نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این مطالعه بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی و ویژگی‌های خاص بانکی بر مطالبات غیرجاری در محدوده زمانی 1392-1384 است. برای دستیابی به این هدف از تکنیک داده‌های تابلویی در قالب مدل پویا برای 18 بانک کشور استفاده شده است و شاخص نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات پرداختی هر بانک برای سنجش مطالبات غیرجاری مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج تخمین مدل به روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) نشان می‌دهد که در میان متغیرهای کلان مورد بررسی، متغیر رشد اقتصادی تاثیر منفی و متغیرهای شکاف نرخ سود واقعی در بازار غیررسمی از نرخ بهره واقعی در بازار رسمی و نوسان نرخ ارز، تاثیر مثبت بر نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات پرداختی داشته‌اند. بررسی تاثیر متغیرهای خاص بانکی نیز نشان داده‌اند که متغیرهای نسبت کفایت سرمایه، نسبت سپرده به هزینه که به عنوان نماینده کارایی معرفی شده است و نسبت سهم از تسهیلات که نشان‌دهنده اندازه بانک‌ است، همگی تاثیر منفی و معناداری بر ایجاد مطالبات غیرجاری داشته‌اند. با این وصف می‌توان فرضیه «مدیریت بد» که نشان می‌دهد افزایش کارایی هزینه کل، موجب کاهش مطالبات معوق می‌شود و فرضیه «قدرت و ثبات بازاری» که بر اساس آن استدلال می‌شود بانک‌های با قدرت بازاری بالاتر نسبت تسهیلات سررسید گذشته کمتری دارند را برای بانک‌های مورد بررسی تایید کرد. 

کلیدواژه‌ها

اختیاری، مصطفی (1391)، «معرفی یک روش ویکور توسعه‌یافته برای رتبه‌بندی اعتباری مشتریان بانک‌ها»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال نهم ، شماره 25 ، صص179-161.
آیین‌نامه کفایت سرمایه، موضوع بخشنامه شماره مب / 1966 تاریخ 29/11/1382 اداره مطالعات و مقررات بانک مرکزی ج .ا.ا
پناهی، حسین؛ محمد امیدی‌نژاد و محمد نوری (1394)، «برآورد هزینه‌های اجتماعی قدرت بازاری بانک‌ها در سیستم بانکداری ایران»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و سوم، شماره 72 ، صص24-7.
جلیلی، محمد (1388)، «نظام جامع سنجش اعتبار، راهکار عملیاتی در توسعه نظام تامین مالی کشورها». مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی توسعه نظام تامین مالی در ایران، تهران:  مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه شریف، جلد 1 .
حیدری، هادی؛ زهرا زواریان و ایمان نوربخش (1390)، «بررسی اثر شاخص‌های کلان اقتصادی بر مطالبات معوق بانک‌ها»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال یازدهم ، شماره اول، صص 219-191.
 دستورالعمل طبقه‌بندی دارایی‌های موسسات اعتباری پیوست بخشنامه شماره مب / 2823 تاریخ 5/12/1385 بانک مرکزی ج . ا. ا
شکروی، سمیه و هاجر مرادیان (1389)، «ارزیابی عملکرد بانک‌های دچار ورشکستگی طی بحران مالی جهانی»، راهبرد یاس، شماره 21، بهار 1389 ، صص 207-198.
صدرایی جواهری، احمد و معصومه هادی‌زادگان (1393)، «اعتبار نظریه‌های ساختار کارا و قدرت بازاری در صنعت داروسازی»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و دوم ، شماره69، صص 48-25.
مشکین ، فردریک (1386)، پول، ارز و بانکداری، ترجمه علی جهانخانی و علی پارسایان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
علوی، سیدمحمود و سوده صابریان‌رنجبر (1389)، «تحلیلی بر رویکرد ترازنامه‌ای (بنگاه- بانک) در ایجاد مطالبات غیرجاری بانک‌ها»، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 3، صص 156-116.
کردبچه، حمید و لیلا نوش‌آبادی (1390)، «تبیین عوامل موثر بر مطالبات معوق در صنعت بانکداری»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ‌ایران، سال شانزدهم ، شماره 49 ، صص150-117.
گزارش‌های عملکرد نظام بانکی کشور (1389)، تهران: موسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
گزارش‌های عملکرد نظام بانکی کشور (1393)، تهران: موسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
ختایی، محمود؛ تیمور محمدی و اسماعیل میرزایی (1395)، «عوامل تعیین‌کننده کیفیت پورتفوی وام در نظام بانکی ایران: رویکرد پانل پویا»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال پنجم، شماره 71، صص 108-81.
مهرآرا، محسن و مهدی مهران‌فر (1392)، «عملکرد بانکی و عوامل کلان اقتصادی در مدیریت ریسک»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال هفتم ، شماره 1، پیاپی 21، صص 37-21.
میرزایی، حسین، رافیک نظریان و رعنا باقری (1390)، «بررسی عوامل موثر بر ریسک اعتباری اشخاص حقوقی بانک‌ها (مطالعه موردی شعب بانک ملی ایران، شهر تهران)»،فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، سال نوزدهم ، شماره 58، صص 98-67.
تارنمای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گزیده آمارهای اقتصادی، بخش پولی و بانکی.
تارنمای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نماگرهای اقتصادی.
Baltagi, B., P. Demetriades, S. H. Law (2009), “Financial Development and Openness: Evidence from Panel Data”, Journal of Development Economics, (89):285-296.
Barro, R. J. and X. Martin, (1995), Economic Growth, New York: McGraw-Hill, Inc.
Castro, Vítor (2013), “Macroeconomic Determinants of the Credit Risk in the Banking System: The Case of the GIPSI”, Economic modeling,(31) : 672-683.
Databank.worldbank.org/data/reports.aspx
Espinoza ,Raphael - Prasad, Ananthakrishnan (2010), “Nonperforming Loans in the GCC Banking System and their Macroeconomic Effects”, IMF Working Paper, Middle East and Central Asia Department, WP/10/224.
Hsio, C., (1986), Analysis of Panel Data, Cambridge, MA: Cambridge University Press.
Louzis, Dimitrios P. Vouldis, Angelos T. Metaxas, L. Vasilios (2010), “Macroeconomic and Bank-specific Determinants of Non-performing Loans in Greece: A Comparative Study of Mortgage, Business and Consumer Loan Portfolios”, Bank of Greece, Economic Research Department, Working paper 118.
Makri, Vasiliki (2014), “Determinants of Non-Performing Loans: The Case of Eurozone”, Panoeconomicus, ( 61) : 193-206.
Moinescu, Bogdan-Gabriel (2012), “Determinants Of Nonperforming Loans In Central And Eastern European Countries: Macroeconomic Indicators And Credit Discipline”, REBS (Review of Economic and Business Studies), ( 5) : 47-58.
Pestova, Anna - Mamonov, Mikhail (2013), “Macroeconomic and Bank? Specific Determinants of Credit Risk: Evidence from Russia”, Economics Education and Research Consortium, Working Paper No 13/10E.
Yurdakul,F. (2013), “Macroeconomic Modelling of Credit Risk For Banks”, 2nd World Conference on Business, Economics And Management-WCBEM2013, Procedia-social and Behavioral Sciences. (109): 784-793.