نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد اقتصاد دانشگاه تبریز
2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه تبریز
3 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه تبریز
چکیده
رسیدن به رشد اقتصادی و تولید انبوه با توجه به نیازهای جامعه و استفاده بهینه از امکانات و سرمایه جامعه، هدف اصلی هر برنامه توسعه است. شهرنشینی یکی از مهم‌ترین پدیده‌های عصر حاضر است که یکی از عوامل مهم اثرگذار بر رشد اقتصادی است. شهرنشینی ارتباط بین جمعیت، اشتغال، مهاجرت، ساخت کالبدی و محیط انسان ساخت است که توسعه آن در هر زمان و فضای جغرافیایی تحت تاثیر شرایط ملی و بین‌المللی است. امروزه تاثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی به‌صورت تئوری و تجربی به اثبات رسیده است. مطالعه حاضر به بررسی تاثیر همزمان پدیده شهرنشینی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی استان‌های ایران طی دوره زمانی 1394-1385 و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) پرداخته است. نتایج نشان داد که سرمایهگذاری مستقیم خارجی، اندازه دولت موجودی سرمایه و شاخص سرمایه انسانی، تاثیر مثبت بر رشد اقتصادی استان‌های ایران داشته‌اند. همچنین اثر نرخ شهرنشینی بر رشد اقتصادی منفی بوده است.
کلیدواژه‌ها
آقایی، مجید، مهدیه رضاقلی‌زاده و فریده باقری (1392)، «بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استان‌های ایران»، پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 9، شماره 1، صص ۲۱-۴۴ .
حسینی، سید صفدر و مرتضی مولایی (1385)، «تاثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 6، شماره 21، صص 79-57.
درگاهی، حسن و امرالله قدیری (1382)، «تجزیه‌وتحلیل عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی ایران (با مروری بر الگوهای رشد درون‌زا)»، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 26، صص 33-1.
دهقان شبانی، زهرا و نعمت اله اکبری (1394)، «فاصله اقتصادی و رشد منطقهای در ایران»، پژوهشهای اقتصادی، دوره 15، شماره 2، صص 222-203.
دهقان شبانی، زهرا و روح اله شهنازی (1396)، «تحلیل تاثیر سرریزهای بین استانی سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران»، تحقیقات اقتصادی، دوره 52، شماره 1، صص 115-89.
دهقان شبانی، زهرا (1391)، «تحلیل تاثیر تجمیع فعالیت‌های صنعتی بر رشد منطقهای اقتصاد در ایران»، تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره 2، شماره 8، صص 55-23.
سامتی، مرتضی، مهدی فتح‌آبادی و همایون رنجبر (1393)، «اثرات صرفه‌های تجمع صنعتی و شهرنشینی بر رشد اقتصادی: شواهدی از بازارهای ایران»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال 8، شماره 27، صص 36-17.
شاه‌آبادی، ابوالفضل (1381)، «موجودی سرمایه بخش خصوصی و رشد درون‌زا (مطالعه موردی ایران)»، نامه مفید، دوره 8، شماره 31، صص 122-101.
عظیمی، میکائیل (1393)، «تمرکز منطقهای و رشد کلان اقتصادی در ایران (1379 تا 1388)»، اقتصاد و توسعه منطقهای، دوره 20، شماره 7، صص 29-1.
عظیمی، ناصر (1383). پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری، مشهد: نشرنیکا.
غفاری، فرهاد و الهام نیک‌نژاد (1391)، «بررسی تاثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی برخی از کشورهای منطقه منا»، فصلنامه علوم اقتصادی، دوره 6، شماره 20، صص 172-147.
فرهمند، شکوفه و فروزنده السادات بدری (1391)، «بررسی رابطه بین تجمیع و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای آسیا-اقیانوسیه»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، صص 34-19.
فرهودی، رحمت االله، سعید زنگنه شهرکی و رامین ساعد (1388)، «چگونگی توزیع فضایی جمعیت در نظام شهری ایران طی سالهای 1335 تا 1385»، مجله پژوهشهای جغرافیایی انسانی، شماره 68، صص55-68.
