نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 دانشیار اقتصاد گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 استاد اقتصاد گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
یکی از عوامل مهم دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار، افزایش صادرات است که مهم‌ترین هدف از سیاست‌گذاری در بخش تجارت خارجی را نیز تشکیل می‌دهد. در این میان کشورهای نوظهور توانسته‌اند در سال‌های اخیر موفقیت‌های چشمگیری را در این زمینه به دست آورند. بنابراین، الگوسازی تجارب این کشورها می‌تواند در افزایش صادرات کشور ایران نیز موثر واقع شود. هدف این پژوهش بررسی تاثیر عوامل نهادی و متغیرهای نهادی بر صادرات کشورهای نوظهور منتخب طی دوره زمانی 2000 تا 2015 با استفاده از روش اقتصادسنجی داده‌های تابلویی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که اثر متغیرهای بهره‌وری عوامل تولید، سرمایه انسانی و مخارج تحقیق و توسعه از عوامل بنیادی بر عملکرد صادراتی کشورهای نوظهور مثبت و معنادار و اثر متغیر هزینه نیروی کار منفی و معنی‌دار است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که اثر متغیرهای حکمرانی خوب به‌عنوان شاخص عوامل نهادی بر صادرات کشورهای نوظهور مثبت و معنی‌دار است. نتایج این مطالعه حاکی از این موضوع است که کاهش هزینه‌های تولید و ریسک و تقویت بنیان‌های نهادی کشورهای نوظهور توانسته است ترتیبات سرمایه‌گذاری و تولید در این کشورها را تقویت کرده و درنهایت منجر به افزایش صادرات کشورهای موردنظر شود. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که اثر متغیر مخارج مصرفی جامعه بر عملکرد صادراتی کشورهای منتخب نوظهور منفی و معنادار و اثر متغیر مالیات دریافتی دولت بر عملکرد صادراتی به‌صورت منحنی U معکوس است. نتایج این تحقیق نشان داد کشورهای مختلف برای افزایش صادرات، باید علاوه بر روش‌های مرسوم از قبیل افزایش نرخ ارز، جوایز صادراتی و...، مانند کشورهای نوظهور به عوامل بنیادی و متغیرهای نهادی نیز توجه کرده و اصلاحاتی را اجرا کنند که ناکارآمدی‌های مرتبط با بازار کالا و نیروی کار را کاهش دهد.
کلیدواژه‌ها
احمدزاده، خالد، کاظم یاوری، عباس عصاری آرانی و بهرام سحایی، بهرام (1392)، «بررسی عوامل نهادی و همگرایی‌های منطقه‌ای در حوزه صادرات خدمات»، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 48، شماره 3، 165-191.
رزمی، سید محمدجواد، سارا شهرکی و محمدرضا کلایی (1390)، «بررسی رابطه بین تجارت بین‌الملل و رشد اقتصادی با استفاده از شاخص حکمرانی خوبم، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 59، 162-137.
شاکری، عباس (1383)، «عوامل تعیین‌کننده صادرات غیرنفتی ایران»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 6، شماره 21، 50-23.
شاکری، محبوبه، احمد جعفری صمیمی و زهرا کریمی موغاری (1394)، «ارتباط بین متغیرهای نهادی و رشد اقتصادی: معرفی شاخص نهادی جدید برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال ششم ، شماره بیست و یکم، 106-93.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و عبداله پورجوان (1391)، «نهادها و رشد اقتصادی، مطالعه داده‌های تابلویی»، نشریه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 32، 121-93.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و صبا سلیمی (1394)، «تاثیر حکمرانی خوب بر شدت تحقیق و توسعه؛ کشورهای منتخب توسعه‌یافته و درحال‌توسعه»، نشریه سیاست علم وفناوری، سال هفتم، شماره 2، 46-35.
شریفی رنانی، حسین و حسن ملااسماعیلی دهشیری (1391)، «اثر نهادها بر صادرات غیرنفتی در کشورهای منتخب عضو اوپک»، نشریه اقتصاد و تجارت نوین، سال هشتم، شماره 31-32، 215-193.
