نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد توسعه و برنامه ریزی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در این مطالعه به بررسی اثر متغیرهای اقتصادی-اجتماعی بر تقاضای نان با استفاده از الگوی AIDS و ریزداده‌ها پرداخته شده است. در این مدل از متغیرهای اقتصادی اجتماعی  سن، جنس و وضعیت تاهل سرپرست خانوار، سطح تحصیلات همسر و سرپرست خانوار، بعد خانوار و وضعیت اشتغال و درآمد اعضای خانوار استفاده شد. متغیر مجازی اجرای قانون هدفمندی یارانهها نیز به منظور بررسی آثار این سیاست در این مطالعه  استفاده شد. برای این منظور سیستم معادلات تقاضای تقریبا ایدهال به کار گرفته شد. این مدل با استفاده از دادههای تلفیقی و روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط و بکارگیری اطلاعات بیش از 165 هزار خانوار شهری در کشور طی سالهای 1394-1386 و برای گروه‌های مختلف درآمدی (کم درآمد، متوسط و ثروتمند) تخمین زده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد طی سال‌های مورد بررسی، نان برای تمام گروههای درآمدی یک کالای ضروری است. کشش قیمتی تقاضای نان برای تمامی گروههای درآمدی برابر با 5/0-به دست آمد، بنابراین، برای تمامی گروههای درآمدی یک کالای کم کشش است. همچنین ضرایب مربوط به بعد خانوار، تحصیلات سرپرست و همسر سرپرست خانوار، اشتغال، تاهل سرپرست خانوار و هدفمندی یارانهها مثبت و معنیدار است. ضریب متعلق به سن سرپرست خانوار برای خانوارهای فقیر و با درآمد متوسط مثبت و معنیدار و برای خانوارهای ثروتمند بی‌معنی  برآورد شده است. ضریب مربوط به جنس سرپرست خانوار برای خانوارهای فقیر بیمعنی و برای خانوارهای با درآمد متوسط و ثروتمند مثبت و معنیدار به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها

ابونوری، عباسعلی و هیوا شیوه (1385)، «برآورد تابع تقاضای بنزین در ایران طی دوره (1381-1374)»، پژوهشنامه اقتصادی، 6(22)، 205-228.
احمدی، امیر، غلامرضا مجردی و محمد یادسار (1395)، «بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان ارومیه»، فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال نهم، شماره 3، صفحات 54-43.
آرمن، عزیز، سید امین منصوری و ایمان فرح‌بخش (1390)، «برآورد و مقایسه تابع تقاضا و کشش کالاهای مصرفی در گروه­های کم‌درآمد و با درآمد بالا در مناطق شهری (کاربرد داده­های ادغام شده در سیستم تقاضای تقریبا ایده‌ال)»، پژوهشنامه اقتصاد کلان، سال دهم، شماره 20.
اسفندیاری، نصرت الله (1375)، بررسی تابع تقاضای گندم و بعضی کالا های خوراکی دیگر در ایران: سیستم تقاضای تقریبا ایده­ال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه شیراز.
بهمنی، مجتبی و حسن اصغری (1386)، «برآورد تابع تقاضای خوراک خانوار­های روستایی با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا مطلوب (AIDS)»، مجله توسعه و سرمایه، سال دوم، شماره 3، صفحات 149-131.
پناهی، علیرضا (1375)، «تحلیل رفتار مصرفی در مناطق شهری: کاربرد سیستم تقاضای تقریبا ایده­ال، مورد ایران»، مجله برنامه و بودجه، سال پنجم، شماره 28 و 29 ،صص 82-57.
پیرایی، خسرو و سید بهروز سیف (1389)، «تاثیر هدفمندسازی یارانه ها بر رفاه اجتماعی در ایران»، فصلنامه پژوهشنامه مالیات، سال هجدهم، شماره 9، صفحات 82-61.
