نقش تکانه‌های نفتی در چرخه‌های تجاری اقتصادی ایران

طیب‌نیا, علی; قاسمی, فاطمه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

² کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

ادبیات موجود دربارة نقش نوسانات قیمت نفت بر چرخه‌های تجاری اساساً بر کشورهای واردکنندة نفت تأکید داشته است و مطالعات کمی برای تحلیل اثر تغییرپذیری درآمد نفتی از نقطه‌نظر کشورهای صادرکننده نفت انجام شده است. از این رو در این مقاله نقش تکانه‌های قیمتی نفت بر پیدایش چرخه‌های تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از داده‌های فصلی 1382 ـ 1350 مورد بررسی قرارگرفته است. در این مطالعه ابتدا چرخه‌های تجاری اقتصاد ایران شناسایی، و سپس شاخصهای آماری انتخابی استفاده و خواص ادواری متغیرهای کلیدی تأثیرگذار بر چرخه‌های تجاری محاسبه و تحلیل می‌شود. سپس در مرحلة بعد یک مدل چرخه تجاری در قالب الگوی خودرگرسیون‌برداری (VAR) شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته و با استفاده از این مدل، آثار تکانههای نفتی ارزیابی نیز میشود.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اقتصاد ایران هفت دورة تجاری را پشت ‌سر گذاشته است که نفت از میان عوامل متعدد تأثیرگذار در ایجاد رونق و رکود در اقتصاد ایران نقش مؤثری داشته است و دوره‌های رونق اقتصادی همواره همزمان با دوره‌هایی بوده است که قیمت نفت و به تبع آن درآمدهای نفتی در مقایسه با دوره‌های قبل و بعد از آن از حداکثر میزان خود برخوردار بوده است. با تخمین مدل VAR، اثر تکانه‌های متعدد بر نوسانات تولید ارزیابی شد که نتایج نشان می‌دهد از میان تکـانه‌ها، تکانه وارده از سمت قیمت نفت تـا مدتی طولانی در ایجـاد چرخه‌های تجـاری موثـر است و اثـرات آن به آرامی کاهش می‌یابد. همچنین این تکانههـا قـادر به توجیه 25 درصد از نوسـانات تولید هستند؛ درحالیکه سهم بی‌ثباتی سایر متغیرهای موجود در مدل بر متغیر تولید بسیار ناچیز است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. ام. لیلین، دیوید و ای . هال، رابرت و جانستون، جک.راهنمای استفاده از میکرو TSP.ترجمة رامین پاشایی‌فام، تهران: نشر نی، 1375.

2. تمیزی، راضیه.«بررسی اثرات نامتقارن تکانة نفتی بر رشد اقتصادی ایران».رساله‌ کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، (1381).

3. توکلی، احمد. تحلیل سریهای زمانی.تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1378.

4. دانش جعفری، داود.«تعیین عوامل دورانهای اقتصادی ایران با استفاده از رهیافت خودرگرسیون برداری».رساله‌ی دکتری، دانشکدة اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، (1380).

5. گرجی، ابراهیم و میرسپاسی، آرزو. بررسی تئوریک سیکل‌های تجاری و علل پیدایش آن در اقتصاد ایران، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی، 1381.

6. مثنوی، غلامرضا.«روشی برای تحلیل نوسانات اقتصادی ایران».رساله کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، (1374).

7. مقدم زنجانی، محمدولی و باستانزاد، حسین و بهرامی، مهناز.اثرات متغیرهای پیشرو بر سیکل‌های تجاری در اقتصاد ایران، تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1379.

8. هادیان، ابراهیم و هاشم‌پور، محمدرضا.«شناسایی چرخه‌های تجاری در اقتصاد ایران».فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 15، (تابستان 1382).

9. Andolfatto, David., An Introduction to Business Cycle Theory. Department of Economics University of Waterloo, 1997.

10. Baxter, M.and R.g. King. "Measuring business Cycles Approximating Band – pass Filters for Economic Time Series"., Review Economics and Statistics, (November 1999).

11. BjQrnland, Hilde Christiane. "Sources of business Cycles in Energy producing Economies – The case of Norway and United Kingdom"., Discussion Papers, No. 179, (1996).

12. Brown, P.A, Yucel, K. Thompson. "Business Cycles: The Role of Enegy Prices"., Federal Reserve Bank of Dallas, Working Paper, (2003).

13. Burbridge, John and Harrison, Alan. "Testing for the Effects of Oil – Price Rises Using Vector Autoregressions"., International Economic Review, No.25, (1984).

14. Chatterjee , Satyajit. "From Cycles to Shocks: Progress in Business Cycle Theory"., Business Review, (2000).

15. E.kydland , Finn, C.prescott, Edward. "Business Cycles: Real Facts and a Monetary Myth"., FRB Minneapolis Quarterly Review, 14 (2), (1990).

16. Hamilton, James D. "Oil and the Macroeconomy Since World War 2"., Journal of Political Economy, Vol. 91, (1983).

17. Kim, Henry, Plummer, Kose, Ayhan. "Dynamics of Business Cycles in Asia : Differences and Similarities"., Review of Development Economics, 7(3), (2003).

18. Mork, Knut Anton. "Business Cycles and the Oil Market"., The Energy Journal, Vol.15, (1994).

19. Sims, C. "Macroeconomics and Reality"., Econometrica, Vol.48, (1980).

20. Snowdon, Brain; Vane, Howard; Wynarczyk, Peter. A Midern Guide to Macroeconomics: An Introdution to Competing Schools of Thought. Edward Elgar, Publhshing Limited, Cheltenham, Northampton., 1994.

21. http://www.economagic.com

http://cepa.newschool.edu, The History of Economic Thought Website

پژوهشنامه اقتصادی

نقش تکانه‌های نفتی در چرخه‌های تجاری اقتصادی ایران

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4
دی 1385
صفحه 49-80

نقش تکانه‌های نفتی در چرخه‌های تجاری اقتصادی ایران

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4دی 1385صفحه 49-80

دوره 6، شماره 23 - شماره پیاپی 4
دی 1385
صفحه 49-80