نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد اقتصاد و پژوهشگر مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

چکیده

مفهوم کارایی در ادبیات اقتصادی بیشترین ستانده با میزان معینی از نهاده و برعکساست. امروزه به منظور اندازهگیری درجه کارایی از دو دسته روش بهر گیری ی شود  که عبارتند از: 1. روشهای پارامتری 2. روشهای ناپارامتری.  در این مقاله  با توجه به روشهای ناپارامتری -که بر پایه روشهای برنامهریزی ریاضی استواراست- به ارزیابی کارایی صنعت گردشگری ایران، در مقایسه با سایر کشورهای منطقه پرداخته شده است. شایان ذکر است که مزیت عمده روش تحلیل پوششی داده‌ها نسبت به سایر روشهای موجود برای اندازه گیری کارایی، این است که می‌توان به وسیله آن کارایی  واحدهایی را که دارای چند ورودی و چند خروجی(غیر قابل تبدیل به هم) می‌باشند، ارزیابی نمود.
در مقاله حاضر با توجه به ورودی‌ها و خروجی‌های  صنعت گردشگری در هر یک از کشورهای منطقه  در سال 1382 به ارزیابی کارایی آنها با دو فرض بازدهی نسبت به مقیاس ثابت و بازدهی نسبت به مقیاس متغیر پرداخته شده است و در پی آن، این مطالعه، برای این پرسش که در صورت تخصیص ناکارای منابع موجود، چه راهکاری وجود دارد که منابع آتی این بخش به صورت ناکارا تخصیص نیابد، پاسخی ارائه داده است.
نتایج نشان می‌دهد که با توجه به روش نخست، صنعت گردشگری در کشورهای بحرین، ترکیه و سوریه  از بیشترین کارایی برخوردار بوده و متوسط کارایی تحت این فرض 74 درصد است؛ بنابراین عملاُ  صنعت گردشگری در کشورهای مورد بررسی، 26 درصد زیر ظرفیت عمل می‌کنند. با در نظر داشتن روش دوم، صنعت گردشگری در کشورهای امارات متحده عربی و آذربایجان نیز به جمع  کشورهای کارا می‌پیوندند که متوسط کارایی تحت این فرض3/83 درصد می‌گردد. در این حالت ظرفیت بدون استفاده در صنعت گردشگری کشورهای مورد بررسی، 7/17 درصد خواهد بود. در نهایت با توجه به الگو بودن کشور ترکیه بر اساس یافته‌های این تحقیق، می‌توان گفت که کشورهای ناکارا به منظور افزایش کارایی می‌بایست صنعت گردشگری ترکیه را الگوی خود قرار دهند.  

کلیدواژه‌ها

1. امامی میبدی، علی.اصول اندازهگیری کارایی و بهرهوری.تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1379.
2. حیدری، کیومرث.«ارزیابی کارایی نیروگاههای تولید برق کشور».پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، (1379).
3. پورکاظمی، محمدحسین و رضایی، جواد.«ارزیابی کارایی نواحی سیزده گانه راه آهن جمهوری اسلامی به روش تحلیل پوشش داده‌ها (DEA)».ویژه‌نامه مجله تحقیقات اقتصادی، (پائیز و زمستان 82).
4. پورکاظمی، محمدحسین و غضنفری، سید حسن.«کارایی کارخانجات صنعت قند کشور به روش تحلیل پوششی دادهها».فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 22،(بهار 1384).
5. رضایی، جواد.«ارزیابی کارایی مقطع متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران». اولین همایش اقتصاد آموزش و پرورش، (پائیز 1383).
6. سازمان جهانی جهانگردی، گزارش آماری بررسی وضعیت گردشگری، 1384.
7. فرهنگ، منوچهر.فرهنگ علوم اقتصادی.تهران: انتشارات البرز، ویرایش هفتم، 1378.
8. میریام، وبستر.Webster”s-New Collegiate Dictionary، تهران:انتشارات ارغوان، 1362.
 
9. Aigner, A, Lovell  ,C.A.K, Schmidt, P. "Formulation and Estimation of Stochastic Production Function Models"., Journal of Econometrics 86 (1977), pp.21-37.
 
10. Affrit, S.N. "Efficiency Estimation of Production Function"., International Economic Review, No.13, (1972), pp. 68-598.
 
11. Al-Shamari, M. "A Multi-Criteria Data Envelopment Analysis Model for Measuring the Productivity Efficiency of Hospitals"., International Journal of Operations & Production Management, Vol.19, No. 9/10, (1999), pp. 879-90.
 
12. Anderson, R.I., Fok, R. and Scott, J. "Hotel Industry Efficiency: an Advanced Linear Programming Examination"., American Business Review, (January, 2000), pp.40-48.
 
13. Bergendahl, G. "DEA and Benchmarks–an Application to Nordic Banks"., Annals of Operations Research, Vol. 82, No.1, (1998), pp. 233-49.
 
14. Banker, R. D. A. Charnes and W.W.Cooper. "Some Models For Estimating Technical Scale Efficiencies in Envelopment Analysis"., Management Science. Vol.30, No.9 (1984), pp.1078-1092.
 
15. Charnes, A.W.W.Cooper and E.Rhodes. "Measuring the Efficiency of Decision Making Units"., European Journal of Operational Research2, (1978), pp.429-444.
 
16. Charnes, A., Cooper, W.W. and Lewin, A.Y., Data Envelopment Analysis: Theory,Methodology and Application. Kluwer Academic Publishers, Boston, MA., 1994.
 
17. Cooper, W., Seiford, L.M. and Tone, K. Data Envelopment Analysis– A ComprehensiveText with Models. Applications, References, Kluwer Academic Publishers, Boston, MA., 1999.
 
18. Farrell, M. "The Measurement of Productive Efficiency"., Journal of the Royal Statistics Society. Series A, Vol.120, No.3, (1957), pp.253-281.
 
19. Green, W. M. "Maximum Likelihood Estimation of Econometric Frontier Function"., Journal of Econometrics. No.46, (1980), pp.39-56.
 
20. Jondro, J., C.A.K. Lovell, I.S. Materov and P. Schmidt. "On the Estimation of Technical Inefficiency in the Stochastic Frontier Production Model"., Journal of Econometrics, No.19, (1982), pp.233-238.
 
21. Johnes Gerint and Johnes Jill. "Measuring The Research  Performance of U.K. Economic Department: An Application of  Data Envelopment Analysis"., Oxford Economic Paper, No.45, (1993), pp.332-347.
 
22. Meeusen, W. and J. Van Den Broeck. "Efficiency Estimation from Cobb-Douglas Production Function with Composed Error"., International Economic Review, No.18, (1977), pp.435-444.
 
23. Meimand, M., Cavana, R.Y. and Laking, R. "Using DEA and Survival Analysis Formeasuring Performance of Branches in New Zealand’s Accident Compensation Corporation"., Journal of the Operational Research Society. Vol.33, No.3, (2002), pp.303-13.
 
24. Schmidt, P. and R.C. Sickles, "Production Frontiers and Panel Data"., Journal of Business  and Economics Statistics, (1984), pp.367-374