نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه اقتصاد بازرگانی دانشگاه مازندران- بابلسر، مازندران
2 استادیار گروه اقتصاد نظری دانشگاه مازندران- بابلسر
3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه مازندران
چکیده
هدف اصلی در این مطالعه بررسی تاثیر پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اثرگذاری واسطه‌های مالی بر رشد اقتصادی در استان‌های ایران است. به همین منظور ابتدا براساس تقسیم‌بندی سازمان فناوری اطلاعات، استان‌های کشور به دو گروه استان‌های با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاتر از میانگین و استان‌های پایین‌تر از میانگین کشور تقسیم شده‌اند. سپس با جمع‌آوری اطلاعات و آمارهای مورد نیاز طی دو دوره پنجساله 1389-1385 و1394-1390 در چارچوب الگوهای پانل پویا و با استفاده از تخمین زن گشتاورهای تعمیم یافته(GMM)، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در اثرگذاری واسطه‌های مالی بر رشد اقتصادی در دو گروه مختلف استان‌ها به بوته آزمون و بررسی گذاشته شد. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر آن است که اولا تاثیر واسطه‌های مالی بر رشد اقتصادی در هر دو دوره و در هر دو گروه استان‌ها منفی است. ثانیا با پشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، اثر منفی واسطه‌های مالی بر رشد اقتصادی کاهش می‌دهد. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده تاثیر متغیرهای نرخ تورم و اندازه دولت بر رشد اقتصادی در هر دو گروه استان‌ها منفی بوده است.
کلیدواژه‌ها
ابونوری، عباسعلی و منیژه تیموری. (1392). بررسی اثر توسعه مالی بر رشد اقتصادی: مقایسه‌ای بین کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) و کشورهای با درآمد بالاتر از حد متوسط (UMI)، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال سوم، شماره یازدهم، صفحات 40-29.
ازوجی، علاءالدین و علیرضا فرهادی‌کیا. (1386). ارزیابی اثرات سیاست‌های آزادسازی مالی و تعییرات نرخ بهره بانکی بر توسعه بخش مالی در اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال هفتم ،شماره چهارم ،صفحات 119-140.
اکبریان، رضا و محسین حیدری‌پور. (1388). بررسی تاثیر توسعه بازارهای مالی بر رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 86-1345. پژوهشنامه اقتصادی،جلد ۱۷ شماره ۴۹ صفحات ۵۵-۷۲ .
تقوی، مهدی، حسین امیری و عادل محمدیان.(1390). توسعه و رشد اقتصادی در کشورهای منا با استفاده از روش پانل پویا GMM. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار(مطالعات مالی)، دوره 4، شماره 10 ،صفحات 119-140.
طاهری، محمد. (1392). یک ارزیابی تجربی از ارتباط توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران (مطالعه موردی صنعت بیمه و بانکداری در ایران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد بابل ، صفحات 40-23.
راسخی، سعید و امید رنجبر. (1388). اثر توسعه مالی بر رشد اقتصادی کشورهای عضو کنفرانس اسلامی. مجله دانش و توسعه، دوره 16 ، شماره 27، صفحات 22-1.
زروکی، شهریار، مانی موتمنی و فاطمه نریمانی‌کناری. (1394). تاثیر توسعه مالی بر رشد اقتصادی استان‌ها کاربرد رده بندی تلفیقی و روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی، فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 8، صفحات 63-33.
شرین بخش، شمس الله و صلوی تبار، شیرین.(1395).پژوهش های اقتصاد سنجی با ایویوز 9.انتشارات نور علم،صفحات 410-402.
شهبازی، کیومرث و لسیان سعیدپور. (1392). تاثیر آستانه‌ای توسعه مالی بر رشد اقتصادی در کشورهای دی هشت، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره3 ، شماره 12، صفحات 38-21.
عصاری، عباس، علیرضا ناصری و مجید آقایی‌خوندایی. (1388). توسعه مالی و رشد اقتصادی: مقایسه کشورهای نفتی عضو اوپک و غیر نفتی در حال توسعه، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره9، شماره 1، صفحات 58-37.
کبیری پرویزی، بهمن. (1386). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در توسعه بیمه‌های عمر، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1401.
کازرونی، علیرضا. (1382). رابطه بین توسعه مالی و رشد اقتصادی ایران. مجموعه مقالات سیزدهمین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی.
موحدمنش، صادق‌علی. (1395). کاربرد روش گشتاور تعمیم یافته در بررسی تاثیر ضریب نفوذ بیمه بر تولید ناخالص داخلی ایران، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره6، شماره 28، صفحات 82-69.
مهرآرا، محسن و حسین طلاکش. (1388). بررسی رابطه توسعه مالی و رشد اقتصادی در کشورهای منتخب با روش داده‌های تلفیقی پویا، مجله دانش و توسعه، دوره16، شماره 26، صفحات 169-143.
نصری، معصومه. (1395). بررسی وضعیت استان‌های ایران از نظر شاخص IDI، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، دفتر بررسی‌های فنی اقتصادی ، صفحات 59-43.