فطرس، محمدحسن و اسماعیل ترکمنی (1391)، «توسعه انسانی تعدیل‌شده و پایداری رشد اقتصادی: مقایسه تطبیقی کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره 7، 92-59.
قدوسی دهنوی، پروین، کریم آذربایجانی و همایون رنجبر (1393)، تاثیر نهادهای حاکمیتی بر صادرات و واردات کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی(OIC)، کنفرانس بین‌المللی اقتصاد سبز.
کیمیایی، فاطمه و محمد ارباب افضلی (1395)، «تاثیر حکمرانی و عوامل دانش‌بنیان بر صادرات اقتصادهای نوظهور»، مجله سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال چهارم، شماره 13، 114-95.
محمدی، حسین و بهزاد فکاری (1394)، «اثرات زیرساخت‌های نهادی و متغیرهای کلان اقتصادی بر تنوع صادرات ایران (با استفاده از رگرسیون ریج)»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان اقتصادی، دوره 3، شماره 11، 94-75.
مداح، مجید و مژده دل قندی (1392)، «بررسی اثر کیفیت نهادها و عملکرد سیاست‌های اقتصادی بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای گروه جی 8 و اوپک (رهیافت خود رگرسیون برداری در داده‌های تابلویی)»، دو فصلنامه اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، شماره 6، 157-133.
مهدوی عادلی، محمدحسین، محمدحسین حسین زاده بحرینی و افسانه جوادی (1387)، «تاثیر حکمرانی خوب بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای با درآمد متوسط»، مجله دانش و توسعه، سال پانزدهم، شماره 24، 106-88.
میرزا ابراهیمی، رضا (1385)، «راهکارهای اعمال اصلاحات در حوزه دولت از دیدگاه استگلیتز»، فصلنامه اقتصاد و جامعه، (7)، 77-54
یاوری، کاظم، حمیدرضا اشراف‌زاده و خالد احمدزاده (1389)، «متنوع سازی صادرات و بهره‌وری در صنایع کشور»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال دهم، شماره سوم، 73-53.
Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2001), The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical Investigation”, American Economic Review, 91(5), 1369-1401.
Alesina, A., Perotti, R., (1997), “The Welfare State and Competitiveness”, American Economic Review.87 (5): 921–939.
Arnold, J., Nicoletti, G., Scarpetta, S. (2008), “Regulation, Allocative Efficiency and Productivity in OECD Countries, Industry and Firm Level Efficiency”, OECD Economics Department Working Paper No. 616.
Azfar, O. and Lee, Y. (2001), “Does Corruption Delay Trade Reform? University of Maryland (College Park, Md), Institutional Reform and the Informal Sector Center.
Badinger, H., and Tondl, G. (2003), “Trade, Human Capital and Innovation: The Engines of European Regional Growth in the 1990s”, In European regional Growth (pp. 215-239), Springer Berlin Heidelberg.
Baier, S. L., Dwyer, G. P., and Tamura, R. (2006), “How Important are Capital and Total Factor Productivity for Economic Growth?”, Economic Inquiry, 44(1), 23-49.
Balassa, B. (1978). Exports and Economic Growth: Further Evidence”, Journal of DevelopmentEconomics, 5(2), 181-189.
Barro, R. J. (1990), “Government Spending in a Simple Model of Endogenous Growth”, Journal of Political Economy, 98(5, Part 2), S103-S125.
Besley, T., Burgess, R. (2004), “Can Labor Regulation Hinder Economic Performance? Evidence from India”, Q. J. Econ. 119 (1): 91–134.
Blanchard, O., and Wolfers, J. (2000), “The Role of Shocks and Institutions in the Rise of European Unemployment: The Aggregate Evidence”, The Economic Journal, 110(462), 1-33.
Bournakis, I., and Tsoukis, C. (2016), “Government Size, Institutions, and Export Performance Among OECD Economies”, Economic Modelling, 53, 37-47.
Canning, D., and Pedroni, P. (2008), “Infrastructure, Long‐run Economic Growth and Causality Tests for Cointegrated Panels”, The Manchester School, 76(5), 504-527.
