نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

4 دانشجوی دکتری اقتصاد اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی بهره‌وری (کارایی و اثربخشی) بانک‌های منتخب بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش پژوهش در این مطالعه براساس محتوا، توسعه‌ای و  از لحاظ نحوه  گردآوری داده‌ها، تحلیلی- توصیفی است. شیوه گردآوری داده‌ها اسنادی و  کتابخانه‌ای است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد برای بانک های منتخب در دوره مورد بررسی متوسط رشد بهره‌وری نیروی کار ،  مصارف واسطه و  متوسط رشد بهره‌وری کل عوامل تولید با ملاحظه اثربخشی در بانک‌های منتخب منفی بوده همچنین  متوسط رشد بهره‌وری سپرده، سرمایه و متوسط رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بدون اثربخشی مثبت بوده است.نوسانات شدید در ارزش افزوده و شاخص های بهره وری در دوره مورد بررسی از ویژگی بانک های مورد برررسی بوده است.  مقایسه بهره‌وری کل عوامل تولید  با ملاحظه شاخص‌های اثربخشی بر ضرورت تقویت نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها جهت  انجام وظایف ذاتی خود متناسب با اهداف و  ماموریت‌ها و افزایش کفایت سرمایه و سرمایه پایه تاکید دارد. همچنین انجام مطالعات کیفی درخصوص شاخص‌های بهره‌وری جزئی بانک‌ها  به منظور تهیه برنامه‌های بهبود از مهم‌ترین پیشنهادات این مطالعه است.

کلیدواژه‌ها

اصغرپور، حسین (1379)، برآورد تابع تقاضای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان: تحلیل رابطه کوتاه‌مدت و بلندمدت با استفاده از تکنیک هم انباشتگی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی.
امامی میبدی، علی و همکاران (1390 )، کارایی و بهره‌وری از دیدگاه اقتصادی، انتشارت دانشگاه علامه طباطبایی.
امامی میبدی، علی(1384 )، اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری (علمی کاربردی)، انتشارات موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
باقرزاده مجید،رنجبری رحیمه(1393) رتبه بندی شعب بانک کشاورزی تبریز بر اساس بهره وری نیروی انسانی و بررسی تاثیر آن بر عملکرد شعبه،  مدیریت بهره وری (فراسوی مدیریت)، دوره 8 شماره 31
برنامه جامع بهره‌وری کشور، 1394، سازمان ملی بهره‌وری ایران.
توتونچیان، ایرج (1379)، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‌داری، تهران، موسسه فرهنگی و هنری توانگران.
توکلی، اکبر و همکاران (1379)، «اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل بهره‌وری عوامل تولید در گروه‌های صنعتی ایران (1372ـ1351)»، برنامه و بودجه، شماره 52 و 53.
چالش‌های پولی و بانکی اقتصاد ایران: تحلیل وضعیت و توصیه‌های سیاستی(1393) پژوهشکده پولی و بانکی.
حبیب‌زاده، رضا (1385)، اندازه‌گیری کارایی شعب ممتاز بانک صادرات ایران و شاخص مالم کوئیست با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
حشمتی، مولایی (1381)، «کاوشی در بهره‌وری بانکی و روند آن در ایران»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 2، شماره 5 شماره پیاپی 2، تابستان 1381، صفحه 114-95.
رستمی، محمد رضا، و قاسمی، جواد و اسکندری، فرزانه(1390)، ارزیابی عملکرد بانک های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار، مجله حسابداری مدیریت، سال چهارم، شماره(8)، صص 19-30.
سازمان ملی بهره‌وری ایران (1394)، سند پشتیبان برنامه جامع بهره‌وری ایران.
سوری، علی، محسن ابراهیمی و احسان حسینی دویت (1389)، «رابطه بهره‌وری و دستمزد، با تاکید بر تحصیلات نیروی کار ( مطالعه موردی صنعت ایران)»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 10، شماره 38، پاییز 1389، صفحه 311-329.
سیدنورانی، سیدمحمدرضا و وفایی یگانه، رضا و شاکری، عباس و خادم علیزاده، امیر و امامی میبدی، علی(1397)، ارزیابی بهره‌وری نسبی بانک‌های منتخب نظام بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها (1394-1393)، مجلس و راهبرد، دوره 25، شماره 95
صدر، سید کاظم و همکاران(1385)، «اندازه‌گیری بهره‌وری بانک‌های اسلامی (مورد بانک کشاورزی)»، نامه مفید، ج2، شماره 2.
ضیا فیروزآبادی، سید محمود (1382)، مطالعه بهره‌وری در بانکداری اسلامی، دانشگاه مفید.
علیرضایی محمدرضا،رجبی تنها معصومه(1396) محاسبه شاخص توازن با رویکرد تلفیقی DEA و BSC و اثر آن در رشد بهره وری همراه با مطالعه موردی روی شعب یک بانک تخصصی، ریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی، دوره (28)شماره(1)
فاضل یزدی علی،معین الدین محمود(1395) اندازه گیری کارایی و بهره وری بانک های تجاری ایران با استفاده از مدل ترکیبی تاپسیس فازی، تحلیل پوششی داده ها، پژوهش های مدیریت راهبردی :  دوره  22 , شماره  63
قانون بانکداری بدون ربا، 1362، مجلس شورای اسلامی.
محسنی، حسین (1393) مبانی بانکداری با رویکرد مالی، انتشارت بورس.
موسایی، میثم (1375)، بررسی عملکرد بانکداری بدون ربا، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
موسویان، عباس(1393)، مقدمه‌ای بر بانکداری بدون ربا در ایران، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر .
نصیریانی، خدیجه، فضل‌اله احمدی و پروانه اباذری (1387)، «تکنیک دلفی: ابزاری در پژوهش»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، بهار و تابستان، 8 (1). 175-185.
نظرپور، محمدنقی، سیدعباس موسویان (1393)، بانکداری بدون ربا، از نظریه تا تجربه، دانشگاه مفید قم.
هادی، امیر(1380)، بررسی و تعیین کارایی بانک‌های تجاری در ایران، دانشگاه تهران.
هژبرکیانی، کامبیز و دیگران (1391)، برآورد موجودی سرمایه و مصرف سرمایه ثابت در بخش‌های عمده اقتصاد، پژوهشکده آمار.
 
