نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد علامه طباطبائی

2 هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

3 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در دنیای واقعی، مودیان مالیاتی اطلاعات خصوصی را در اختیار دارند که سازمان مالیاتی از آن‌ها بی‌اطلاع بوده و یا آگاهی کافی و کاملی ندارد. همین موضوع سبب شکل‌گیری عدم تقارن اطلاعات می‌شود و اجرای عادلانه و کارآمد قانون مالیات‌ها را با مانع جدی مواجه می‌کند. عدم تقارن اطلاعات، این انگیزه را برای مودی فراهم می‌کند تا اطلاعات را تحریف و یا پنهان کند تا از منافع عدم پرداخت مالیات به حق بهره‌مند شود (پدیده مخاطره اخلاقی). همچنین با اعطای مجوز به فعالان اقتصادی مجاز توسط دولت به فعالان اقتصادی بد، شرکت‌های مطیع قانون از بازار مجوز خارج می‌شوند (پدیده کژگزینی). بدیهی است تشریک اطلاعات و دسترسی سازمان مالیاتی به پایگاه‌های اطلاعاتی و آماری مودیان، می‌تواند دولت‌ها را در شناسایی و وصول مالیات‌های به‌حق و عادلانه یاری رساند. در این مقاله با استفاده از آمارهای 92 کشور در دوره زمانی 2006 تا 2012 و در قالب یک مدل پانل‌دیتا به بررسی اثر متغیرهای تشریک اطلاعات بر نسبت مالیات به GDP پرداخته شده است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که تشریک اطلاعات، اثر مثبتی بر نسبت اشاره شده، دارد که با مبانی نظری سازگار است، اما به لحاظ آماری معنی‌دار نیست.