Carlin, W., Glyn, A., and Van Reenen, J. (2001), “Export Market Performance of OECD Countries: An Empirical Examination of the Role of Cost Competitiveness”, The Economic Journal, 111(468), 128-162.
Carlsen, F; Johansen, K and Roed, K.(2006), “Wage Formation, Regional Migration and Local Labour Market Tightness”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Vol. 68
Cavallaro, E., Mulino, M. (2009), “Technological Catching up, Competitiveness and Growth”, J. Int. Trade Econ. Dev. 18 (4):
505–525.
505–525.
Coase, R. (1960), “The Problem of Social Cost”, Journal of Law and Economics. 3:1-44.
Dejong, E. & Udo, E. (2006), Is Corruption Detrimental to International Trade? Department of Economics, Radboud University Nijmegen, Available at: cogress.utu.fi/epcs2006/docs/C1_de%20jong.pdf
Cheong, L. K., and Chang, V. (2007), “The Need for Data Governance: A Case Study”, ACIS 2007 Proceedings, 100.
Demetriades, P. O., and Mamuneas, T. P. (2000), “Intertemporal Output and Employment Effects of Public Infrastructure Capital: Evidence from 12 OECD Economies”, The Economic Journal, 110(465),
687-712.
687-712.
Dixit, A. (2009), “Governance Institutions and Economic Activity”, The American Economic Review, 99(1), 3-24.
Dixit, A. K., and Stiglitz, J. E. (1977), “Monopolistic Competition and Optimum Product Diversity”, The American Economic Review, 67(3), 297-308.
Dollar, D., and Kraay, A. (2003), “Institutions, Trade, and Growth”, Journal of Monetary Economics, 50(1), 133-162.
Drine, I. (2012), “Institutions, Governance and Technology Catch-up in North Africa”, Economic Modelling, 29(6), 2155-2162.
Dutt, P. and Traca, D. (2009), “Corruption and Bilateral Trade Flows: Extortion or Evasion?”, Review of Economics and Statistics, 92(4); pp. 843-860.
Elhiraika, A. B., and Mbate, M. M. (2014), “Assessing the Determinants of Export Diversification in Africa”, Applied Econometrics and International Development, 14(1), 147-160.
Epifani, P., and Gancia, G. (2009), “Openness, Government Size and the Terms of Trade”, The Review of Economic Studies, 76(2), 629-668.
Fagerberg, J., (1988), “International Competitiveness”, Econ. J. 98 (391): 355–374.
Francois, J., and Manchin, M. (2013), “Institutions, Infrastructure, and Trade”, World Development, 46, 165-175.
Giavazzi, F., and Tabellini, G. (2005), “Economic and Political Liberalizations”, Journal of Monetary Economics, 52(7), 1297-1330.
Griffith, R., Harrison, R., and Macartney, G. (2007), “Product Market Reforms, Labour Market Institutions and Unemployment”, The Economic Journal, 117(519), 142-166.
Gwartney, J. D., Holcombe, R. G., and Lawson, R. A. (2006), “Institutions and the Impact of Investment on Growth”, Kyklos, 59(2), 255-273.
Helpman, E., Krugman, P.R. (1985), Market Structure and Foreign Trade, Increasing Returns, Imperfect Competition, and the International Economy. MIT Press, Cambridge, MA.
Hoffmaister, M. A. W., Coe, M. D. T., and Helpman, M. E. (2008), International R and D Spillovers and Institutions (No. 8-104), International Monetary Fund.
Kaufmann, D. (1997), Corruption: the Facts, Foreign Policy, World Bank, Available At:http://siteresources.worldbank.org/INTWB IGOVANTCOR/Resources/fp_summer97.pdf
Knack, S., & Keefer, P. (1995), “Institutions and Economic Performance: Cross‐country Tests Using Alternative Institutional Measures”, Economics and Politics, 7(3), 207-227.
Koeniger, W., and Prat, J. (2007), “Employment Protection, Product Market Regulation and Firm Selection”, The Economic Journal, 117(521).
