نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد دانشگاه ارومیه

2 کارشناس ارشد دانشگاه ارومیه

3 استادیار اقتصاد دانشگاه ارومیه

چکیده

با توجه به اهمیت شناسایی ارتباط بین نرخ ارز و تراز تجاری در طراحی موفقیت‌آمیز سیاست‌های تعدیل اقتصادی و لزوم برآورد دقیق کشش تراز تجاری نسبت به تغییرات قیمتی و درآمدی برای زمان‌بندی صحیح اجرای این سیاست‌ها، در این مطالعه، تأثیر متغیرهای درآمد داخلی، درآمد خارجی و نرخ ارز بر تراز تجاری ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این راستا میزان واکنش تراز تجاری نسبت به تغییر در هر یک از متغیرهای یادشده با استفاده از روش پارامتر زمان ـ متغیر (TVp ) و رهیافت فیلتر کالمن طی دوره زمانی 1389-1338 برآورد شده است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد، ضرایب تراز تجاری به‌عنوان کشش‌های قیمتی و درآمدی در طول زمان از روند ثابتی برخوردار نیستند. تغییرات ساختاری مانند وقوع انقلاب اسلامی، جنگ، شوک‌های قیمتی نفت و سیاست‌های اقتصادی اعمال شده از جمله عواملی هستند که ضرایب را تحت تأثیر قرار داده‌اند. با مقایسه روند نرخ ارز واقعی و کشش قیمتی تراز تجاری مشاهده می‌شود که هم‌زمان با افزایش نرخ ارز واقعی طی سال‌های 1350-1347 و 1362-1356، کشش قیمتی تراز تجاری مثبت است و با کاهش نرخ ارز واقعی کشش قیمتی تراز منفی می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

