نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

4 کارشناس ارشد علوم اقتصادی

چکیده

یکی از راهکارهای مناسب برای رفع کسری تراز تجاری، کاهش ارزش پول ملی است. امکان استفاده از این سیاست حداقل در بلند‌مدت وجود دارد. براساس این منطق، هر گونه کاهش ارزش پول ملی در قالب سازوکار بازار، کسری تراز تجاری را کاهش می­دهد. از سوی دیگر، تراز تجاریکشورها تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط مالی بین‌المللی قرار می­گیرند که این شرایط با تغییر حجم معاملات تجاری تأثیر چشمگیری بر اقتصاد کشورها و به دنبال آن تراز تجاری آنها می‌گذارند. هدف از تهیه این مقاله آن است که تأثیر‌پذیری تراز تجاری ایران و ده شریک تجاری آن با در نظر گرفتن شاخص بحران مالی به‌عنوان نمادی از شرایط مالی بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد. با به‌کار‌گیری داده­های سری زمانی برای دوره 2009-1981، مربوط به ایران و ده شریک تجاری آن، روابط در قالب الگوی خودتوضیح با وقفه­های گسترده (ARDL) و الگوی تصحیح خطا(ECM) مورد بررسی قرار می­گیرند. همچنین اثر شاخص بحران مالی بر تراز تجاری با استفاده از توابع واکنش لحظه­ای بررسی می­شود. نتایج نشان‌دهنده آن است که فرآیند اثرگذاری تضعیف نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری، تنها برای تراز تجاری دوجانبه بین اقتصاد ایران با کشورهای چین و ایتالیا تأیید و برای سایر کشورهای مورد بررسی، با توجه به شاخص بحران­ مالی رد می­شود. لازم به یادآوری است که تمام ضرایب با توجه به آزمون­های CUSUM و CUSUMQ دارای ثبات هستند.

کلیدواژه‌ها

اخباری، محمد و آمنه خوشبخت (1385)، پویایی‌های تراز تجاری: بررسی منحنی J شکل ارتباط تجاری ایران با آلمان، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 74.
برانسون، ویلیام.چ (1376)، تئوری و سیاست‌های اقتصاد کلان، ترجمة عباس شاکری، تهران، نشر نی.
بهمنی اسکویی، محسن (1372)، اثرات کلان اقتصادی کاهش ارزش خارجی ریال ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی، سومین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی، تهران، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی.
تشکینی، احمد (1384)، اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit، تهران، مؤسسه فرهنگی ـ هنری دیباگران، چاپ اول.
ذوالنور، سیدحسین (1379)، کاهش ارزش پول، تورمو تولید واقعی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، تهران.
طیبی، کمیل و مهدی یزدانی (1389)، تراز تجاری ایران و پویایی­های سازوکار منحنی J در شرایط نااطمینانی، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 3.
نادری، مرتضی (1386)، توسعه مالی، بحران­های مالی و رشد اقتصادی، پژوهشکده پولی و بانکی، تهران.
نوفرستی، محمد (1378)، ریشهواحدوهم‌جمعیدراقتصادسنجی، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
نیلی، فرهاد (1384)، مقدمه­ای بر ثبات مالی، مجله روند، شماره 45.
Aftab, Z. add S.Khan (2008), Bilateral J-Curve between Pakistan and Her Trading Partners, PIDE Working Paper, no. 45, Islamabad.
Bahmani-Oskooee, M. & Ratha, M. (2004), J-Curve - A literature Review, Applied Economics.
Brown, R. L. and Durbin, J. and J. Evans, M. (1975), Techniques for Testing the Constancy of Regression Relations over Time, Journal of the Royal Statistical Society, 37.
Chocholiades, M. (1982), International Monetary Theory and Plicy, New york: Mc Graw-Hill.
De, P. (2009), Global Economic And Financial and Future Prospects, Asia-Pacific Research and Training Network on Trade Working Paper Series, No. 64, May 2009.
Gerber, J. (2002), International Economics, Adison Wesley.
Golfain I. and Taimur, B. (1998), Financial Market Contagion in the Asian Crises, International Monetary Fund Working Paper No. WP/98/155.
Halicioglu, F. (2008), The Bilateral J-Curve: Turkey Versus her 13 Trading Partners, Journal of Asian Economics.
Harris, R. & Sollis, R. (2003), Applied Time Series Mideling and forecasting, New York: John Wiley Sons Inc.
Hatzius, J. Hooper, p., Mishkin, f., Schoenholtz, L. K. and Watson W. M. (2010), Financail Conditions Indexes: A Fresh Look after the Financail Crisis, Submitted to the annual U.S. Monetary Policy Forum Sposored by the University of Chicago Booth School of Business.
Kremers, J. J. M. and N. Ericson, R. and J. J. Dolado. (1992), The Power of Co-integration Tests, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54.
Krugman, p. Obstfeld, M (2001), International Economics: Theory and Policy: Newyork, Addison-Wesley.
Magee, S. P. (1973), Currency Contracts, Pass-through and Devaluation, Brookings Papers of Economic Activity, 1.
Meade, E. (1988), Exchange Rates, Adjustment, and the J-curve, Federal Reserve Bulletin, 74.
Miles, M. A. (1979), The Effects of Devaluation on the Trade Balance: Some New Results. Journal of Political Economy, 87.
 Moura, Guilherme and Da Silve, Sergio (2003), Is There a Brazilian J-curve?, Economic Bulletin, Vol. G.
Onafowora Olugbenga, (2003), Exchange Rate and Trade Blance in East Asia is there a J-curve?, Economics Bulletin, Vol. 5, NO .18.
Ratha, A. & Kang, E. (2009), Asian financial Crisis and the J-Curve: evidence from south koren. St. Cloud State University.
Ratherford, d. (1992), Dictionary of Economics, New York: Routiedge.
Reinhart, C. M. and Kaminsky, G. L. (1999), The Twin Crises: The Causes of Banking and Balance of Payments Problems, American Economic Review Vol, 89.
Rose, A. K. (1990), Exchange Rates and the Trade Balance: Some Evidence From Developing Countries, Economics Letters, 34.
Rose, A.K. and J.L. Yellen (1989), Is There a J-Curve? Journal of Monetary Economics, vol. 24, no. 1, July.
Stucka, Tihomir, The Impact of Exchange Rate Changes on the Trade Balance in Croatia., Working Papers Croatian National Bank, (October 2003).
Hacker, R.S. and A. Hatemi (2003), Is the J-Curve Effect Observable for Small North European Economies? Open Economies Review, vol. 14.