Kwan, A. C., Cotsomitis, J. A., and Kwok, B. (1996), “Exports, Economic Growth and Exogeneity: Taiwan 1953-88”, Applied Economics, 28(4), 467-471.
La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A., and Vishny, R. (1999), “The Quality of Government”, The Journal of Law, Economics, and Organization, 15(1), 222-279.
León-Ledesma, M.A. (2005), “Exports, Product Differentiation and Knowledge Spillovers”, Open Econ. Rev. 16 (4): 363–379
Levchenko, A. A. (2007), “Institutional Quality and International Trade”, The Review of Economic Studies, 74(3), 791-819.
Li, J., Vertinsky, I., and Zhang, H. (2013), “The Quality of Domestic Legal Institutions and Export Performance”, Management International Review, 53(3), 361-390.
Loungani, P., Mishra, S., Papageorgiou, C., and Wang, Ke. (2017), World Trade in Services: Evidence from A New Dataset, IMF Working Paper, WP/17/77.
Lui, F. T. (1985), “An Equilibrium Queuing Model of Bribery”, Journal of PoliticalEconomy, 93(4); 760-781.
Méon, P. G., and Sekkat, K. (2008), “Institutional Quality and Trade: Which Institutions? Which Trade?”, Economic Inquiry, 46(2), 227-240.
Montobbio, F. and Rampa, F. (2005), “The Impact of Technology and Structural Change on Export Performance in Nine Developing Countries”, World Development, 4(33): 527-554.
Nachega, J. C., and Fontaine, T. (2006), Economic Growth and Total Factor Productivity in Niger (No. 2006-2208), International
Monetary Fund.
Monetary Fund.
Nickell, S. (1997), “Unemployment and Labor Market Rigidities: Europe Versus North America”, The Journal of Economic Perspectives, 11(3), 55-74.
Nicoletti, G., and Scarpetta, S. (2003), “Regulation, Productivity and Growth: OECD Evidence”, Economic Policy, 18(36), 9-72.
Nunn, N. (2007), “Relationship-specificity, Incomplete Contracts, and the Pattern of Trade”, The Quarterly Journal of Economics, 122(2),
569-600.
569-600.
Ogunleye, E. O., and Ayeni, R. K. (2008), “The Link Between Export and Total Factor Productivity: Evidence from Nigeria”, Continental Journal of Social Sciences, 1, 9.
Okun-Kozlowicki, J. (2016), Standards and Regulations: Measuring the Link to Goods Trade, Office of Standards and Investment Policy, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.
Paldam, M., and Gundlach, E. (2008), “Two Views on Institutions and Development: The Grand Transition vs the Primacy of Institutions”, Kyklos, 61(1), 65-100.
Rodrik, D. (2005), “Growth Strategies”, Handb. Econ. Growth, (1):
967–1014.
967–1014.
Rose - Ackerman, R. (2006), “The Political Economy of Corruption: Research and Policy”, Keynote Address for Primera.
Snowdon, B., and H. R. Vane. (2005), “Modern Macroeconomics: Its Origins, Development and Current State”, Cheltenham: Edward Elgar.
Temple, J. (1999), “The New Growth Evidence”, Journal of Economic Literature, 37(1), 112-156.
Uger, M. (2012), Market Power, Governance and Innovation: OECD Evidences, MPRA Paper No. 44151. http://mpra.ub.uni-muenchen.de/44141/
Wei, S. (2000), How Taxing is Corruption on International Investors?, The Review ofEconomics and Statistics, LXXXII(1); 1-11
Weller, C. and Ulmer, K. (2008), Trade and Governance: Does Governance Matter for Trade? APRODEV, Association of WCC related Development Organizations in Europe Bv Charlemagne 28, Available at: www.aprodev.eu/files/Trade/trade-andgov.pdf
Williams, A. (2006), The Link between Institutional Quality and Economic Growth: Evidence from a Panel of Countries, Thesis for The Degree of Doctor of Philosophy, The University of Western Australia, School of Economics & Commerce.
World Trade Organization, World Trade Statistical Review (2016), site at www.wto.org/statistics
)