حسین‌زاده، هدایت (1393)، «بررسی بهره­وری تاثیر اجرای قانون هدفمندسازی یارانه­ها روی مصرف گاز طبیعی»، مجله اقتصادی، شماره 7و8، سال چهاردهم، صفحات 122-107.
حیدری، خلیل و زورار، پرمه (1389)، « برآورد آثار اصلاح قیمت نان و حامل های انرژی روی سبد هزینه خانوار"، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 57، صفحات 195-181.
خسروی‌نژاد، علی‌اکبر (1377)، «خمین توابع تقاضا و مصرف گندم شهری و روستایی، موسسه پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی.
خسروی‌نژاد، علی‌اکبر (1380)، «برآورد تابع تقاضای نان برای خانوار های شهری ایران (کاربردی از مدل های با اطلاعات ادغام شده)»، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 20.
دینی ترکمانی، علی (1373)، «اثر حذف سوبسید نان بر میزان فقر مطلق»، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 89 و 90، صفحات 107-98.
سالم، علی‌اصغر و حبیب مروت (1397)، «تجزیه و تحلیل اثر هدفمندی یارانه‌ها بر مصرف آب خانگی در مناطق شهری کشور (رهیافت سیستم معادلات تقاضا)»، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، ۱۸ (۴) :۱۶۱-۱۸۵
شوشتریان، آشان و محمد بخشوده (1386)، «بررسی اثر آزادسازی بازار گندم روی رفاه اجتماعی»، مجله علمی کشاورزی، 30:1. 13-1.
عبدلی،گیلدا (1375)، برآورد تقاضای نان در ایران و محاسبه کشش های قیمتی و درآمدی آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
فرازمند، حسن، سیده مهشید ناطقی شاه‌رکنی (1396)، «بررسی اثرات حذف یارانه نان بر تقاضای گروه های کم‌درآمد و با درآمد بالا در مناطق شهری کشور»، مجله سیاست‌گذاری اقتصادی، شماره 17، صفحات 201-173.
کرمی، آیت‌اله، عبدالکریم اسماعیلی و بهاءالدین نجفی (1387)، « بررسی توزیع منافع یارانه غذا در ایران»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی، جلد ،3 شماره ،1 صفحات 183-161.
مرکز آمار ایران، داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار های شهری.
نجیبی، اسحاق (1383)، بررسی اثر تغییر قیمت بنزین روی رفاه خانوارها در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی.
نصیری، محمدرضا (1395)، برآورد تابع تقاضای خدمات اینترنت در مناطق شهری ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.
هژبر کیانی،کامبیز و فرنوش حاجیها (1390)، «آثار رفاهی اجرای سیاست حمایتی هدفمند در تامین امنیت غذایی اقشار آسیب‌پذیر»، فصلنامه اقتصاد کاربردی، سال دوم، شماره 7.
Abdel-Ghany, M., and Foster, A. C. (1982), “Impact of Income and Wife's Education on Family Consumption Expenditures”, Journal of Consumer Studies and Home Economics, 6, 21-28.
Ando, A.,  and Modigliani, F. (1963), “The Life Cycle Hypothesis of Saving: Aggregate Implications and Tests”, American Economic Review, 53. 55-84.
Barnes, R.,  and Gillingham, R. (1984), “Demographic Effects in Demand Analysis: Estimation of Quadratic Expenditure System Using Micro Data”, Review of Economics and Statistics, 66. 591-601.
Barnett, W. A. and Seck, O. (2007), “Rotterdam Model Versus Almost Ideal Demand System: Will the Best Specification Please Stand up?”, Journal of Applied Econometrics, 23(6): 699-724.
Boysen, O. (2012), A Food Demand System Estimation for Uganda, IIIS Discussion Paper No. 396.
Bryant, K. (1990), The Economic Organization of the Household, Cambridge; Cambridge University Press.
Deaton, A.  and Muellbauer, J. (1980), “An Almost ldeal Demand System”, American Economic Review, 70(3), 312-326.
Deaton, A.  and Muellbauer, J. (1980), Economics and Consumer Behavior, Cambridge University Press.
