نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد دانشگاه شیراز

چکیده

با مباحث مربوط به جهانی شدن و پرسش­هایی که در مورد تأثیرجهانی شدن بر اندازه دولت مطرح شده است، فرضیه‌های کارایی و جبرانی دو فرضیه متفاوتی هستند که در عصر جهانی شدن مطرح می‌شوند. فرضیه جبرانی حضور دولت را در اقتصاد برای کاهش ریسک‌های جهانی شدن لازم می‌داند و فرضیه کارایی به حضور کم‌رنگ‌تر دولت و تنها به مهیا کردن شرایط لازم برای ورود سرمایه اشاره می‌کند. بنابراین، در مقاله حاضر به بررسی دلایل رشد اندازه دولت با تأکید بر جهانی شدن طی سال­های 1386-1339 می­پردازیم. برای تحقق این هدف از متغیرهای سهم تجارت به تولید ناخالص داخلی به‌عنوان شاخص درجه باز بودن اقتصاد، درآمد سرانه حقیقی، تورم، جمعیت، درآمد نفتی و اندازه دولت برحسب مخارج کل و مخارج مصرفی به شکل درصدی از تولید ناخالص داخلی در قالب الگوی خودبازگشتی با وقفه­های توزیعی ـ با استفاده از آزمون کرانه پسران و همکاران ـ استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد، در بلندمدت، درجه باز بودن اقتصاد تأثیری بر اندازه دولت نداشته است، اما در کوتاه‌مدت رابطه معنادار مثبتی بین درجه باز بودن اقتصاد و اندازه دولت از حیث مخارج کل و مصرفی برقرار است. همچنین نتایج بررسی بین جهانی شدن اقتصاد و مخارج رفاه و تأمین اجتماعی حاکی از آن است که این نوع مخارج، برای مقابله با تکانه‌های حاصل از آثار درجه باز بودن اقتصاد، نقشی را در اقتصاد ایفا نکرده­اند. همچنین باید در نظر داشت که وجود درآمدهای حاصل از صادرات نفت، منابع درآمدی عظیمی برای دولت فراهم آورده که به رشد اندازه دولت منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

