نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

2 عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

چکیده

این مطالعه به بررسی زمینه های همکاری تجاری میان ایران و ترکیه بر اساس معیارهای پس‌نگر (Ex-Post) نظیر شاخص تجارت مکملی و پتانسیل تجاری طی دورة زمانی 2003-1999 بر اساس کدهای شش رقمی نظام هماهنگ (HS) پرداخته است.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد کشورهای ایران وترکیه در  تجارت کالاهای نفتی و غیر نفتی دارای تجارت مکملی هستند. این امر بویژه در بخش ماشین آلات و وسایل مکانیکی و الکترونیکی  بیشتر مشهود است. محاسبات حاکی از آن است که پتانسیل وارداتی ایران در تجارت با ترکیه 7/4میلیارد دلار و همچنین پتانسیل صادراتی ایران در تجارت با آن کشور 4/1 میلیارد دلار است. بدین ترتیب علیرغم وجود پتانسیل تجاری در خور توجه در صادرات و واردات کالاهای غیر نفتی بین دو کشور، تاکنون طبق سیاستهای بازرگانی اتخاذ شده، کشورهای مذکور موفق به بهره‌مندی از ظرفیتهای تجاری موجود نشده‌اند. از این رو اتخاذ سیاست توسعه همکاریهای بازرگانی در قالب ترتیبات تجاری ترجیحی می‌تواند زمینه مناسب جهت تسهیل و افزایش جریانهای تجاری بین دو کشور را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

1. ثاقب، حسن. بررسی آثار ایستای موافقتنامه تجارت ترجیحی کشورهای عضو D8 برجریانات تجاری، درآمدهای دولت و رفاه در ایران. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، معاونت پژوهشی، گروه پژوهشها و مطالعات بازار اسلامی، 1385.
2. حسن‌پور، یوسف. عوامل مؤثر بر شدت تجارت کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC). مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، معاونت پژوهشی، مدیریت مطالعات و پژوهشهای اسلامی، ناشر: شرکت چاپ و نشر بازرگانی، تیرماه 1385.
3. حسن‌پور، یوسف. تدوین راهکار مذاکراتی ایران در تجارت با کشورهای عضو D8 در قالب یک موافقتنامه ترجیحات تجاری (PTE). مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، معاونت پژوهشی، بخش بازار مشترک اسلامی، شهریور  1385.
4. حسن‌پور، یوسف. سنجش اکمال تجاری میان کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی  (OIC). مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، معاونت پژوهشهای بازرگانی- اقتصادی، بخش مطالعات و پژوهشهای عالی بازار مشترک اسلامی، ناشر: شرکت چاپ و نشر بازرگانی، آذر ماه 1383.
5. خبرنامه رویدا‌دها و تحولات سازمان جهانی تجارت، وزارت بازرگانی، نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران، شماره 37، سال ششم، مرداد 1381.
6. خبرنامه رویدادها و تحولات سازمان جهانی تجارت، وزارت بازرگانی، نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران، شماره 62، سال هشتم، مرداد 1383.
7. دفتر نمایندگی تام الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران. نگاهی به همگرایی اقتصادی و موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی. وزرات بازرگانی، (1383).
8. زاهد طلبان، علی و زارع، محمدحسن. «تجارت ترجیحی بین ج.ا.ایران و ترکیه»، دفتر نمایندگی تام الاختیار تجاری ج.ا. ایران، (1382).
9. گریفین، کیت. راهبردهای توسعه اقتصادی. ترجمة حسین رانفر و محمدحسین هاشمی، تهران: نشر نی، 1375.
10. لاهیجانی افخم، خلیل. توسعه روابط تجاری ایران و ترکیه، علل، انگیزه‌ها و اثرات آن بر اقتصاد ایران. تهران: معاونت پژوهشی و برنامه‌ریزی دانشگاه تهران، 1370.
 
11. Amponsah, W. A. "Analytical and Empirical Evidence of Trade Policy Effects of Regional Integration: Implications for Africa"., Trade Policies During the Africa Development Forum III, March 3-8, 2002 in Addis Ababa, Ethiopia, (2002).
 
12. Bond, E, W. and C. Syropoulos. "The Size of Trading Blocs: Market Power and World Welfare Effects"., Journal of International Economics, No. 40, (1996): 411-37.
 
13. Das, Dilip. "Regional Trading Agreements and the Global Economy an Asia-Pacific Perspective"., Asian Development Bank, (2001).
 
14. Edward D. Mansfield and Helen V. Milner. The New Wave of Regionalism International Organization 53, No. 3, (Summer, 1999): 589-627.
15. Ethier, W. and Horn, H. A New Look at Economic Integration, in H. Kierszkowski Monopolistic Competition and International Trade. Oxford., 1984.
 
16. Fernandez, R. and J. Portes. "Returns to Regionalism: An Analysis on Nontraditional Gains from Regional Trade Agreements"., World Bank Economic Review, No. 12, (1998): 197-220.
 
17. Flam, H. "Product Markets and Full Integration, Large Gains?"., Journal of Economic Perspectives, No. 6, (1992): 7-30.
 
18. Mc Calla, Alex. "What the Developing Countries Want from the WTO". The Estey Centre of International Law and Trade Policy 2 (1), (2001): 165-77.
 
19. WTO Secretariat, "Regional Trade Agreements Section, Trade Policies Review Division"., Genera, (November, 2003).
 
20. http//:www.Intracon.org (PC/TAS).
 
21. http//:www.worldbank.org (world Development Indicator).
 
22. http//:www.wto.org/english/tratop-e/region-e/regfac-e.htm.