نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه مهندسی منابع آب دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

برداشت ناپایدار از منابع آب زیرزمینی به‌طور گستردهای باعث تبعات روز افزون اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی در کشور شده است. به‌طور ویژه از زمان تصویب «قانون حفظ و حراست منابع آب‌های زیرزمینی کشور» در سال 1345 تاکنون، سیاست‌ها و قوانین متعددی در زمینه حراست از منابع آب زیرزمینی تصویب شده و وارد فرآیند اجرایی شده است با این وجود هر ساله شاهد افت شدیدتر سطح ایستابی و افزایش دشتهای ممنوعه هستیم. بنابراین، این سوال مطرح میشود که مشکل کجاست و چرا با وجود قریب به 50 سال تلاش در زمینههای «سیاستگذاری، قانونگذاری و اجرا»، منابع آب زیرزمینی کشور نه تنها حراست نشده، بلکه در جهت تخریب آن نیزگام برداشته شده است. در این مطالعه با توجه به ناکارآمدی رویکرد دستوری و رویکرد مبتنی بر اطلاعات کامل و رفتار همکارانه از چارچوب نظری نهادگرایی استفاده شده و با تکیه بر روش تحقیق تلفیقی کمی-کیفی سهگانه به شناخت بستر و مولفههای تشکیلدهنده نهاد آبی پرداخته شده است. نتایج حاکی از تشدید همه‌جانبه بستر قانونگریزی در تمامی مولفهها است.

کلیدواژه‌ها

مومنی، فرشاد (1393)، «حکمرانی منابع آب زیرزمینی»، کارگاه حکمرانی آب- باتمرکز بر منابع آب زیرزمینی - تغییر اجتماعی مدیریت تطبیقی، دانشگاه تربیت مدرس.
میبدی، جواد (1394)، «طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی کشور»، کارگاه حقوق آب ایران، پژوهشکده مهندسی آب دانشگاه تربیت مدرس.
Allan, J. A. (2006), “IWRM: The New Sanctioned Discourse”, Integrated Water Resources Management: Global Theory, Emerging Practice and Local Needs, PP. 38-63.
Bagheri, A. and P. Hjorth. (2007), “Planning for Sustainable Development: A Paradigm Shift Towards A Process-based Approach”, Sustainable Development. Vol. 15, No. 2, pp. 83-96.
Bagheri, A., M. Darijani., A. Asgary. and S. Morid. (2010), “Crisis in Urban Water Systems During the Reconstruction Period: A System Dynamics Analysis of Alternative Policies After the 2003 Earthquake in Bam-Iran”, Water Resource Manage, Vol. 24 , No. 11, PP. 2567-2596.
Biswas, A. K. and C. Tortajada. (2003), “An Assessment of the Spanish National Hydrological Plan”, International Journal of Water Resources Development, Vol. 19, No. 3, PP. 377-397.
González, S. and P. Healey. (2005), “A Sociological Institutionalist Approach to the Study of Innovation in Governance Capacity”, Urban Studies, Vol. 42, No. 11, PP. 2055-2069.
Konikow, L. F. and E. Kendy. (2005), “Groundwater Depletion: A Global Problem”, Hydrogeology Journal, Vol. 13, No. 1, PP. 317-320.
Luyet, V., R. Schlaepfer., M. B. Parlange. and A. Buttler. (2012), “A Framework to Implement Stakeholder Participation in Environmental Projects”, Journal of Environmental Management, Vol. 111, PP. 213-219.
North, D. C. (1990), Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge university press.
OECD, (2011), “Water Governance In OECD Countries – A Multi-Level Approach, Better Policies for Better Lives”, Retrieved from www.oecd.org/cfe/regional-policy, 9789264119284, Pages: 236.
Ostrom, E. (2005), Understanding Institutional Diversity, Princeton University Press.
Ostrom, E., (2007), “A General Framework for Analyzing Sustainability of Social-ecological Systems”, Science, Vol. 325, PP. 419-422.
Ross, A. and P. Martinez-Santos. (2010), “The Challenge of Groundwater Governance: Case Studies from Spain and Australia”, Regional Environmental Change, Vol. 10, No. 4, PP. 299-310.
Saleth, R.M. and A. Dinar. (2004), “The Institutional Economics of Water: A Cross-country Analysis of Institutions and Performance”, Washington, DC: World Bank. http://documents.worldbank.org/curated/en/782011468780549996.pdf.
Sterman, J.D. (2000), Systems Thinking and Modeling for a Complex World, McGraw-Hill Higher Education, New York.
Stiglitz, J.E. (2002), “Participation and Development: Perspectives from the Comprehensive Development Paradigm”, Review of Development Economics, No. 6, PP. 163-182.
Treidel, H., J. L. Martin-Bordes, and J. J. Gurdak. (2011), “Climate Change Effects on Groundwater Resources: A Global Synthesis of Findings and Recommendations”, CRC Press.
Tropp, H. (2007), “Water Governance: Trends and Needs for New Capacity Development”, Water Policy, Vol. 9, No. 19.