نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد

چکیده

در حالی که نظریه سرمایه انسانی آموزش عالی را مانند سطوح پایینتر آموزش، عاملی برای افزایش توانمندی تولیدی و بهرهوری میداند، اما در مقابل، نظریه فیلتر این ارتباط را نامعتبر میداند و آن را انکار میکند. نظریه اول، آموزش را به مثابه سرمایهگذاری تلقی میکند که پیامدش ارتقای بهرهوری افراد است، اما در نقطه مقابل، نظریه دوم آموزش عالی را بر توان تولیدی نیروی کار موثر نمیداند. تحلیل این تقابل، موضوع اصلی مقاله پیش رو را تشکیل میدهد. از آنجا که بخش صنعت مهم‌ترین بخش هر اقتصادی است و میزان وابستگی آن به دانشآموختگان در سطح آموزش عالی بسیار زیاد است، ادعای دو نظریه رقیب با استفاده از دادههای صنایع ایران در سال‌های 90-1382 به آزمون گذارده می‌شود. یافته‌ها حکایت از این دارد که افزایش نسبی شمار تحصیلکردههای دانشگاهی به افزایش بهره‌وری می‌انجامد و این مطلب به طور خاص در مورد سه مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد مشاهده میشود، اما مقطع دکتری تخصصی چنین ارتباطی را نشان نمیدهد.

کلیدواژه‌ها

امینی، علیرضا و زهره حجازی آزاد (1387)، «تحلیل نقش سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهره­وری کل عوامل (TFP) در اقتصاد ایران»، پژوهش­های اقتصادی ایران، 10 (35): 30-1.
طیبی، سید کمیل و شیرین اربابیان (1382)، «اثرات بلندمدت و کوتاه­مدت آموزش عالی بر عرضه صادرات صنعتی ایران»،پژوهش­هایاقتصادیایران، 16: 22-1.       
طیبی، سید کمیل؛ مصطفی عمادزاده و شیرین اربابیان (1383)، «اثرات ارتقای آموزش عالی بر عرضه صادرات صنعتی در ایران (1345-78)»، تحقیقات اقتصادی، 64: 54-29.
عمادزاده، مصطفی و فروزان بکتاش (1384)، «اثر آموزش بر ارزش افزوده بخش صنعت»، دانش و توسعه، (16): 50-37.
متوسلی، محمود و وحید مهربانی (1390)، «اهمیت تامین انرژی برق در توسعه اقتصادی و گذار از اقتصاد دوگانه»، نشریه انرژی ایران، 14(2): 73-59.
مرکز آمار ایران، نتایج آمارگیری از کارگاههای صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر، سال‌های 90-1382.
مهربانی، وحید (1391)، «نقش رقابت در تحولات بهره­وری بخش صنعت»، پژوهش­های اقتصادی، 12(1): 192-171.
مهربانی وحید (1394)، تحلیل اقتصادی آموزش، تهران: انتشارات سمت.
Arrow, K. J. (1973), Higher Education as a Filter, Journal of Public Economics, Vol. 2, pp.193-216.
Becker, G. S. (1962), Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis, Journal of Political Economy, Vol. 70, No. 5, Part 2, pp. 9-49.
Fleisher, B., Y. Hu and H. Li (2006). Economic Transition, Higher Education and Worker Productivity in China, Ohio State University, Department of Economics.
Fosse, H. B., R. H. Jacobsen, O. B. Lykkebo and K. M. S. Brandt (2013). Effects of Tertiary Education on Productivity and Overall Benefits from Tertiary Education in the Private Sector: An Analysis Based on a Detailed Education Segmentation, Centre for Economic and Business Research (CEBR).
HUA, P. (2005). How Does Education at all Levels Influence Productivity Growth?, Evidence from the Chinese Provinces, CERDI, Etudes et Documents.
Jones, P. (1999). Are Educated Really Workers More Productive?, Vassar College, Department of Economics.
Menon, M. E. (2010). The Link between Education and Productivity: The Employers’ Perspective, International Conference On Applied Economics: 523-528.
Mincer, J. (1958), Investment in Human Capital and Personal Income Distribution, Journal of Political Economy, Vol. 66, No. 4, pp. 281-302. 
OECD (2001), The Well-being of Nations, Centre for Educational Research and Innovation.
Schuller, T., J. Preston, C. Hammond, A. Brassett-Grundy and J. Bynner (2004), The Benefits of Learning, London and New York: RoutledgeFalmer.
Schultz, T. W. (1960), Capital Formation by Education, Journal of Political Economy, Vol. 68, No. 6, pp. 571-583.
———. (1961), Investment in Human Capital, American Economic Review, Vol. 51, No. 1, pp. 1-17.