نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه آیت‌ا... بروجردی، بروجرد

چکیده

مبتنی بر ساختار اقتصادی کشور، مخارج دفاعی و هزینه‌های امنیت به عنوان یک کالای عمومی، دارای تاثیرات مثبت یا منفی بر فعالیت‌های بخش خصوصی است. این پژوهش با استفاده از رویکرد همدوسی جزئی در دوره 1396-1338 به ارزیابی ارتباط بین مخارج دفاعی و هزینه‌های امنیت به عنوان دو بخش مهم از بودجه دولتی با تشکیل سرمایه ثابت خصوصی و درآمدهای نفتی با ثابت در نظر گرفتن اثر مالیات، پرداخته است. نتایج نشان داد که با ثابت نگه داشتن اثر درآمدهای مالیاتی در مقیاس زمانی چهار ساله و در بازه زمانی 1348 تا 1357 دو متغیر مخارج دفاعی و تشکیل سرمایه ثابت خصوصی نه تنها هم فاز نبوده، بلکه مخارج دفاعی یک متغیر پیشرو برای تشکیل سرمایه ثابت است که تایید اثر جانشینی جبری در اقتصاد ایران است. در مقابل در دوره 1376-1368 دو متغیر، هم‌فاز هستند و اثر جانشینی رخ نداده است. همچنین در کوتاه‌مدت و بلندمدت تشکیل سرمایه ثابت خصوصی، متغیر پیشرو است که نشان می‌دهد نیاز به تامین امنیت، افزایش هزینه‌های آن را توجیه می‌کند. در سال‌های 1348 تا 1357 و در مقیاس زمانی کوتاه‌مدت، دو متغیر مخارج دفاعی و درآمدهای نفتی در فاز مخالف یکدیگر قرار دارند. دو متغیر هزینه‌های امنیت و درآمدهای نفتی نیز در کوتاه‌مدت هم فاز بوده و پیکان‌های اختلاف فازی بیانگر علیت از درآمدهای نفتی به هزینه‌های امنیت طی سال‌های 1365 تا 1378 است. با توجه به ساختار اقتصاد ایران و اینکه ایران صادرکننده تجهیزات نظامی نیست، پیشنهاد می‌شود مخارج دفاعی به منظور کنترل اثر جانشینی جبری در حد بهینه تعیین شود و هزینه‌های امنیت نیز تا جایی که تاثیر مثبت بر تشکیل سرمایه ثابت خصوصی دارد، افزایش یابد.