استگلیتز، ژوزف (1382)، نقش دولت در جهان معاصر، در دولت، فساد و فرصت‌های اجتماعی، ترجمة حسین راغفر،  انتشارات نقش و نگار، چاپ اول.
بانک جهانی (1378)، نقش دولت در جهان در حال تحول، ترجمة حمیدرضا برادران شرکا و دیگران، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، حساب‌های ملی ایران و ترازنامه، سال‌های مختلف.
توکلی، احمد (1380)، بازار ـ دولت، کامیایی­ها و ناکامی­ها: اقتصاد بخش عمومی 2، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
صمدی، علی حسین و مصیب پهلوانی (1388)، هم‌جمعی و شکست ساختاری در اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، چاپ اول.
دادگر، یدالله و روح‌الله نظری (1386)، طراحی الگویی جهت تجزیه و تحلیل اندازه دولت به صورت استانی در اقتصاد ایران، اقتصاد و جامعه، سال سوم، شماره دوازدهم.
سوری، علی و رضا کیهانی­حکمت‌ (1382)، متغیرهای جمعیتی، اندازه دولت و رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 9 و 10.
لیندائر، دیوید و آن ولنچیک، مخارج دولتی در کشورهای درحال‌توسعه، روندها، علت­ها و پیامدها، ترجمة ذبیح‌الله قائمی و رضوان گرامی، مجله برنامه و بودجه، شماره 9.
محنت­فر، یوسف و احمد جعفری صمیمی (1378)، عوامل مؤثر بر هزینه­های جاری دولت در استان‌های کشور «یک تحلیل تجربی»، مجله مدرس، شماره1.
محنت‌فر، یوسف (1383)، عوامل مؤثر بر هزینه‌های جاری دولت در ایران (1383-1338)، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شماره پانزدهم.
نوفرستی، محمد (1378)، ریشه واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی، انتشارات غزال، تهران، چاپاول.
Alesina, A. and R. Wacziarg (1997), Openness, Country Size and Government", Journal of Publice Economics, Vol. 69.
Alqudair, K (2005), The Causal Relationship between Trade Openness and Government Size: Evidence from Saudi Arabia, [Online] .<http.//www.ecomod.net/conferences/middle_east_2005.html>[June 10 2008]. Working Paper.
Adsera, A. and C. Boix (2002), Trade, Democracy, and the size of the publice sector: the Political Underpinnings of Openness, International Organization, Vol. 56.
Abizadeh. S, and M. Yousfi (1988), Growth of Government Expenditure in Canada, Public Finace Quarterly, January.
Burgoon, B (2001), Globalization and Welfare Compensation, International Organization, Vol. 55, No. 3.
Burney, N. A. and N. Al- Mussallam (1999), Wagner’s Law and Publice Expenditure Growht in Kuwait, Organization of the petroleum Exporting Counties.
Bretschqer, L. and F. Hettich (2002), Globalisation, Capital Mobility and Tax Competition: Theory and Evidence for OECD Countries, European Journal of Political Economy, vol. 18, No. 4.
Couraksi, a.; F. Moura-raque and G. Tridimas (1993), Publice Expenditure Growht in Greece and Pourtugal: Wagner’s Law and Beyond, Applied Economics, Vol 22.
 Dreher, A.; J. E. Strum and H. W.ursprung (2008), The Impact of Globalization on the Composition of Government expenditure: Evidence from Panel Data, Publice Choice, Vol. 134.
Epifani, P. and G. Gancia (2008), Openness, Government Size and the Terms of Trade, Institute for Empirical Research in Economics, University of Zurich, Working Paper No. 359.
Gemmell, N. ; R. Kneller and I. Sanz (2008), Foreign Investment, International Trade and the Size and Structure of Public Expenditure, European Journal of Political Economy, Vol. 24.
Garret, G (2001), Globalization and Government Spending Around the World, Studies in comparative International Development, Vol. 35.
Islam, M (2004), The Long­ Run Relationship between Openness and Government Size: Evidence from Bounds Test, Applied Economics, Vol. 36.
Keen, M. and M. Marchand (1997), Fiscal Competition and the Pattern of Public Spending, Journal of Public Economics, Vol. 66.
Kueh, J. S; C. Puah and C. M. Wong (2008), Bounds Estimation for Trade Openness and Government Expenditure Nexus of ASEAN-4 Countries, MPRA Paper, No. 12351.
Kelley, A. C (1976), Demographic and the Size of the Government Sector, Southern Economic Journal, Vol. 49.
Liberati, P. (2007), Trade Openness, Capital Openness and Government Size, Cambridge University Press. Vol. 27, No. 2.
Lee, S. B. and S. Lin (1994), Government Size Demographic Changes and Economic Growth, Economic Journal, Vol.8.
Molana, H.; C. Montagna and M. Violata (2004), On the Causal Relationship between Trade-Openness and Government Size: Evidance from 23 OECD Countries, Research Paper Series, Internationalisation of Economic Policy 2004/14.
Quang, dao. Minh (1995), Determinants of Governmant Expenditure, Oxford Bulletin of Aconomics and Statistics, Vol. 57, No.1.
Pesaran, M. H.; Y. Shin and R. J. Smith (2001), Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship, Journal of Applied Economics, Vol. 16.
Ram, R (2008), Openness, Country Size, and Government Size: Additional Evidence from a Large Cross- Country Panel, Journal of Publice Economics.
Rodrik, D (1998), Why do More Open Economies Have Bigger Governments?, Journal of Political Economy, Vol. 106.
Shelton, C. A (2007), The Size and Composition of Government Expenditure, Journal of Publice Economics, Vol. 91.
Tanzi, V (2000), Globalization and Future of Social Protection, International Monetory Fund.