اخباری، محمد و آمنه خوشبخت (1385)، «پویایی‌های تراز تجاری: بررسی منحنیJ شکل ارتباط تجاری ایران با آلمان»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره74.
ادواردز، سباستیان (1373)، مشکل تنظیم نرخ ارز در کشورهای در‌حال‌توسعه، ترجمة اسداله فرزین وش، تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی.
حیدری، حسن و فاطمه زارعی (1391)، «بررسی روابط تجاری ایران با مهم‌ترین شرکای تجاری آسیا با تمرکز بر آزمون منحنی جی»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، سال ششم، شماره 2.
دینی ترکمانی، علی (1388)، «ارتقای مزیت رقابتی و توسعه صادرات: کاهش ارزش پول ملی یا افزایش جذب سرمایه؟ (مقایسه تطبیقی ایران و چین)»، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره‌های 19 و 20.
سالواتوره، دومینیک (1390)، مالیه بین‌الملل (ویراست نهم)، ترجمة حمیدرضا ارباب، تهران، نشر نی.
شیرین‌بخش، شمس‌الله، مصطفی رجبی و نازنین امیری ماهانی (1388)، «بررسیرابطههم‌گرایینامتقارن نرخواقعیارزو تراز تجاری در ایران»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، سال سوم، شماره2.
مادالا، جی.اس و این. مو کیم (1389)، ریشه‌های واحد هم‌جمعی و تغییر ساختاری، ترجمة محمد قربانی، فاطمه حیات غیبی بلداجی و سمانه شاه حسین دستجردی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول.
معماریان، عرفان و سیداحمدرضا جلالی نائینی (1389)، «آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت تکانه‌های ارزی بر تراز تجاری ایران (آزمون پدیده منحنی J براساس یک الگوی تصحیح خطای برداری، VECM، پژوهشنامه اقتصادی، سال دهم، شماره 2.
Bahmani-Oskooee, M. and Y. Wang (2007), “United States-China Trade at the Commodity Level and the Yuan-Dollar Exchange Rate”, Contemporary Economic Policy, No.25, Vol. 3.
Bahmani-Oskoee, M. and T. Kantiapong (2001), “Bilateral J-Curve between Thailand and Her Trading Partners”, Jurnal of Economic Development, No.26.
Bahmani-Oskoee, M. and A. Ratha (2004), “The J-Curve: a Literature Review”, Jurnal of Applied Economics, No.36.
Bai, J. and P. Perron (1998), “Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Changes”, Econometrica, No.66.
Bai, J. and P. Perron (2003), “Computation and Analysis of Multiple Structural Changes Models”, Journal of Applied Econometrics, No.18,Vol.1.
Carbourg, R. J (2009), International Economics, 12th edition.
Duasa, J. (2009), “Asymmetric Co-Integration Relationship between Real Exchange Rate and Trade Variable: the Case of Malaysia”, Economics Letter, No.89.
Durbin, J. and S. J. Koopman (2001), Time Series Analysis by State Space Methods, New York: Oxford University Press.
Faini, R., L. Pritchett and F. Clavijo (1992), “Import Demand in Developing Countries”, in M. G. Dagenais, and P.-A. Muet (Eds.), International TradeModeling, International Studies in Economic Modeling, No. 11.
Fasolo, A. M. (2005), “Structural Breaks and Trade Elasticities in Brazil: A Time-Varying Coefficient Approach”, in X Latin American and Caribean Economic Association Meeting, Paris, France.
Ghassan, H. (2009), “NonLinear Adjustment in the MLR Condition: Evidence from Threshold Cointegration”, Journal of Economic Cooperation and Development, No.30,Vol. 3.
Hacker, S. and H, Kim (2010), “How Does a Depreciation in the Exchange Rate Affect Trade over Time”, Jankoping International Business School, No. 2.
Halicioglu, F. (2008), “The Bilateral J-Curve: Turkey Versus Her 13 Trading Partners”, Journal of Asian Economics,No.1.
Hansen, B. E. (1992), “Tests for Parameter Instability in Regressions with I(1) Processes”, Journal of Business and Economic Statistics, No. 10,Vol.3.
Kim, C. J. and C. R. Nelson (1999), State-Space Models with Regime Switching, Massachussetts Institute of Technology Press, Cambridge.
Harvey, A. C (1993), Time Series Models, 2nd ed. Harvester Wheatsheaf, London.
Hsing, Y. (2010), “Test of the Marshall–Lerner Condition for Eight Selected Asian Countries and Policy Implications”, Global Economic Review: Perspectives on East Asian Economies and Industries, No.39, Vol.1.
Kalyoncu, H., I. Ozturk, S. Artan, and S. Kalyoncu (2009), “Devaluation and Trade Balance in Latin American Countries”, Zbornik radova Ekonomskog fakulteta u Rijeci, Vol.27.
Krugman, P. and M. Obstfeld (2003), International Economics: Theory and Policy, 6th ed. Addison-Wesley, Reading, MA.
Lee, M., J. Bae, and M. Seo (2007), “An Empirical Study on the Different Effects of Income and Price Elasticities in the Korean Goods and Services Account Balance”, Journal of Korean Trade, Vol. 11.
Morisson, G. W. and D. H. Pike (1977), “Kalman Filter Applied to Statistical Forecasting”, Management Science, No.23,Vol.7.
Moura, G. and S, DaSilva (2005), “Is There a Brazilian J-Curve?”, Economics Bulletin, No.6.
Narayan, P. (2004), “New Zealand’s Trade Balance: Evidence of the
J-Curve and Granger Causality”, Applied Economics Letters, Vol. 6.
Reis Gomes, F. A. and L. Senne Paz (2005), “Can Real Exchange Rate Devaluation Improve the Trade Balance? The 1990_1998 Brazilian case”, Applied Economics Letters, Vol.9.
Rose, A. K. (1990), “Exchange Rates and the Trade Balance: Some Evidence from Developing Countries”, Economics Letters,Vol.3.
Rose, A. K. (1991), “The Role of Exchange Rates in a Popular Model of International Trade: Does the Marshall_Lerner’s Condition Hold?”, Journal of International Economics,Vol. 30(3_4).
Waliullah, M. K. Kakar, R. Kakar and W. Khan (2010), “The Determinats of Pakistan’s trade Balance: An ARDL Cointeagration Approach”, The Labor Journal of Economics, No.15: 1.
Wang, C. A., C. Lin and C. Yang (2012), “Short-Run and
Long-Run Effects of Exchange Rate Change on Trade Balance: Evidence from China and Its Trading Partners”, Japan and the World Economy, 780; No. of Pages 8.
Wang, Peijie (2005), The Economics of Foreign Exchange and Global Finance, Second Edition.Germany, Springer.