کلیدواژه‌ها

اسماعیل‌نیا، علی‌اصغر و شهرام وصفی‌اسفستانی (1395)، «تاثیر امنیت بر رشد اقتصادی در ایران و برخی کشورهای منتخب»، مجله پژوهشنامه اقتصاد کلان، 16 (64): 127-154.
آرمن، سید عزیز، وحید کفیلی، حسن فرازمند و حسین ملتفت، حسین (1396)، «عوامل اقتصادی موثر بر جرم در ایران»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، کاربرد رگرسیون پانل انتقال ملایم ، 17(66): 125-150.
بیضای، ‌ابراهیم (1380)، «رابطه بین مخارج نظامی و برخی متغیرهای اقتصادی در ایران، 76-1351»، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهراء، 37 (1): 1-21.
بهرامی، جاوید، احمد  محمدی و رضا طالبلو (1391)، «تجزیه و تحلیل سیکل‌های تجاری ایران با استفاده از تحلیل موجک»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 12(44): 25 – 46.
پورصادق، ناصر، علی کاشمری و جابر افتخاری‌شاهی (1386)، «تاثیر هزینه‌های نظامی بر رشد اقتصادی ایران با توجه به اثرات جنگ تحمیلی و واقعه 11 سپتامبر»، فصلنامه مدیریت نظامی، 28: 73-100.
تفضلی، فریدون (۱۳۹۶)، تاریخ عقاید اقتصادی، انتشارات سمت، تهران.
حسنی‌صدرآبادی، محمدحسین و علی کاشمری (1387)، «تاثیر هزینه نظامی بر رشد اقتصادی و اثر غیرمستقیم آن بر مصرف خصوصی در ایران (ارزیابی مدل طرف عرضه اقتصاد)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 8 (2): 40-25.
حسنی‌، محمدحسین و صمد عزیزنژاد (1386)، «هزینه‌های دفاعی و تاثیر آن بر رشد اقتصادی (مدل عرضه و تقاضای کل برای ایران)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 9(30): 212-193.
گل‌خندان ابوالقاسم (1396)، «تحلیل پویای رابطه منابع طبیعی و نظامی‌گری در کشورهای خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 7(22): 19-38.
گل‌خندان، ابوالقاسم (1393)، «مقایسه تطبیقی تاثیر هزینه‌های نظامی در رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته»، تحقیقات توسعه اقتصادی، ۱2: 23-44.
گل‌خندان، ابوالقاسم، مجتبی خوانساری و داود گل‌خندان (1394)، «نظامی‌گری و رشد اقتصادی: شواهدی تجربی از کشورهای منطقه منا در قالب الگوی پانل پویا»، فصلنامه رشد و توسعه اقتصادی، ۱۳: 31-50.
ماشااله، ژامک (1392)، «تاثیر درآمدهای نفتی بر راهبرد دفاعی ایران پهلوی»، مجله پژوهش در تاریخ، 12: 149-183.
مشیری، سعید، کامران پاکیزه، منوچهر دبیریان و ابوالفضل جعفری (1389)، «ارزیابی رابطه میان بازدهی سهام و تورم با استفاده از تجزیه و تحلیل موجک در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 42: 55-74.
مولایی، محمد و ابوالقاسم گل‌خندان (1392)، «تحلیل پویای اثر مخارج نظامی بر رشد اقتصادی کشورهای نفتی و غیرنفتی خاورمیانه»، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، 4(14): 1-25.
مولایی، محمد و ابوالقاسم گل‌خندان (1394)، «هزینه‌های نظامی و رشد اقتصادی در کشورهای اوپک: رهیافت علّیت گرنجری در پانل‌های مختلط نامتجانس»، تحقیقات اقتصادی، 50(2): 537-509.
نعیمی‌پور، محمدحسین و محسن میردامادی (۱۳۹۶)، سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه درسایه خشونت، ترجمه: نورث، داگلاس؛ والین، جوزف؛ وب، استیون و وینگاست، باری. (۲۰۱۷)، انتشارات روزنه.
Abell, J.D. (1990), “Defence Spending and Unemployment Rates: An Empirical Analysis Disaggregated by Race”, Cambridge Journal of Economics, 14(4): 405–420.
Ajmair, M. Khadim, H., Abbassi, F. and Gohar, M. (2018), “The Impact of Military Expenditures on Economic Growth of Pakistan”, Applied Economics and Finance, 5(2): 41-50.
AlMawali, M. (2015), “Do Natural Resources of Rentier States Promote Military Expenditures? Evidence from GCC Countries”, Journal of Economic & Financial Studies, 3 (3): 49-53.
Antonakis, N. (1996), “Military Expenditure and Economic Growth in Greece 1960-90”, Journal of Peace Research, 34 (1): 89-100.
Degger, S. (1986), “Economic Development and Defense Expenditure”, Economic Development and Cultural Change, 35 (1): 179-196.
Dunne, P.  and Duncan, W. (2007), “Military expenditure and employment in South Africa”, Journal of Defence and Peace Economics, 11(4): 587-596.
Dunne, P. and Vougas, D. (1999), “Military spending and economic growth in South Africa”, Journal of Conflict Resolution, 43(4): 521 -537.
Farzanegan, M. R. (2011), “Oil Revenue Shocks and Government Spending Behavior in Iran”, Energy Economics, 33 (6): 1055-1069.
Fiaz, H. Shehzad, H. and Nlia, E. (2013), “Is Defense Expenditure Pro Poor or Anti Poor in Pakistan?” An Empirical Investigation, Conference in Fatima Jinnah Women University, Rawalpindi, Pakistan.
Gold, A. (1990), The Impact of Defense Spending on Investment, Productivity and Economic Growth, Amazon, Defense Budget Project.
Huang, C. and Yuan, H. (2018), “Does Taiwan’s Defense Spending Crowd out Education and Social Welfare Expenditures? “, Journal of Economics and Management, 14(1): 67-82.
Lin, E. S., Ali, H. E. and Y. L. Lu.(2015), “Does Military Spending Crowd out Social Welfare Expenditures?Evidence from a Panel of OECD Countries”, Defence and Peace Economics, 26 (1): 33–48.
Meng, B., Lucyshyn, W. and Li, X. (2013), “Defence Expenditure and iIncome Inequality: Evidence from Cointegration and Causality for China”, Defence and Peace Economics, 26(3): 1-25.
Menla, A. and Dimitraki, F. (2014), “Military spending and economic growth in China: A regime-switching analysis”, Applied Economics, 11(3): 236-250.
Murdoch, J. C. and T. Sandler.(2002), “Economic Growth, Civil Wars, and Spatial Pillovers”, Journal of Conflict Resolution, 46 (3): 91-110.
Polikar, R., (1999), The Story of Wavelet, IMACS/IEEE CSCC, pp 5481-5486.
Safdari, M., Keramati, J. and Mahmoodi, M. (2011), “The Relationship between Military Expenditure and Economic Growth in four Asian Countries, Chin”, Bus. Rev, 10: 112-118.
Smith, R. (1995), “Demand for Military Expenditure, by Hartley and Sandler, Amsterdam”, Journal of Comparative Economics, 1: 69-88.
SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute), (2018), Yearbooks Armaments and Disarmaments and International Security, SIPRI-Oxford University Press, New York.
Xu, Y., H. L. Chang, C. W. Su, and A. Dumitrescu, (2017), “Guns for Butter? Empirical Evidence from China”, Defense and Peace Economics, http://www.tandfonline.com/loi/gdpe20P.
Zhang, Y., Wang, R and Yao, D. (2017), “Does Defence Expenditure have a Spillover Effect on Income Inequality? A Cross-regional Analysis in China”, Journal of  Defence and Peace Economics, 28(6): 731-749.