کلیدواژه‌ها

ابریل، لیام؛ میشائیل کین؛ جین-پائول بودین و ویکتوریا سامرز (2001)، مالیات بر ارزش‌افزوده نوین، ترجمه مریم حدادی و بهداد میرزایی، 1385، چاپ اول، تهران: سازمان امور مالیاتی کشور.
خانجان، علیرضا (1383)، «پتانسیل‌های فرار و تقلب در نظام مالیات بر ارزش افزوده؛ بازخورد تجربه عملیاتی کشورهای در حال توسعه»، مجله اقتصادی، 4(37و 38): 36-42.
رسولی شمیرانی، رضا و میررستم اسداله‌زاده بالی (1386)، «فرهنگ مالیاتی و تاثیر آن بر تمکین داوطلبانه مودیان»، دفتر مطالعات و تحقیقات مالیاتی، مجموعه مقاله‌های اولین همایش سیاست‌های مالی و مالیاتی: 509- 524.
زایر، آیت ( 1388)، «جایگاه ساده‌سازی در برنامه‌های اصلاح مالیاتی: تجربه جهانی و چالش‌های نظام مالیاتی ایران»، فصلنامه تخصصی مالیات، دوره جدید6 (54) 157-184.
صالحی، مهدی؛ سعید پرویزی‌فرد و مستوره استوار (1393)، «تاثیر عوامل فرهنگ مالیاتی بر تمکین مالیاتی در بین مودیان امور مالیاتی»، پژوهشنامه مالیات، 23(71): 185-214.
صفاری‌طاهری، غلامرضا (1393)، فعالان اقتصادی مجاز (AEO) در چارچوب استانداردهای امنیت و تسهیل سازمان جهانی گمرک، گمرک جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات وکیل.
عبدالهی، تهمتن (1378)، «بررسی عوامل موثر بر فرار مالیاتی: مورد شهرستان اصفهان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده امور اقتصادی.
عسکری‌فرد، حسن (1386)، «بررسی نقش کیفیت خدمات در بهبود تمکین داوطلبانه مودیان مالیاتی. دفتر مطالعات و تحقیقات مالیاتی»، مجموعه مقاله‌های اولین همایش سیاست‌های مالی و مالیاتی:391 – 398.
کریمی‌تکانلو، زهرا و رضا رنج‌پور (1392)، اقتصادسنجی داده‌های تابلویی، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
قلی‌پور، حسین و مهدی روحی‌خلیلی (1392)، «بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی کارکنان مالیاتی و تمکین مالیاتی مودیان»، پژوهشنامه مالیات، 19(67): 57-75.
لیارد، پی.آر.جی و ا.ا. والترز، تئوری اقتصاد خرد، ترجمه عباس شاکری(1384)، تهران: چاپ سوم، نشر نی.
مهاجری، پریسا (1393)، «مفهوم قیمت‌گذاری انتقالات و ضرورت طرح آن در قوانین مالیاتی کشور»، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره 13618.
نصیری‌اقدم، علی و پریسا مهاجری (1394)، «برخورد نظام مالیات بر ارزش‌افزوده با نظام پیمانکاری؛ وضع موجود و سناریوهای پیش رو»، سومین همایش ملی توسعه پایدار با رویکرد بهبود محیط کسب و کار، 25 و 26ام آذر ماه؛ اتاق بازرگانی استان خراسان رضوی.
Antelo, M. (2012), “A Revenue-Raising Government Taxing a Firm with Private Information”, Review of Public Economics, 203-(4/2012): 57-86.
Blanthorne, C., and S. Kaplan (2008), “An Egocentric Model of the Relations among the Opportunity to Underreport, Social Norms, Ethical Beliefs, and Underreporting Behavior”, Accounting, Organizations and Society, 33(7–8), 684-703.
Brown, M., T. Jappelli and M. Pagano (2008), “Information Sharing and Credit: Firm-Level Evidence from Transition Countries”, CFS Working Paper No.2008/34
Devos, K. (2007), “Measuring and Analyzing Deterrence in Taxpayer Compliance Research”, Journal of Australian Taxation, 10(2), 182-219.
Caballé, J., and J. Panadés (2004), “Inflation, Tax Evasion, and the Distribution of Consumption”, Journal of Macroeconomics, 26(4), 567-595.
Chen, T. and C. Lin (2015), “Does Information Asymmetry Affect Corporate Tax Aggressiveness?”, Available Online http://www.apjfs.org/conference/2015/cafmFile.
Chan, C., C. Troutman and D. O’Bryan (2000), “An Expanded Model of Taxpayer Compliance: Empirical Evidence from the United States and Hong Kong”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 9(2), 83-103.
Gordon, R. and W. Li (2009), “Tax Structures in Developing Countries: Many Puzzles and a Possible Explanation”, Journal of Public Economics, 93(7–8), 855-866.
Houston, J. and A. Tran (2001), “A Survey of Tax Evasion Using the Randomized Response Technique”, Advances in Taxation, 13, 69-94.
International Bureau of Financial Documentation (2009), “Tax Information Sharing”, White Papers on International Tax Related Topics.
Liu, Jianwei and Yao-Hua Tan (2008), “Towards Asymmetric Information for the G2B Inter-Organizational Networks”, 20th Bled e Conference and e Collaboration: Overcoming Boundaries through Multi-Channel Interaction, Beld- Slovenia- June 15-18.
O. Alabede, J., Z. Zainol Ariffin and K. Idris (2011), “Does Ethnicity Matter in Individual Taxpayer Compliance Behavior?: Empirical Evidence from Nigeria”, Economics and Finance Review, 1(8), 18-30.
Riahi-Belkaoui, A. (2004), “Relationship between Tax Compliance Internationally and Selected Determinants of Tax Morale”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 13(2), 135-143.
Richardson, G. (2006), “Determinants of Tax Evasion: A Cross-Country Investigation”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 150-169.
Ritsema, C., D. Thomas and G. Ferrie (2003), “Economic and Behavioral Determinants of Tax Compliance: Evidence from the 1997 Arkansas Tax Penalty Amnesty Program”, IRS Research Conference.
Sokka, Prem and Willmott Hugh (2010), “The Dark Side of Transfer Pricing: It’s Role in Tax Avoidance and Wealth Retentiveness”, University of Essex, February.
Treisman, D. (2000a), “Decentralization, Tax Evasion and Regional “Fiscal Protection” in Federal States: A Model with Evidence from Russia”, University of California, Department of Political Science, 1-54.