نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز، ایران
2 دانشیار گروه اقتصاد ،دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
نقش روسیه در بازار جهانی گاز و عضویت مشترک با ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز به تحلیل رفتار تولیدی گاز این کشور اهمیت ویژه‌ای می‌بخشد. اضافه ظرفیت و جایگاه روسیه در بازار جهانی گاز این امکان را برای این کشور فراهم می‌کند که در بلندمدت در تولید گاز طبیعی رفتارش هم‌راستا و متقارن با تولید گاز سایر اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز، تولید گاز شیل، تقاضای جهانی گاز، قیمت جهانی گاز طبیعی و قیمت جهانی نفت خام تغییر نکند. در این مقاله، رفتار تولیدی گاز روسیه با استفاده از داده‌های فصلی 2001 تا 2021 و روش «خود رگرسیون با وقفه‌های گسترده غیرخطی» بررسی شده است. نتایج نشان داده است که هنگام افزایش(کاهش) در متغیرهای مذکور به‌عنوان اصلی‌ترین متغیرهایی تأثیرگذار در شکل‌گیری تغییرات عرضه و تقاضای جهانی گاز، رفتار تولیدی گاز روسیه نامتقارن و ناهم‌سو با متغیرهای مذکور تغییر می‌کند. روسیه در مجمع کشورهای صادرکننده گاز همانند عربستان در اوپک دارای رفتاری ناهماهنگ با تولید سایر اعضاء است.
کلیدواژه‌ها
بیدآباد، بیژن.، و پیکارجو، کامبیز. (1386). شبیه‌سازی و پیش‌بینی قیمت جهانی نفت خام. پژوهشنامه اقتصادی.(27)7.
تشکینی، احمد. (1384). اقتصادسنجی به کمک Microfit، نشر دیباگران تهران، تهران.
جعفر زاده، امیر. شاکری، عباس. مؤمنی، فرشاد. و عبدلی، قهرمان. (1393). همکاری بین صادرکنندگان گاز منطقه خزر در صادرات گاز به اروپا با نگاه بر ملاحظات محیط زیستی در چهارچوب نظریه بازی. پژوهشنامه اقتصادی. 14 (55).
دامور، گجراتی. (1371). مبانی اقتصادسنجی، مترجم: حمید ابریشمی. جلد اول و دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
درخشان، مسعود. (1386). اقتصادسنجی (تک معادلات با فروض کلاسیک)، انتشارات سمت، تهران.
دشتبان فاروجی، سحر. و درگاهی، حسن.(1400). تعیین اولویت بازارهای صادراتی گاز طبیعی ایران به روش تاکسونومی عددی. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی.17(70).
http://iiesj.ir/article-1-1392-fa.html
شاکری بستان‌آباد، رضا.، کریم پور، ساناز.، و امامی میبدی، علی. (1399). بررسی کارتل بودن مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF): رهیافت آزمون کرانه‌ای خود رگرسیون برداری با وقفه‌های گسترده و آزمون علیت تودا-یاماموتو. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی. 16 (64).
http://iiesj.ir/article-1-1078-fa.html
عباسپور چهارده، علی‌رضا.، دلاوری، مجید.، و باباخانی، مسعود. (1398). بررسی تأثیر تولید گاز شیل در پیش‌بینی درآمد ارزی صادرات گاز ایران با استفاده از روش اقتصادسنجی و سیستم پویا. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی 15(60). http://iiesj.ir/article-1-1056-fa.html
مهدوی عادلی، محمدحسین.، فلاحی، محمدعلی و دهنوی، جلال. (1391). تدوین بازی همکارانه بین کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز درزمینه صادرات گاز از طریق خط لوله. تحقیقات اقتصادی، 9(35), 1-21.
https://www.doi.org/10.22059/jte.2013.50581
نوفرستی، محمد .(1376). آزمون ریشه واحد و هم جمعی، موسسه فرهنگی، انتشارات رسا، چاپ اول، تهران.