ب- انگلیسی
Abu Bader, S. and Abu Qarn, A. S. (2008). Financial Development and Economic Growth: Empirical Evidence from Six MENA Countries. Review of Development Economics, Vol. 12, No. 4, pp. 803-817.
Al Yousif, Y. K. (2002). Financial Development and Economic Growth: Another Look at the Evidence from Developing Countries. Review of Financial Economics, Vol. 11, No. 2, pp. 131-150
Arellano, M., Bond, S., (1991), some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations, Review of Economic Studies, 58, 277–297.
Arellano, M., Bover, O., (1995), another look at the instrumental-variable estimation of error-components models, Journal of Econometrics, 68, 29–52.
Ang, J. B. (2008). What are the Mechanisms linking Financial Development and Economic Growth in Malaysia? Economic Modelling, Vol. 25, No. 1, pp. 38-53.
Arvin, B.M., Pradhan, R.P., (2014). Broadband penetration and economic growth nexus: evidence from cross-country panel data. Applied Economics 46, 4360-4369.
Beenstock, M., Dickinson, G. and Khajuria, S. (1986). The Determination of Life Premiums: An International Cross-Section Analysis 1970-1981. Insurance, mathematics and Economics, 5(1): 616-634.
Blundell, R., Bond, S., (1998), Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models, Journal of Econometrics 87, 115–143
Bojanic, A. N. (2012). The Impact of Financial Development and Trade on the Economic Growth of Bolivia. Journal of Applied Economics, 15 (1): 51-70.
Boulila, G. and Trabelsi, M. (2004). Financial Development and Long Run Growth: Evidence from Tunisia: 1962-1997. Savings and Development, 28 (3): 289-314.
Boyd, J., Levine, R. & B. Smith (2001), "The Impact of Inflation on Financial Sector Performance", Journal of Monetary Economics, Vol. 47, PP. 221–248.
Calderon, C. and Liu, L. (2003). The Direction of Causality between Financial Development and Economic Growth. Journal of Development Economics, 72 (1): 321- 334.
Chen, P. F., Lee, C. C. and Lee, C. F. (2012). How Does the Development of Life Insurance Market affect Economic Growth? Some International Evidence. Journal of International Development, 24 (7): 865-893.
De Gregorior, J. & P. Guidotti (1995), "Financial Development and Economic Growth", World Development, Vol. 23, PP. 433– 448.
Goldsmith, R. W. (1969). Financial Structure and Development, New Haven, CT: Yale University Press.
Grossman, G.M., Helpman, E., (1994). Endogenous innovation in the theory of growth. Journal of Economic Perspectives 8, 23-44.
Han, L., Li, D., Moshirian, F., and Tian, L. (2010). Insurance Development and Economic Growth. The Geneva Papers on Risk and Insurance, 35 (2): 183-199.
Jalava, J., Pohjola, M.,(2007). ICT as a source of output and productivity growth in Finland. Telecommunications Policy, 31(8-9):463-472.
Jalil, A., Feridun, M. and Ma, Y. (2010). Finance-Growth Nexus in China Revisited: New Evidence from Principal Components and ARDL Bounds Tests. International Review of Economics and Finance, 19 (2): 189-195.
Kabiri Parviz, Bahman (2007). "The Role of Information and Communication Technology (ICT) in the Development of Life Insurance", Economics Newspaper No. 1401
Kar, M., Nazlioglu, S. and Agir, H. (2011). Financial Development and Economic Growth Nexus in the MENA Countries: Bootstrap Panel Granger Causality Analysis. Economic Modelling, 28 (1-2): 685-693.
King, R. and Levine, R. (1993a). Finance and Growth: Schumpeter Might be Right. The Quarterly Journal of Economics, 108 (3): 717-737.
King, R. and Levine, R. (1993b). Finance, Entrepreneurship and Economic Growth:-Theory and Evidence. Journal of Monetary Economics, 32 (3): 513-542.
King, R., Levine, R., (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. Quarterly Journal of Economics 108, 717-737 development and long-run growth. World Bank Economic Review 10, 323-339.
Liang, Q. and Teng, J. (2006). Financial Development and Economic Growth: Evidence from China. China Economic Review, 17 (4): 395-411.
Liu, G. C. and Lee, C. C. (2014). Insurance Activities and Banking Credit Causal Nexus: Evidence from China. Applied Economics Letters, 21 (9): 626-630.
Lee, C. C, Lee, C. C. and Chiu, Y. B. (2013). The Link between Life Insurance Activities and Economic Growth: Some New Evidence. Journal of International Money and Finance, Vol.32, No. 3, pp. 405-427.
Lucas, R. (1988). On the Mechanics of Economic Development. Journal of MonetaryEconomics, 22 (1): 3- 42.
Mohammad, S., Jeff, G., (2016). The effects of Internet usage, financial development and trade openness on economic growth in South Africa: A time series analysis, Telematics and Informatics. Volume 33, Issue 4, Pages 1141-1154.
Menyah, K., Nazlioglu, S. and Wolde-Rufael, Y. (2014). Financial Development, Trade Openness and Economic Growth in African Countries: New Insights from a Panel Causality Approach. Economic Modelling, 37 (2): 386-394.
