نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد واحد بی نالملل دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نخستین گام در مسیر برنامه‌ریزی مبارزه با فقر و کاهش نابرابری در راستای سیاست‌گذاری در زمینه توسعه، شناخت صحیح و آگاهی از وضعیت فقر است. با توجه به این موضوع، این مقاله به تعیین خط فقر و بررسی وضعیت فقر نسبی در مناطق شهری استان کرمان طی سال‌های 1391-1385 و مقایسه آن با کل کشور برمبنای 50 درصد و 66 درصد میانگین و میانه متوسط مخارج دهک‌های مختلف خانوارها و سپس، محاسبه شاخص‌های فقر مانند نسبت سرشمار، نسبت شکاف فقر و شاخص سن می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد، خط فقر نسبی در مناطق شهری استان کرمان به‌استثنای سال 1388 نسبت به سال 1387 و همچنین کل کشور طی سال‌های مورد بررسی روند صعودی داشته است. همچنین در مجموع، خط فقر مناطق شهری کشور بالاتر از خط فقر مناطق شهری استان کرمان طی سال‌های مورد بررسی بوده است، به‌طوری که متوسط رشد سالیانه خط فقر در مناطق شهری استان کرمان، 19 درصد و در مناطق شهری کشور، 24 درصد بوده است، اما نتایج محاسبه شاخص‌های فقر نشان‌دهنده روند نزولی فقر در مناطق شهری استان کرمان و بهبود وضعیت فقر طی دوره مورد بررسی است. 

کلیدواژه‌ها

ابوالفتحی قمی، ابوالفضل (1371)، درآمدی بر شاخص‌های نابرابری درآمد و فقر، مرکز آمار ایران.
اسلامی، سیف‌الله (1379)، «بررسی یارانه و خط فقر»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 16.
افشاری، زهرا و زهرا خورده‌پر (1388)، «مقایسه نابرابری توزیع درآمد در استان فارس و کل کشور برحسب مناطق شهری و روستایی(1383- 1360)»، فصلنامه برنامه و بودجه، شماره 108.
بانک مرکزی ایران (1384)، «ابعاد گوناگون فقر در ایران»، مجموعه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 27.
پژویان، جمشید (1373)، «سیاست‌های حمایتی از قشرهای آسیب‌پذیر»، معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
پژویان، جمشید (1375)، «فقر، خط فقر و کاهش فقر»، مجله برنامه و بودجه، سال اول، شماره 2.
پیرایی، خسرو و محمدرضا شهسوار (1388)، «بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی استان فارس»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3.
جلالی، محسن (1385)، «تجزیه ضریب جینی و کشش درآمدی آن در ایران»، مجله روند، شماره 4.
حکمتی، فرید (1379)، «برآورد خط فقر در مناطق شهری استان تهران و مقایسه تطبیقی آن با کل کشور»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تهران.
خالدی، کوهسار و زورار پرمه (1384)، «بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران (1382-1375)»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 49.
خداداد کاشی، فرهاد (1377)، «اندازه‌گیری فقر در ایران برحسب خصوصیات اجتماعی و اقتصادی خانوارها: کاربرد شاخص «سن» در ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 8 .
خداداد کاشی، فرهاد و دیگران (1384)، «برآورد خط فقر در ایران طی سال‌های 1379-1363»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 17.
خداداد کاشی، فرهاد و خلیل حیدری (1388)، «اندازه‌گیری شاخص‌های فقر براساس عملکرد تغذیه‌ای خانوار‌های ایرانی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 3.
خداداد کاشی، فرهاد و فریده باقری (1384)، «نحوه توزیع فقر بین خانوارهای ایرانی (1379-1371)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 22.
 سعادت، رحمان و مسلم قاسمی (1391)، «بررسی حداقل معاش مناطق شهری و روستایی استان کرمانشاه و مقایسه با کل کشور (1386 – 1374)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 2.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1379)، برنامه مبارزه با فقر و افزایش درآمد خانوارهای کم‌درآمد، معاونت امور اجتماعی، تهران .
عرب مازار، عباس و مرتضی حسینی‌نژاد (1383)، «برآورد میزان فقر و شدت آن در گروه‌های مختلف شغلی خانوارهای روستایی ایران»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 45.
کازرونی، علیرضا (1375)، «تحلیلی بر اندازه‌گیری منشأ فقر و سیاست‌های فقرزدایی در ایران»، مجموعه مقالات گردهمایی بررسی مسأله فقر و فقرزدایی، سازمان برنامه و بودجه، جلد دوم.
مکیان، نظام‌الدین و آزاده سعادت‌خواه (1390)، «اندازه‌گیری حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج خطی مطالعه موردی: جامعه شهری استان یزد»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره پنجم.
مرکز آمار ایران (1391)، «نتایج خام طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری کشور، سال‌های 1391 – 1385».
مرکز آمار ایران (1391)، «نتایج خام طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری استان کرمان، سال‌های 1391 – 1385».
Atkinson, A. (1987), “On the Measurement of Poverty”, Econometrica, Vol. 55.
Ravallion, M. (1998), "Poverty Lines in Theory and Practice, LivingStandards Measurement Study”, World Bank, Working Paper, 133.
Sen, A. (1981), Poverty and Famines, An Essay on Entitlement and Deprivation. Clarendon Press; Oxford, U.K.
Orshansky, M. (1963), "Children of the Poor", Social Security Bulletin, Vol. 26: 3- 29.
Townsend, P. (1985), "A Sociological Approach to Measurement of Poverty: A Rejoinder to Professor Amartya Sen", Oxford Economic Papers, Vol. 37.
Thurow, L. C. (1969), Poverty and Discrimination, The Brooking Institution, Washington. D.C.