و خیزهایی مواجه بوده است. بررسی ساختار بازار و مزیت نسبی صادراتی این دو محصول در جهان، به برنامه‌ریزان جهت توسعه صادرات آن و افزایش سهم بازار جهانی کشور کمک موثری خواهد نمود. بر این اساس با استفاده از شاخصهای مزیت نسبی آشکار شده(RCA)، مزیت نسبی آشکار شده متقارن(RSCA)، نسبتتمرکز(CR)، شاخص هرفیندال(HHI)و برآورد رگرسیون خطی به بررسی ساختار بازار جهانی، مزیت نسبی صادراتی کشورهای مهم و عوامل موثر بر مزیت نسبی صادراتی دو محصول انگور و سیب ایران پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد که ساختار بازار جهانی دو محصول سیب و انگور انحصار چند جانبه است اما شاخص تمرکز در بازار سیب کمتر از انگور میباشد. روند شاخص تمرکز دو محصول طی دوره مورد نظر نزولی بوده که نشان دهنده رقابتی‌تر شدن بازار صادراتی جهانی آن است. برآورد رگرسیون خطی نشان می‌دهد که سطح تولید جهانی محصول( با علامت منفی )، قیمت صادراتی محصول ایران (با علامت مثبت)، قیمت وارداتی جهانی محصول(با علامت منفی)، شاخص تمرکز( با علامت منفی) و میانگین شاخص مزیت نسبی رقبای ایران برای محصول(با علامت منفی) بر شاخص مزیت نسبی صادراتی دو محصول انگور و سیب ایران تاثیرگذار میباشد. با توجه به نتایج حاصله، بهبود مزیت نسبی صادراتی دو محصول سیب و انگور ایران نیازمند راهبرد صادراتی مناسب و سیاستهای هماهنگ در راستای رشد صادرات و حفظ و بهبود موقعیت جهانی ایران میباشد.
کلیدواژه‌ها
- 1. پیراسته، حسین و فرزاد کریمی،«بررسی مزیتهای نسبی محصولات زراعی دراستان اصفهان». فصلنامهاقتصادکشاورزی وتوسعه، س14، ش53،1385، صص 39-68.
- 2. خداداد کاشی، فرهاد و محمدنبی شهیکی تاش،« سنجش درجه رقابت در بازارجهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی». فصلنامهاقتصادکشاورزی وتوسعه، س13، ش51، 1384،صص 178-135.
- 3. شهیکی تاش، محمدنبی و جعفر عبادی، «بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی». فصلنامهپژوهشنامهبازرگانی، ش 31، 1382،صص 33-57.
- 4. عابدین، محمدرضا و منصورعسگری،« بررسی مزیتهای نسبی و اولویت بندی بازارهای هدف عسل صادراتی‌ایران»، فصلنامهاقتصادکشاورزی وتوسعه،س13، ش50، 1384،صص 167-200.
- 5. عبادی، جعفر. محمدنبی شهیکی تاش،« بررسی روند تمرکز بازارهای جهانی محصولات منتخب و تاثیر آن بر‌درآمد ارزی نفتی ایران». تحقیقات اقتصادی، ش 67، 1383،صص90-61.
- 6. عزیزی، جعفر و سعید یزدانی،« تعیین مزیت نسبی محصولات عمده باغبانی ایران». فصلنامهاقتصادکشاورزی وتوسعه، س12، ش46، 1383،صص 41-45.
- 7. فرقانی، حسین و مهدیکیانی ابری، «بررسی مزیت نسبی تولید و صادرات گل و گیاهان زینتی در استانهای منتخب». پژوهشنامه یعلومانسانیواجتماعی، س5،ش19،1384،صص 53-64.
- 8. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی کشاورزی، تهران،1382.
- 9. مرکز تحقیقات روستایی، پایگاه اطلاعاتی فرهنگ آبادیهای ایران، وزارت جهاد کشاورزی، تهران.
