نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

3 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

 امروزه افزایش مزمن کسری تراز بازرگانی یکی از دلایل مهم بی‌ثبات‌تر شدن کل اقتصاد کلان یک کشور در کنار سایر شاخص‌های مؤثر بر این امر است. روشن است، کسری تراز تجاری می‌تواند ریشه در عدم ثبات در صادرات کالاها و خدمات داشته باشد. براساس این، در این تحقیق بر آن شدیم تا در دوره 1387-1350، ضمن بررسی مفهوم بی‌ثباتی صادرات غیر‌نفتی، مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده آن را مورد بررسی قرار دهیم. برای انجام این امر، ابتدا بهترین شاخص از شاخص‌های مختلف نشان‌دهنده بی‌ثباتی انتخاب و شاخص‌های تمرکز کالایی و جغرافیایی محاسبه و سپس، با استفاده از روش آزمون کرانه‌های پسران (2001)، روابط بلندمدت بین متغیرها بررسی شده است. در مرحله بعد، با استفاده از روش تفکیک واریانس زین و لی (2008)، به تحلیل تأثیر صادرات گروه‌های کالایی مختلف و همچنین گروه کشورهای مختلف بر بی‌ثباتی صادرات پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد، عواملی مانند تمرکز کالایی، تمرکز جغرافیایی و بی‌ثباتی صادرات نفتی و صادرات گروه کالاهای صنعتی بیشترین نقش را در بی‌ثباتی صادرات غیر‌نفتی در ایران در دوره یادشده، داشته‌ا‌ند. همچنین عمده بی‌ثباتی صادرات از بازار گروه کشورهای عضو اوپک است.

کلیدواژه‌ها

رجبیان (1380)، استراتژی صادرات غیرنفتی ایران، راهکارها و مشکلات، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 164-163.
صمدی، علی‌حسین (1378)، ارزیابی تأثیر متنوع‌سازی (جغرافیایی و کالایی) صادرات بر بی‌ثباتی درآمدهای صادراتی کشور (1376-1330)، مجموعه مقالات دومین همایش سالانه سیاست‌های بازرگانی و تجارت بین‌الملل، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، وزارت بازگانی.
فخرایی، عنایت‌الله (1390)، بررسی عوامل مؤثر بر نوسانات درآمدهای ارزی صادرات غیرنفتی ایران، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، شماره 29.
میرشجاعی، ف (1376)، بی­ثباتی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 14.
Mirshojaei, Fakhry (1997), Instability and Economic Growth in OPEC Countries, Journal ofBusiness No.1(14).
Rezaei, Ebrahim(2009), Effects of Export Instability on Investment and Economic Growth in Iran,, Journal of Some economy. No.1(6).
Coppock, J.D (1978), International Trade Instability, The Economic Journal, vol. 88, No. 351 (Sep., 1978).
El-Samhouri, M (1994), Flexible Exchange Rate and Export Instability: The Impact of the Post-1973 International Monetary System on the Developing Countries, The Journal of Developing Areas, Vol. 28.
Glezakos, C (1973), Export Instability and Economic Growth: A Statistical Verification,Economic Development and Cultural Change, Vol. 21.
Guillamont, P. and Guillamont, J.S. and Burunf J (1997), How Instability Lowers African Growth, Journal of African Economies, Vol. 8.
Gymah-Brempong, K (1991), Export Instability and Economic Growth in Sub-Saharan Africa, Economic Development and Cultural Change, Vol. 39.
Hammoudeh, S (1989), The Oil Market Situation: The Impact of Oil Export on Economic Development of Oil Exporting Countries, Journal of Energy and Development, Vol. 13.
Hirschman, A.O (1959), The Strategy of Economic Development, Economic Development and Cultural Change, Vol. 8, No. 4, Part 1 (Jul 1960).
Hirschman, A.O (1964), The Paternity of Index, American Economic Review, Vol. 54.
Love, J (1992), Export Instability and Domestic Economy: Question of Causality, The Journal of Development Studies, Vol. 28, Issue. 4.
Macbean, A.I (1966), Export Instability and Economic Development, Cambridge, Harvard University Press.
Massell, B.F (1970), Export Instability and Economic Structure,American Economic Review, Vol.60.
Nasri, H (2008), Oil Exports, Non Oil GDP and Investment in the GCC Countries, MPRA Paper, No. 15576.
Pesaran, M.H, and B. Pesaran (1997), Microfit 4.1 (Window Version), Oxford University Press, UK.
Tariq, A. and Q. Najeeb (1995), Export Earning Instability in Pakistan, The Pakistan Development Review, Vol. 34.
Tegen, A (2000),Commodity Concentration and Export Earning Instability: Evidence From African Countries, The American Economist, Vol. 34.
Xin, X. and J. Liu (2008), Geographic Concentration and China’s Agricultural Export Instability, The World Economy, Vol. 31.