نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه الزهراء (س)

2 کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

هدف این مقاله سنجش آثار جریانهای مالی بر بخش واقعی اقتصاد ایران است. یکی از الگوهای قابل استفاده برای سنجش این آثار، الگوی ماتریس حسابداری اجتماعی مالی است. در این راستا، سوال اساسی پژوهش این است که بسط جریان مالی در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی چگونه ضرایب فزاینده تولید را تحت تاثیر قرار میدهد؟ برای این منظور با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) ایران در سال 1378و ماتریس حسابداری اجتماعی مالی (FSAM) مستخرج از آن، ابتدا ضرایب فزاینده بخش واقعی اقتصاد در چارچوبSAMو ضرایب فزاینده توامان بخش واقعی و مالی در چارچوبFSAMمحاسبه شده و سپس به منظور سنجش میزان اثرگذاری جریانهای مالی بر بخش واقعی اقتصاد یک تحلیل مقایسهای بین ضرایب فزایندهSAM وFSAM ارائه شده است.
نتایج نشان می‌دهند 1) در تمام حسابها، ضرایب فزاینده FSAMبزرگتر از ضرایب فزاینده SAMاست، 2) در FSAMبا تزریق یک واحد در هر یک از اقلام برونزا، بخش فعالیتهای واسطه گری مالی پس از بخش کشاورزی بیشترین افزایش درآمد را برای عوامل تولید و نهادهای داخلی جامعه در کل اقتصاد ایجاد میکند. همچنین این بخش بیشترین افزایش در درآمد نیروی کار را در اقتصاد ایجاد می‌کند که این میزان افزایش در درآمد میتواند یکی از دلایل حرکت عوامل تولید به سمت فعالیتهای واسطهگری مالی و رشد روزافزون بخش مالی اقتصاد در قیاس با بخش واقعی باشد. 3) محاسبات به دست آمده نشان میدهند که فعالیتهای تولیدی به منظورتامین نیازهای مالی خود تا حد زیادی به نظام بانکی وابسته هستند و به منظور رفع نیازهای مالی خود در مقیاس کمتری به نهادهای بازار سرمایه اتکا دارند. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده از دیدگاه ماتریس حسابداری اجتماعی مالی ایران، نظام مالی حاکم بر اقتصاد ایران بانک‌محور است.