Odhiambo, N. M. (2010). Finance-Investment-Growth Nexus in South Africa: An ARDL Bounds Testing Procedure. Economic Change Restructuring, 43 (3): 205-219.
Omri, A., Daly, S., Rault, C., Chaibi, A., (2015). Financial development, environmental quality, trade and economic growth: what causes what in MENA countries? Energy Economics 48, 242-252.
Pradhan, R. P., Arvin, M. B., Norman, N. R. and Nishigaki, Y. (2014a). Does Banking Sector Development Affect Economic Growth and Inflation? A Panel Cointegration and Causality Approach. Applied Financial Economics, 24 (7): 465-480.
Pradhan, R.P., Arvin, M.B., Norman, N.R., (2015). The dynamics of information and communications technologies infrastructure, economic growth, and financial development: Evidence from Asian countries. Technology in Society 42, 135-149
Pradhan, R.P., Arvin, M.B., Norman, N.R., Bele, S.K., (2014a). Economic growth and the development of telecommunications infrastructure in the G-20 countries: a panel-VAR approach. Telecommunications Policy 38, 634-649.
Pradhan, R.P., Arvin, M.B., Bahmani, S., Norman, N.R., (2014b). Telecommunications infrastructure and economic growth: comparative policy analysis for the G-20 developed and developing countries. Journal of Comparative Policy Analysis 16, 401-423.
Pradhan, R.P., Arvin, M.B., Norman, N.R., Hall, J.H., (2014c). Causal nexus between economic growth, banking sector development, stock market development and other macroeconomic variables: The case of ASEAN countries. Review of Financial Economics 23,155-173.
Pradhan, R.P., Arvin, M.B., Norman, N.R., Hall, J.H., (2014d). The dynamics of banking sector and stock market maturity andthe performance of Asian economies. Journal of Economic and Administrative Sciences 30, 16-44.
Pradhan, R.P., Bele, S., Pandey, S., (2013a). Internet-growth nexus: evidence from cross country panel data. Applied Economics Let-ters 20, 1511-1515.
Pradhan, R.P., Bele, S., Pandey, S., (2013b). The Link between telecommunication infrastructure and economic growth in 34OECD countries. International Journal of Technology, Policy and Management 13, 278-293.
Pradhan, R.P., Mukhopadhyay, B., Gunashekar, A., Bele, S., Pandey, S., (2013c). Financial development, social development, and economic growth: the causal nexus in Asia. Decision 40 (1-2), 69-83.
Rudra P. Pradhan, Mak B. Arvin, Neville R. Norman (2014). The dynamics of Information and communications technologies infrastructure, economic growth, And financial development: Evidence from Asian countries.
Rudra P. Pradhan, Mak A., Mahendhiran N.,Sara B., Sahar Bahmani (2016)ICT-finance-growth nexus: Empirical evidencefrom the Next-11 countries Technology in Society 42 (2015) 135-149.
Rousseau, P. L. and Wachtel, P. (2011). What is happening to the Impact of Financial Deepening on Economic Growth? Economic Inquiry, 49 (1): 276-288.
Samargandi, N., Fidrmuc, J. and Ghosh, S. (2015). Is the Relationship between Financial Development and Economic Growth Monotonic? Evidence from a Sample of Middle- Income Countries. World Development, 68 (1): 66-81.
Sassi, S., Goaied, M., (20130). Financial development, ICT diffusion and economic growth: lessons from MENA region. Telecommunications Policy 37 (4-5), 252-261.
Sepehrdoust,H.(2018).Impact of information and communication technology and financial development on economic growth of OPEC developing economies, Kasetsart Journal of Social Sciences, Available online. pp. 1-6
Shamim, F., (2007). The ICT environment, financial sector and economic growth: a cross-country analysis. Journal of Economic Studies 34, 352-370.
Shiu, A., Lam, P.L., (2008a). Causal relationship between telecommunication and economic growth in China and its regions. Regional Studies 42, 705-718.
Shiu, A., Lam, P.L., (2008b). Causal relationship between telecommunication and economic growth: a study of 105 countries. In: 17th Biennial Conference of the International Telecommunications Society (ITS), June, Montreal, pp. 24-27
Wolde-Rufael, Y., (2007). Another look at the relationship between telecommunications investment and economic activity in the United States. International Economic Journal 21, 199-205.
Wolde-Rufael, Y., (2009). Re-examining the financial development and economic growth nexus in Kenya. Economic Modeling 26,1140-1146.
Wu, J., Hou, H., Cheng, S., (2010). The dynamic impacts of financial institutions on economic growth: evidence from the European Union. Journal of Macroeconomics 32, 879-891.
Zagorchev, A., Vasconcellos, G. and Bae, Y. (2011) Financial Development, Technology, Growth and Performance: Evidence from the Accession to the EU. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 21, 743-759.
Zhang, J, L., &Wang, S. (2012). Financial development and economic growth:recent evidence from china. Journal of comparative economics, 40(3) , 393-412.
)