مجدزاده طباطبایی، شراره و فاطمه نعمت اللهی (1389)، «تاثیر رشد مخارج دولتی بر رشد اقتصادی مطالعه موردی اقتصاد ایران»، پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، دوره 17، شماره 53، صص 44-25.
مقصودپور، محمدعلی (1395)، «تاثیر توزیع ناهمگون جمعیت بر رشد اقتصادی ایران: مطالعه موردی مراکز استان‌های ایران در سالهای 1393-1355»، پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 24، صص 103-79.
مهدوی، ابولقاسم (1383)، «تحلیلی بر نقش سرمایهگذاری خارجی در رشد اقتصادی»، تحقیقات اقتصادی، دوره 39، شماره 3، صص 208-181.
میرزایی ، حجت الله و علی اصغر بانوئی (1394)، «بررسی تاثیر دانش بر رشد اقتصادی استان‌های ایران»،پژوهشنامه اقتصادی، دوره 15، شماره 58، صص 110-83.
نگهداری، ابراهیم (1393)، «نقش سرمایه انسانی در اثر بخشی سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی در مجموعه کشورهای حوزه خلیج فارس»، سیاستهای راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 5، صص 75-67.
Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Ozcan, S., and Sayek, S. (2004), “FDI and Economic Growth: The Role of Local Financial Markets”, Journal of international Economics, 64(1), 89-112.
Arellano, M., and Bond, S. (1991), “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”, The review of Economic studies, 58(2), 277-297.
Arellano, M., and Bover, O. (1995), “Another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error-components Models”, Journal of Econometrics, 68(1), 29-51.
Arouri, M. E. H., Youssef, A. B., Nguyen-Viet, C., and Soucat, A. (2014), “Effects of Urbanization on Economic Growth and Human Capital Formation in Africa”.
Arthur, W. B. (1994), Increasing Returns and Path Dependence in the Economy, University of Michigan Press.
Azman-Saini, W. N. W., Baharumshah, A. Z., and Law, S. H. (2010), “Foreign Direct Investment, Economic Freedom and Economic Growth: International Evidence”, Economic Modelling, 27(5), 1079-1089.
Balasubramanyam, V. N., Salisu, M., and Sapsford, D. (1996), “Foreign Direct Investment and Growth in EP and IS Countries”, The Economic journal, 92-105.
Baldwin, R. and Forslid, R. (2003), “The Core-periphery Model and Endogenous Growth: Stabilizing and Destabilizing Integration”, Economica, 67:307-324.
Baltagi, B. H., Bratberg, E., and Holmås, T. H. (2005), “A Panel Data Study of Physicians' Labor Supply: The Case of Norway”, Health Economics, 14(10), 1035-1045.
Barro, R. J. (1998), Human Capital and Growth in Cross-country Regressions, Harvard University.
Barro, R. J., and Lee, J. W. (1996), “International Measures of Schooling years and Schooling Quality. The American Economic Review, 86(2), 218-223.
Blomstrom, M., and Kokko, A. (2003), Human Capital and Inward FDI.
Fujita, Masahisa and Jacques-François Thisse. (2002), Economics of Agglomeration: Cities, Industrial Location, and Regional Growth, Cambridge University Press.
García, F., Jin, B., and Salomon, R. (2013), “Does Inward Foreign Direct Investment Improve the Innovative Performance of Local Firms?”, Research Policy, 42(1), 231-244.
Godo, Y., and Hayami, Y. (1999), Accumulation of Education in Modern Economic Growth: A Comparison of Japan with the United States, 1888-1995 (No. 4), ADBI Research Paper Series.
Grossman, G. M., and Helpman, E. (1993), Innovation and Growth in the global Economy. MIT press.
Gunby, P., Jin, Y., and Reed, W. R. (2017), Did FDI Really Cause Chinese Economic Growth? A Meta-Analysis, World Development, 90, 242-255.
Hallward-Driemeier, M. (2003), Do Bilateral Investment Treaties Attract FDI?: Only a Bit... and They Could Bite, World Bank, Development Research Group, Investment Climate.