یوسفی، علی. (1386). ایجاد اوپک گازی آیا انحصار امکان‌پذیر است؟. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
Afarzadeh, A., Shakri, A., Momeni, F., & Abdoli, Gh. (2014). Caspian gas exporters to European gas exporters look at biological environment considerations by game theory approach. Journal of Economic Research. 14(55), 1-40. [In Persian]
Alhajji, A., & Huettner, D. (2000a). OPEC and World Curede Oil Markets From 1993 to 1994: Cartel, Oligopoly, or Competetive?. The Energy Journal, Vo1 21, No 3, PP31-60.
https://doi.org/10.5547/ISSN0195-6574-EJ-Vol21-No3-2
Ali, O., & Eray, E. (2021). The Prospects of Natural Gas Organization in Light of Qatar's OPEC Exit: Some Critical Reflections. The Extractive Industries and Society, 101 (2021) 163–185.
https://doi.org/10.1016/j.exis.2020.03.015
Alkhathlan, K., Gately, D., & Javid, M. (2014). Analysis of Saudi Arabia's behavior within OPEC and the world oil market. Energy Policy, 64(1), 209-225.
https://doi.org/10.1016/j.enpol.2013.09.030
Alonso-Alvarez, I., Di Nino, V., & Venditti, F. (2022). Strategic interactions and price dynamics in the global oil market. Energy Economics, 107, 105739.
https://doi.org/10.1016/j.eneco.2021.105739
Apergis, N., & James E, P. (2010). Natural Gas consumption and Economic growth a panel of 67 countries. Journal of Applied Energy, 87, 2759-2763.
https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2010.01.002
Baidabad, B,. & Memarnejad, A.(2007) Simulation and forecasting of global crude oil prices. Journal of Economic Research. 7(27), 83-127. [In Persian]
Chahardeh, A., & Delavari,M. (2019). A Study of the Shale Gas Production Effect on Anticipating the Foreign Exchange Earnings of Iran Gas Export Using the Econometrics Method and Dynamic System. Quarterly Journal of Energy Economics Review. 15(60), 129_162. [In Persian]
http://iiesj.ir/article-1-1056-en.html
Damor, G. (2014). Fundamentals of econometrics, translator(translated by: Hamid Abrishmi,) first and second volumes. Tehran publications[In Persian]
Dashtban, S., & Dargahi,H. (2021). Determining the Priority of Iran's Natural Gas Export Markets Numerical Taxonomy Method. Quarterly Journal of Energy Economics Review. 16(64), 1_17. [In Persian]
http://iiesj.ir/article-1-1392-en.html
Dagoumas, A., Perifanis, T., & Polemis, M. (2018). An econometric analysis of Saudi Arabia's crude oil strategy. Resources Policy, 59(5), 265-273.
https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2018.07.013
Ezzati, A. (1976). Future OPEC Price and Production Strategies as Affected by its Capacity to Absord Oil Revenues. European Economic Review, 8:107-138. https://doi.org/10.1016/0014-2921(76)90008-8
Feng, G. F., Wang, Q. J., Chu, Y., Wen, J., & Chang, C. P. (2021). Does the shale gas boom change the natural gas price-production relationship? Evidence from the US market. Energy Economics, 93, 104327.
https://doi.org/10.1016/j.eneco.2019.03.001
Finon, D. (2007). Russia and the" Gas-OPEC". Real or Perceived Threat?. Russie. Nei. Visions, 24, 1-23.
Forneth, M. (2004). Powering foreign policy; the rule of oil in diplomacy and conflict, research fellow physicians for social responsibility. PSR Energy Security Initiative.
https://doi.org/10.22099/ijes.2018.28145.1423
Falahi, M. A., Mahdavi Adeli, M. H., & Dehnavi, J. (2013). Developing a cooperative game between the member countries of the Gas Exporting Countries Forum in the field of gas export through the pipeline. Economic research. 9(35), 1_21. [In Persian]
https://doi.org/10.22059/jte.2013.50581
Gabriel, S., Rosendahl, K., Ruud, E., Avetisyan, H., & Siddiqui S.(2012). Cartelization in gas markets: Studying the potential for a “Gas OPEC”. Energy Economics, 34 (2012) 137–152.
https://doi.org/10.1016/j.eneco.2011.05.014
Griffin, J., M. (1985). Opec Behavior: A Test of Alternative Hypotheses, American Economic Review. 75, 954-963.
https://www.jstor.org/stable/1818638
Gulen, S. G., (1996). Is Opec Cartel? Evidence from Cointegration and Causality Tests.’ The Energy Journal. 17(2): 43-57.
https://www.jstor.org/stable/41322683
Hammoudeh, S., & Madan, V. (1995). Expectation, Target Zones, and Oil Price Dynamics.’ Journal of Policy Modeling. 17(6): 579-613.