Di cosmo, Valeria (2011), “Are the Consumers Always Ready to Pay? A Quasi-Almost Ideal Demand System for the Italian Water Sector”, Water Resource Management, Volume 25, Issue 2, PP 465-481.
Duvall, E. M. (1977), Family Development, Philadelphia: Lippincott.
Goungetas, B.,  and Johnson, S. R. (1992), The Impact of Household Size and Composition on Food Consumption; An Analysis of the Food Stamp Program Parameters Using the Nationwide Food Consumption Survey 1977-78. Center for Agricultural and Rural Development Monograph. Ames; Iowa State University Press.
Grossman, M. (1972), Front Matter, The Demand for Health: A Theoretical and Empirical Investigation, In The Demand for Health: a Theoretical and Empirical Investigation (pp. 20-0). NBER.
Hill, R.,  and Matteschich, P. (1979), Family Development Theory and Life Span Development, In P. Baltes  and 0. Brim (Eds.), Life Span Development and Behavior (Vol. 3), New York; Academic Press
Lazear, E. P.,  and Michael, R. T. (1988), Allocation of Income within the Household, Chicago: The University of Chicago Press.
Levinson, D. J. (1978), The Season of a Man's Life, New York: Knopf.
Michael, R. (1972), The Effect of Education on Efficiency in Consumption (Occasional Paper No. 116), New York; National Bureau of Economic Research, Columbia University.
Pollak, R.A.  and Wales, T.J.(1981), “Demographic Variables in Demand Analysis”, Econometrica, 49. 1533-1551.
Ray, R. (1982), “The Testing and Estimation of Complete Demand System on Household Budget Surveys”, European Economic Review, 17. 349-369.
Revoredo-Giha, Cesar, Lamprinopoulou-Kranis, Chrysa, Toma, Luiza, Leat, Philip M.K., Kupiec-Teahan, Beata  and Cacciolatti, Luca (2009), Bread Prices, Consumption and Nutrition Implications for Scotland: A Regional Analysis Using Supermarket Scanner Data, Working Papers 109393, Scotland's Rural College (formerly Scottish Agricultural College), Land Economy  and Environment Research Group.
Rickertsen et al,(1995), “The Effects Of Advertising In An Inverse Demand System: Norvegian Vegetables Revisited”, Euroean Review Of Agricultural Economics, 25 (1),129-140.
Rikhana, M. (1991), “The Effect of Agricultural Season on Total Household Expenditures Among Rural and Urban Households! Evidence from the National Socioeconomic Survey (SUSENAS) in East Java”, Indonesia. 1981. Unpublished master's thesis, Iowa State University, Ames, Iowa.
Ritonga, Hamonangan (1994), “The impact of household characteristics on household consumption behavior: A demand system analysis on the consumption behavior of urban households in the province of Central Java, Indonesia”, Retrospective Theses and Dissertations.Paper 11312.
Rossi, N. (1988), “Budget Share Demographic Translation and the Aggregate Almost Ideal Demand Dystem”, European Economic Review, 31. 1301-1318.
Sepetu, C.  and Bernard, T.  and Malecela H. (2016), “Use of Almost Ideal Demand System (AIDS) to Estimate the Consumer Demand of Agri-food in Tanzania”, Global Journal of Agricultural Economics and Econometrics, ISSN: 2408-5499 Vol. 4 (10), pp. 354-359, October, 2016.
Schultz, T. (1963), The Economic Value of Education, New York: Columbia University Press.
Taljaard, P. R.(2000), Econometric Estimation of the Demand for Meat in South Africa, Unpublished MSc Thesis, University of the Free State, Bloemfontein.
Verbeke,W  and Ward, R. (2001), “A Fresh Meat Almost Ideal Demand System”, Incorporating Negative TV Press And Advertising Impact,25 (2-3).359-374.
Wadud, A. (2006), “An Analysis of Meat Demand in Bangladesh using the Almost Ideal Demand System”, The Empirical Economics Letters, 5(1): 29-35.