- 10. نجفی، بهاءالدین و افراسیاب میرزایی،« بررسی و تعیین مزیت نسبی محصولات زراعی در استان فارس». فصلنامهپژوهشنامهبازرگانی، ش ٢٦، 1382، صص 35-51.
- 11. وزارت جهاد کشاورزی، آمارنامه کشاورزی، تهران،1383-1384.
- Balassa, B. "A Stage approach to comparative advantage", World BankStaff working paper, No. 256, 1977.
- Balassa, B. "Comparative Advantage In Manufactured Goods: A Reappraisal," Review of Economics and Statistics, v68 (2) , 1986, pp. 315-319.
- Bender, Siegfried and Kui-Wai Li. “The Changing Trade and Revealed Comparative Advantages of Asian and Latin American Manufacture Exports”, Yale University, Economic Growth Center Discussion Paper Series No. 843, 2002.
- Bonjec, Stefan. Trade And Revealed Comparative Advantage Measures: "Regional And Central And East European Agricultural Trade," Eastern European Economics, v39 (2,Mar-Apr2001) ,pp. 72-98.
- Golub, Stephen S. and Chang-Tai Hsieh. "Classical Ricardian Theory Of Comparative Advantage Revisited," Review of International Economics, v8 (2,May2000) , pp. 221-234.
- Greenaway, D. "An Empirical Analysis Of Comparative Advantage In Egyptian Agriculture," Applied Economics, v26 (6) , 1994, pp. 649-657.
- Hook, J. P. "The comparative advantage of agricultural economics", American Journal of Agricultural Economics,1992, pp. 1059 –1065.
- http://faostat. fao. org
- http://comtrade. un. org
- Islam, Sadequl. "Concentration of international trade in hightechnologyproducts", Applied Economics Letters,Vol. 8, 2001,PP. 95-97.
- KLASRA, M. A. , HALIL, F. " Competitiveness and the trade of livestock products: A comparative study between Turkey and its Neighboring countries", Journal of AppliedSciences, No. 4, 2004,pp. 663-668.
- Liefert, William M. "Economic Reform And Comparative Advantage In Agriculture In The Newly Independent States," American Journal of Agricultural Economics, v76 (3) ,1994, pp. 636-640.
- Lim, K. T. "Analysis of north Koreas foreign trade by revealed comparative advantage" , Journal of Econometric Development, VOL. 22,1997, pp. 97-117.
- Love James "Trade Concentration & Export Instability", Journal of Development Studies, Vol. 11, No. 1, 1974, pp. 60-69.
- Pagoulatos Emilio and Robert Sorensen. "Foreign Trade, Concentration & Profitability in Open Economies", European Economic Review, 8, 1976,pp. 255- 267.
- Peter, John. "Export Shares And Revealed Comparative Advantage: An Hedonic Price Approach," Applied Economics, v20 (3) ,1988, pp. 367-374.
- Svaleryd, H. and J. Vlachos. "Financial markets, the pattern of industrial specialization and comparative advantage: evidence from OECD countries", European Economic Review, No. 49,2005, pp. 113 – 144.
- Tegene Abebe. "Commodity Concentration & Export Earning Instability: Evidence from African Countries", ERAF Working Paper, Center for Economic Research on Africa (ERAF) ,1991.
- Vallrath, Thomas,, "A Theoretical Evaluation of Alternative Trade of Revealed Comparative Advantage", WeltwirtschaftlichesArchive, Vol. 7, No. 2,1991, PP. 265- 280.
- Webster, Allan. "Comparative Advantage: Assessing Appropriate Measurement Techniques" , Bulletin of Economic Research, v42 (4) ,1990, pp. 299-310.
- Weiss, John (2004) . "People’s Republic of China and its Neighbors: Partners or Competitors for Trade and Investment?", Asian Development Bank Institute, Discussion Paper ,No. 13, 2004.
)