https://doi.org/10.1016/0161-8938(95)00022-4
Hnyilicza, E., & Pindyck, R.S. (1976). Pricing Policies for a Two-Part Exhaustible Resource Cartel: The Case of Opec. European Economic Review, 8(2), 139-154.
https://doi.org/10.1016/0014-2921(76)90009-X
Holz, F., C., V. Hirschhausen & C. Kemfert (2008). A Strategic Model of Europ Gas Supply (GASMOD). Energy Economics, Vol. 30, 3,_pp. 766-788.
https://doi.org/10.1016/j.eneco.2007.01.018
Huntington, H., G. (2009). World Natural Gas Markets and Trade: A Multi-Modeling Perspective. The Energy Journal, Special Issue.
https://www.jstor.org/stable/i40059910
Jafari, A. (2017). Evaluation of foreign exchange and commercial policies and their impact on commercial exchanges in the agricultural sector of Iran(Master's thesis). Retrieved from Urmia University. [In Persian]
Jones, C. (1990). OPEC Behavior Under Falling Prices: Implications for Cartel Stability’, The Energy Journal. 11(3), 117-29.
Lianyong, F., Xutao R., & Jingxuan F. (2020). A gas-on-gas competition trading mechanism based on cooperative game models in China’s gas market. Energy Reports, 6 (2020) 365–377.
https://doi.org/10.1016/j.egyr.2020.01.015
Loderer, C. (1985). A Test of the OPEC Hypothesis: 1974-1983. Journal of Finance. 40(3): 991-1006. https://doi.org/10.2307/2327828
MacAvoy, P. (1982). Crude oil Prices as Determined by OPEC and Market Fundamentals. Ballinger Publisging Company. Cambridge. MA.
https://www.jstor.org/stable/41321612
Mead, W., J. (1979). the Performance of Government Energy Regulation. American Economic Review, Vo1. 69:352-356.
https://www.jstor.org/stable/1801672
Moran, T. (1981). Mode line OPEC Behavior: Economic and Political Alternatives.’ International Organization. 35(2): 241-272.
https://www.jstor.org/stable/2706475
Neumann , A. (2009). Linking Natural Gas Markets: Is LNG Doing Its Job?. The Energy Journal, Special Issue: World Natural Gas Markets and Trade : A Multi-Modeling Perspective, pp. 187-199.
https://www.jstor.org/stable/41323203
Nofersti, M. (1997). Convergence and Unit root test. Cultural Institute, Rasa Publications, first edition. [In Persian]
Oral, B. (2016). Natural gas reserve/production ratio in Russia, Iran, Qatar and Turkmenistan: A political and economic perspective.
https://doi.org/10.1016/j.enpol.2016.02.037
Rosendahl, K. E., & E. L., Sagen (2009). The Global Natural Gas Market: Will Transport Cost Reductions Lead to Lower Prices?. Energy Journal. Vol. 30, No. 2s, pp. 17_40.
https://www.jstor.org/stable/41323232
Salehi-Isfahani, D.(1987) ‘ Testing OPEC Behavior: Further results.’ Department of Economics, Virginia polytechnic Institute and stste University Working paper-87-01-02.
Shahbaz, M., Lean, H., & Farooq, A. (2012). Natural Gas consumption and Economic growth a pakistan. Munich Personal RepEe Archive (MPRA) Paper, 40959.https://doi.org/10.1016/j.rser.2012.09.029
ShakeriBostanabad, R., Karimpour, S., & EmamiMeybodi, M. (2019). Investigating Whether the Gas Exporting Countries Forum (GECF) Can be Considered a Cartel: Application of Autoregressive Distributed Lag Bound Test and the Toda-Yamamoto Causality Test. Quarterly Journal of Energy Economics Review. 19(2), 85_98. [In Persian]
http://iiesj.ir/article-1-1078-en.html
Yingjian, G., & Adam, H. (2018). Simulating the game-theoretic market equilibrium and contract-driven investment in global gas trade using an agent-based method. Energy, 160 (2018) 820_834.
https://doi.org/10.1016/j.energy.2018.07.024
Zhang, Q., Yang, K., Hu, Y., Jiao, J., & Wang, S. (2023). Unveiling the impact of geopolitical conflict on oil prices: A case study of the Russia-Ukraine War and its channels. Energy Economics, 126, 106956. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2023.106956
)