سید نورانی، سید محمدرضا و وفایی یگانه، رضا(1396)، اندازهگیریشاخصبهره وریکل عواملتولیدبانکهایمنتخبنظامبانکداریبدونربایج.ا.ا، معرفت اقتصادی، سال نهم، شماره اول، پیاپی 17، صص47-67.
Asian Productivity Organization (2015), Gandbook for SMEs Productivity Measuring and Analysis for nops.
Asimakopoulos I. G., S. N. Brissimis and Μ. D. Delis (2008), “Efficiency in the Greek Banking System and its Determinant Factors”, Bank of Greece, Economic Bulletin, 30, 7-34 (in Greek).
Caves, D. W., L. R. Christensen and W. E. Diewert (1982), “The Economic Theory of Index Numbers and the Measurement of input, output and Productivity”, Econometrica, 50, 1393-1414.
Colangelo, A. and R. Inklaar (2011), “Bank Output Measurement in the Euro Area—a Modified Approach”, The Review of Income and Wealth, Forthcoming.
Dennis J. Fixler and Kimberly D. Zieschang,(1992), User Costs, Shadow Prices, and the Real Output of Banks, in Z. Griliches, ed., Output Measurement in the Service Sectors (Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
Diewert, Erwin W. (1978), “Superlative Index Numbers and Consistency in Aggregation”, Econometrica 46, pp. 883-900.
Diewert, Erwin W. (1980), Aggregation Problems in the Measurement of Capital, in Dan Usher(ed.), The Measurement of Capital, University of Chicago Press.
Diewert, Erwin W. (1983), The Theory of Output Price Index and the Measurement of Real OutputChange, in Erwin W. Diewert and Claude Montmarquette (eds.), Price Level Measurement.
Diewert, W.E. (2011), “Measuring Productivity in the Public Sector: Some Conceptual Problems”, Journal of Productivity Analysis, 36, 177-191.
 Elisa Luciano and Luca Regis, Bank Efficiency and Banking Sector Development the case of Italy, Applied Mathematics, Working Paper Series, Working Paper No. 5/2007, February 2007.
Envelopment Analysis to Measure Cost Efficiency with an Application on Islamic banks. Scientific Journal of Administrative Development,4, pp134-
envelopment analysis: The case of Taiwanese commercial banks, The
-Erwin Diewert, Dennis Fixler, Kimberly Zieschang (2011), The Measurement of Banking Services in the System of National Accounts, Department of Economics, University of British Columbia, Vancouver, B.C., Canada, 6T 1Z1.
Fixler, D. (1993), “Measuring Financial Service output and Prices in Commercial Banking”, Applied Economics, 25, 983-999.
Fixler, D. and K.D. Zieschang (1999), “The Productivity of the Banking Sector: Integrating Financial and Production Approaches to Measuring Financial Service Output,” The Canadian Journal of Economics, 32, 547-569.
Guarda P. and Rouabah A. (2007), Banking output and Price Indicators from Quarterly Reporting Data, Banque Centrale du Luxembourg, Working Paper, no.27.
Habibi, Arash., Sarafrazi, Azam., Izadyar, Sedigheh (2014), “Delphi Technique Theoretical Framework in Qualitative Research1”, The International Journal Of Engineering And Science, Vol 3. No.4, pp.08-13.
Hofman A. (2000), “Standardized Captial Stock Estimation in Latin American: a 1950-94 update”, Cambridge Jounrnal of Economics, 24, 45-86.
International Journal of Management Science, Omega 47(2014)90–98.
Kao, C; Liu, S. (2014). Multi-period efficiency measurement in data
M. Kabir Hassan, Mervyn K. Lewis (2007), Handbook of Islamic Banking, Edward Elgar Publishing Limited Glensanda House Montpellier Parade Cheltenham Glos GL50 1UA.
Morttinen, L. (2002), Banking Sector output and Labour Productivity in Six European Countries, Bank of Finland Discussion Papers, no. 12.
OECD (2001), Measuring Productivity Manual, Μeasurement of Aggregate and Industry-level Productivity, Office for National Statistics.
Parastoo Roghanian, Amran Rasli, Hamed Gheysari (2012), “Productivity Through Effectiveness and Efficiency in the Banking Industry”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 40, pp. 550-556.
Robert Inklaar and J. Christina Wang (2012), Measuring Real Bank output: Considerations and Comparisons, BLS.
Sara E. Royster (2012), Improved Measures of Commercial Banking output and Productivity, U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics 135(7):3-17 . 
Sara E. Royster (2012), Improved Measures of Commercial Banking output and Productivity, BLS.
Schreyer, P. (2001), Measuring Productivity—OECD Manual: Measurement of Aggregate and Industry Level Productivity Growth, OECD, Paris.
Shahooth, Khalid; Battall, Ahmed Hussein. (2006). Using Data
The ONS Productivity Handbook, the Office for National Statistics (ONS).