Henderson, J. V., (2003), Evidence on the Political Economy of the Urbanization Process, Brown University Mimeo.
Higon, D. A., and Sena, V. (2006), Productivity, Spillovers and Human Capital: An Analysis for British Establishments Using the ARD Dataset, DTI.
Hohenberg, P. M., (2004), The Historical Geography of European Cities: An Interpretative Essay, in: Henderson, J. V and J. F. Thisse (eds.), Handbook of Regional and Urban Economics, Volume 4: Cities and Geography, Elsevier North- Holland.
Lee, J. W. (2013), “The Contribution of Foreign Direct Investment to clean Energy use, Carbon Emissions and Economic Growth”, Energy Policy, 55, 483-489.
Lheem, H. G., and Guo, S. (2004), “Political Economy of FDI and Economic Growth in China: A Longitudinal test at Provincial Level”, Journal of Chinese political science, 9(1), 43-62.
Lipsey, R. E. (2004), “Home-and Host-country Effects of Foreign Direct Investment”, In Challenges to globalization: Analyzing the Economics (pp. 333-382), University of Chicago Press.
Martin, P. and Ottaviano. (2001), “Growth and Agglomeration”, International Economic Review, 42: 947–968.
Martin, R., Finglaton, B and Garretsen, (2009), Analysis of the Main Factors of Regional Growth: An in-depth Study of the best and Worst Performing European Regions, Cambridge Econometrics
Mills, E. S. (1987), “Has the United States Overinvested in Housing?”, Real Estate Economics, 15(1), 601-616.
Pegkas, P. (2015), “The Impact of FDI on Economic Growth in Eurozone Countries”, The Journal of Economic Asymmetries, 12(2), 124-132.
Pelinescu, E. (2015), “The Impact of Human Capital on Economic Growth”, Procedia Economics and Finance, 22, 184-190.
Poelhekke, S., and Van der Ploeg, R. (2008), Growth, Foreign Direct Investment and urban Concentrations: Unbundling Spatial Lags.
Pumina, G. (2003), “Towards a Seascape Typology. I. Zipf Versus Pareto Laws”, Journal of Marine Systems, Article in press Review of Economics and Statistics, 39: 312-320.
Romer, D. (2016), MacroEconomic Theory, University of California, Berkeley.
Romer, P. M. (1986), “Increasing Returns and Long-run Growth”, Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037.
Romer, Paul M. (1990), “Endogenous Technical Change”, Journal of Political Economy, vol. 98, No. 5, pp. 71-103.
Russ, K. N. (2007), “The Endogeneity of the Exchange Rate as a Determinant of FDI: A Model of Entry and Multinational Firms”, Journal of International Economics, 71(2), 344-372.
Shen, Y., and Liu, H. (2004), “Relationship Between Real Estate Development Investment and GDP in China”, Journal Tsinghua University, 44(9), 1205-1208.
Solow, R. (1957), Technical Change and the Aggregate Production Function.
Taguchi, H., and Wang, Y. (2017), The Effect of Inward Foreign Direct Investment on Economic Growth: The Case of Chinese Provinces.
Tang, Z. J., Xu, H. J., and Ba, S. S. (2010), “Impact of the Real Estate Fluctuations on China’s Macro Economics”, Statistical Research, 2, 15-22.
Turin, D. A. (1969), The Construction Industry: Its Economic Significance and Its Role in Development. Tables, Graphs, and Appendices, University College Environmental Research Group.
Wells, J. (1985), “The Role of Construction in Economic Growth and Development”, Habitat International, 9(1), 55-70.
Wigren, R., and Wilhelmsson, M. (2007), “Construction Investments and Economic Growth in Western Europe”, Journal of Policy Modeling, 29(3), 439-451.
Zhu, H., Duan, L., Guo, Y., and Yu, K. (2016), “The Effects of FDI, Economic Growth and Energy Consumption on Carbon Emissions in ASEAN-5: Evidence from Panel Quantile Regression”, Economic Modelling, 58, 237-248.
)