کلیدواژه‌ها

ازوجی، علاءالدین و سیما تمنایی‌فر (1390)، « بررسی اثرات توسعه واسطه‌گری‌های مالی بر رشد اقتصادی ایران، رویکرد ترکیبی با استفاده از الگوی خودهمبسته با وقفه توزیعی (ARDL)»، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 6، صص 70-108.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ماتریس حسابداری اجتماعی 1378.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1387)،«گزارش ماتریس حسابداری اجتماعی اقتصاد ایران در سال 1378»، اداره حسابهای اقتصادی.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1388)، «گزارش حسابهای ملی ایران (حساب تولید تا حساب مالی به تفکیک بخش‌های نهادی اقتصاد براساس سیستم ‌حسابهای ملی 1993)«، اداره حساب‌های اقتصادی.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1383)، «کتاب حساب جریان وجوه ایران1376-1351»، اداره حساب‌های اقتصادی.
بانوئی، علی اصغر، سارا اکبری مهربانی و ملیکا محمدپور (1382)، «تحلیل‌های اقتصادی و اجتماعی ضرایب فزاینده بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات در الگوی ماتریس حسابداری اجتماعی»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 41-42، صص 27-51.
بانویی، علی اصغر و فرشاد مومنی (1389)، « تحلیل‌های ضرایب فزاینده رشد و و توزیع درآمد در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی، مورد ایران و کشورهای منتخب»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، شماره 7، صص 168-173.
بانوئی، علی‌اصغر (1384)، « بررسی رابطه بین توزیع درآمد و افزایش تولید در اقتصاد ایران با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 23، صص 95-117.
بانوئی، علی اصغر و علی عرب مازار یزدی (1383)، «اهمیت مقوله توزیع درآمد و ابعاد آن در ماتریس حسابداری اجتماعی»، فصلنامه اقتصاد و جامعه، شماره دوم، صص160-179.
پرمه، زوار، بهنام ملکی، علی اصغر بانویی، یعقوب اندایش و مهدی کرمی (1390)، «برآورد اثرات طرح تحول هدفمندسازی یارانه حامل‌های انرژی بر سطح قیمت کالاها و خدمات»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 58، صص 1-32.
خالقی، سعید، فاطمه بزازان و شیما مدنی (1394)، «اثر تغییر اقلیم بر تولید بخش کشاورزی و بر اقتصاد ایران (رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی)»، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره7، شماره 25، صص 113-135.
 عیسوی، محمود (1389)، « ساخت مالی متوازن ساختی مناسب برای نظام مالی کشور»، معرفت اقتصادی، سال اول، شماره اول، صص 49-82.
فریدزاد، علی، علی اصغر بانویی، فرشاد مومنی و حمید آماده (1391)، «بررسی آثار اقتصادی و اجتماعی محدودیت عرضه فرآورده‌‌های نفتی با استفاده از الگوی مختلط ماتریس حسابداری اجتماعی»، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، صص 99-123.
Aslan, M (2007), “The Construction of a Financial Social Accounting Matrix for the Torkish Economy with 1996 Data”, Anadolu University of Social Sciences, Vol. 7, No. 1, PP. 287-306.
Ayadi, M. and H. Salem (2014), “Construction of Financial Social Accounting Matrix for Tunisia”, International Journal of Business and Social Science, Vol. 5, No. 10, PP. 216-221.
Dakila, J. and L. Ignacio (2013), “Identifying Sectoral Vulnerabilities and Strengths for the Philippines: A Financial Social Accounting Matrix Approach”, BSP Working paper Series, No. 1, PP. 1-43.
Emini, C. and H. Fofack (2004), “A Financial Social Accounting Matrix for the Integrated Macroeconomic Model for Povety Analysis Application to Cameroon with a Fixed-Price Multiplier Analysis”, World Bank Policy Research Working Paper, No. 3219, PP 1-49.
Hernandez, G. (2008), “Building a Financial Social accounting matrix for Colombia”, Applied Economic Studies, Vol. 26, No. 3, PP. 1-24.
Hubic, A. (2012), “A Financial Social Accounting Matrix (SAM) for Luxembourg”, Central Bank of Luxembourg, No. 72, PP. 1-99.
Jellema, T., S. Keuning, P. Mcadam, and R. Mink (2004), “Developing a Euro Area Accounting Matrix: Issues and Applications”, ECB Working Paper Series, No. 354, PP. 1-55.
Klein, L. (2003), “Some Potential Linkages for Input-Output Analysis with Flow-of-Funds”, Economic Systems Research, Vol. 15, No. 3, PP. 269-277.
Leung, D. and O. Secrieru (2012), “Real-Financial Linkages in the Canadian Economy: an Input-Output Approach”, Economic Systems Research, Vol. 24, No. 2, PP. 195-223.
Li, J. (2008), “The Financial Social Accounting Matrix for China, 2002, and its Appilicaton to a Multiplier Analysis”, Forum of International Development Studies, No. 36, PP. 215-239.
Robinson, S. (1991), “Macroeconomics, Financial Variables, and Computable General Equilibrium Models”, World Development, Vol. 19, No. 11, PP. 1509-1525.
Roe, A. (1985), “The Flow of Funds as a Tool of Analysis in Developing Countries. In Social Accounting Matrices: A Basis for Planning”, The World Bank, Washington, D.C., U.S.A., PP. 70-83.
Stone, R (1966), “The Social Accounts From a Consumers Point of View”, Review of Income and Wealth, Vol.12, No. 1, PP. 1-33.
Waheed, A. and M. Ezaki (2007), “Production, Social Accounting and Financial Social Accounting Multiplier Analyses with the Financial Social Accounting Matrix of Pakistan”, Forum of International Development, Vol. 33, PP. 209-227.
Waheed, A. and M. Ezaki (2008), “Aggregated and Compact Disaggregated Financial Social Accounting Matrices for Pakistan”, Journal of Economic Cooperation, Vol. 29, No. 4, PP. 17-36.
Wong, K. S. K., M. Azali and C. Lee (2009), “Financial Social Accounting Matrix: Concepts, Constructions and Theoretical Framework”, Munich Personal RePEc Archive, No. 14757, PP.
1-18.