نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

در عرصه علم اقتصاد همواره شاهد هماوردی میان دو سنت فکری مهم، یعنی اقتصاد نئوکلاسیک و اقتصاد نهادگرا بوده‌ایم. این جدال فکری در سطوح مختلفی صورت گرفته است. از بنیادی‌ترین سطوح، یعنی مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی گرفته تا سطوحی همچون دلالت‌های سیاستی. این مقاله قصد دارد به برخی از ابعاد و چالش‌های به وجود آمده در این چالش‌های فکری بپردازد. یکی از اتهامات مهم نئوکلاسیک‌ها در برابر نهادگرایی قدیم آن است که این سنت فکری فاقد نظریه است. این اتهام از آن جهت طرح می‌شود که اقتصاد مرسوم تلاش دارد خود را علمی و نهادگرایی قدیم را غیرعلمی معرفی کند. سوال اساسی آن است که واقعاً علم چیست؟ چه چیزی را می‌توان علم دانست؟ آیا می‌توان اقتصاد نئوکلاسیک را علم دانست و اقتصاد نهادگرا را نه؟ اینها از جمله مقولاتی هستند که در این مقاله به آنها پرداخته می‌شود. در این مقاله نشان داده خواهد شد که برخلاف ادعای نئوکلاسیک‌ها، نهادگرایی قدیم دارای یک هسته مهم از نظریات اقتصادی است و اتهام فاقد نظریه بودن هرگز زیبنده این پارادایم نیست. البته برای این منظور باید از دامنه تنگ نئوکلاسیک‌ها در خصوص نظریه فراتر برویم. علاوه بر این، در این مقاله به اتهامات و چالش‌های مهم دیگری همچون واقع‌گرایی، دقت و وسعت نظریه و انسجام پارادیم‌ها که این سنت‌های فکری در برابر هم مطرح ساخته‌اند، می‌پردازیم و نشان خواهیم داد که در برخی از حوزه‌ها، همچون درک از واقعیت و واقع‌گرایی، تفاوت این دو مکتب فکری، ماهوی است.  .

کلیدواژه‌ها

Ayres, C. E. (1951), “The Co-Ordinates of Institutionalism”, The American Economic Review, Vol. 41, No. 2, pp. 47-55.
Ayres, C. E. (1962), The Theory of Economic Progress: A Study of the Fundamentals of Economic Development and Cultural Change, Schocken Books, New York.
Blaug, M. (1985). Economic Theory in Retrospect, Cambridge, Cambridge University Press.
Boland, L. A. (1998), The Foundations of Economic Method. George Allen and Unwin, London, Boston and Sydney
Boulding, K. E. (1957), “A New Look at Institutionalism”, The American Economic Review, Vol. 47, No. 2, pp.1-12.
Caldwell, B. J. (1982), Beyond Positivism Economic Methodology in the Twentieth Century, London, Allen and Unwin.
Clark, J. M. and Raymond T. Bye (1925), “Problems of Economic Theory”, American Economic Review, Vol. 15, No. 1, pp. 56-61.
Cobb, J. C. (1927), “The Significance and Use of Data in the Social Sciences”, Economic Journal, Vol. 38, No. 1, pp. 63-75.
Commons, J. R. (1931), ”Institutional Economics”, American Economic Review, Vol. 21, No. 4, pp. 648-657.
Commons, J. R. (1934), Institutional Economics, The Macmillan Company.
Copeland, M. A. (1931), ”Economic Theory and the Natural Science Point of View”, American Economic Reviem, Vol. 21, No. 1, pp. 67-79.
Copeland, M. A. (1958), Fact and Theory in Economics: The Testament of an Institutionalist, Cornell University Press.
Dow, Sheila C. (1997), ”Mainstream Economic Methodology”, Cambridge Journal of Economics, Vol. 21, No. 1, pp. 73-93.
Gruchy, Allan G. (1948), Modern Economic Thought: The American Contribution, New York.
Gruchy, Allan G. (1957), “A New Look at Institutionalism: Disdussion” The American Economic Review, Vol. 47, No. 2, pp. 13-15.
Knight, F. H. (1952), “Institutionalism and Empiricism in Economics”, The American Economic Review, Vol. 42, No. 2, pp. 45-55.
Landreth, H. (1976), History of Economic Theory: Scope, Method, and Content, Houghton Mifflin.
Mills, F. C. (1924). “on Measurement in Economics”. In R. G. Tugwell, ed., The Trend of Economics, 35-70, New York: Alfred A. Knopf.
Mills. F. C. (1928), “The Present Status and Future Prospects of Quantitative Economics“, Round Table Discussion, American Economic Review, Vol. 18, No. 1, pp. 28-45.
Mirowski, P. (1989), More Heat than Light, Cambridge, Cambridge University Press.
Mitchell, W. C. (1913), Business Cycles, Berkeley: University of California Press.
Mitchell, Wesley C. (1925), “Quantitative Analysis in Economic Theory”, The American Economic Review, Vol. 15, No. 1, pp. 1-12.
Mitchell, Wesley C. (1944), “Facts and Values in Economics”, The Journal of philosophy, Vol. 41, No. 8, pp. 212-219.
Mitchell, W. C. (1969), Types of Economic Theory from Mercantilism to Institutionalism, Vol.1. New York: Augustus M. Kelly.
Mitchell, W. C. (1969), Types of Economic Theory from Mercantilism to Institutionalism, Vol. 2. New York: Augustus M. Kelly.
Ramstaad, Y. (1986), “A Pragmatist’s Quest of Holistic Knowledge”, Journal of Economic Issues. Vol. 20, pp. 1067-1106.
Rutherford, Malcolm (2001), “Institutional Economics: Then and Now”, The Journal of Economic Perspectives, Vol. 15, No. 3, pp.173-194.
Rutherford, M. (2007), “American Institutional Economics in the Interwar Period”, in A Companion to the History of Economic Thought, edited by: Warren J. Samuels, Jeff E. Biddle, and John B. Davis, Blackwell Publishing Ltd.
Samuels, W. J. (2000), ”Institutional Economics after One Century”, Journal of economic Issues, Vol. 34, No. 2, pp. 305-315.
Stanfield, J. R. (1999), “The Scope, Method, and Significance of Original Institutional Economics”, Journal of Economic Issues, Vol. 33, No. 2, pp. 231-255.
Tool, M.B. (1977). A Social Value Theory in Neoinstitutional Economics; Journal of Economic Issues, 11, No. 4, pp. 820-843
Tugwell, R. G. (1924), The Trend of Economics, ed., New York, Alfred, A. Knopf.
Veblen, Thorstein (1898), “Why is Economics not an Evolutionary Science?”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 12, No. 4, pp. 373-397.
Wolfe, Albert B. (1924). “Functional Economics”. Dans TUGWELL R.G. (ed.), The Trend of Economics, pp. 77-113.
Working, H. (1927), “The Use of the Quantitative Method in the Study of Economic Theory”, The American Economic Review, Vol. 17, No. 1, pp. 18-24.
Yonay, Y. P. (1998), The Struggle over the Soul of Economics: Institutionalist and Neoclassical Economists in America between the Wars, PrincetonUniversity Press.