نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

2 عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

چکیده

فقر مقوله‌ای است جهانی که هم کشورهای در حال توسعه و هم کشورهای توسعه یافته نسبت به آن نگرانی دارند. علاوه بر این، سازمانهای بین‌المللی برای کاهش آن تلاش می‌کنند. قانون اساسی ایران و سندهای قانونی الزام‌آوری همچون سند چشم‌انداز و قانون برنامه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر کاهش فقر در ایران تأکید دارند. در این مقاله شاخصهای فقر در ایران به روشهای مختلف و با تأکید ویژه بر رویکرد تغذیه‌ای محاسبه می‌شوند. درصد افراد فقیر و شکاف فقر و شاخص سن، از جمله شاخصهای مورد استفاده در این مقاله هستند. یافته‌های این مقاله دلالت بر آن دارد که مجموعه تحولات اقتصادی و اقدامات حمایتی منجر به کاهش فقر مطلق و افزایش فقر نسبی در ایران شده است. علاوه بر این با مقایسه روشهای مختلف اندازه‌گیری فقر درمی‌یابیم که اندازه فقر و درصد افراد فقیر جامعه تابعی از نحوه نگرش به مفهوم فقر است. واقعیت اقتصاد ایران مؤید آن است که در حوزه سیاستگذاری برای کاهش فقر، مفهوم مطلق فقر مناسب‌ترین مفهوم است.

کلیدواژه‌ها

1. اخوی، احمد. پژوهشی در تغییرات فقر غذایی در طول برنامه اول توسعه آیا فقیران افزایش یافته‌اند؟. مجموعه مقالات تحلیل و بررسی اقتصادی فقر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1375.
2. اصغرزاده، عبدالله. نقش الگوی مناسب و متعادل مصرف خوراک در امحای فقر شهری. مجموعه مقالات تحلیل و بررسی اقتصادی فقر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1375.
3. دینی، علی. «بررسی وضعیت فقر غذایی در ایران». مجموعه مقالات تحلیل و بررسی مصادیق فقر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژهشهای بازرگانی، 1375.
4. پژویان، جمشید. سیاستهای حمایتی از قشرهای آسیب‌پذیر. تهران: معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی، 1373.
5. پژویان، جمشید. شناسایی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر. تهران: معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی،‌ 1374.
6. پژویان،‌ جمشید. «فقر، خط فقر و کاهش فقر».گردهمایی بررسی مسئله فقر و فقرزدایی، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، (1375).
7. پژوهشکده آمار. «اندازه‌گیری شاخصهای فقر در ایران»، (1381).
8. خدادادکاشی، فرهاد. «تحلیل اقتصادی عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای شهری و روستایی ایران». تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1378.
9. خدادادکاشی، فرهاد و حیدری، خلیل. «تحلیل عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای شهری و روستایی و تعیین اثربخشی مخارج خانوارها در تأمین نیازهای غذای» کاربرد برنامه‌ریزی خطی». پژوهشنامه بازرگانی، سال ششم، شماره 27، (زمستان 1381).
10. خدادادکاشی، فرهاد و حیدری، خلیل. «ارزیابی نقش اقلام یارانه‌ای خوراکی در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی». پژوهشنامه بازرگانی، سال هشتم، شماره 27، (پاییز 1383).
11. خدادادکاشی، فرهاد و حیدری، خلیل. «برآورد سطح امنیت غذایی خانوارها براساس شاخص AHFSI». فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 4، (زمستان 1383).
12. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی. «مجموعه مقالات گردهمایی بررسی مسئله فقرزدایی»، (1379).
13. عظیمی، حسین. مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران. تهران: نشر نی، 1371.
14. محمودی، وحید. اندازه‌گیری فقر و توزیع درآمد در ایران. انتشارات سمت، 1384.
15. محمودی، وحید. «اندازه‌گیری فقر در ایران». فصلنامهپژوهشنامهبازرگانی، سال ششم، شماره ٢٤ ، (پاییز 1381).
16. خداداد کاشی، فرهاد. «الگوی مصرف خوراک: تحلیل اقتصادی عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای شهری و روستایی»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، (1379).
17.خداداد کاشی، فرهاد. «جایگاه مخارج خوراکی در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی ایران»،‌ مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، (1379).
18. خداداد کاشی، فرهاد. «مطالعه جامع عملکرد تغذیه‌ای و امنیت غذایی خانوارهای ایرانی»،‌ مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، (1383).
 
19. Barret, C. "Food Policy in Criss Management"., Cornell Food and Nutrition Policy Program Working Paper, No. 117, Cornel University, (2001).
 
20. Booth, C. (1892) Life and Labour of the People in London. Macmillan, London., Qouted in Ravallion., 1998.
 
21. Comm. Nutr. "Challenges of 21st  Century Global Nutrition Challenges: A Life- Cycle Approach"., Food Nutr. Bull. 21 (Suppl), (2000): 18 – 34.
 
22. Greer, J. and Thorbecke. "A Methodology for Measuring Food Poverty Applied To Kenya"., Journal of Development Economics, 24, (1986): 597-74.
 
23. Orshansky, M. (1963). "Children of The Poor"., Social Security Bulletin, 26: 3-29. guoted in Ravallion, (1998).
 
24. Osmani. Economic Inequality and Group Welfare. Oxford University Press., (1982).
 
25. Pajooyan, J. "Establishing the Poverty Live"., Iranian Economic Review, No.1, (1994).
 
26. Pena, M. and Bacallao, J. "Malnutrition ltion and Poverty"., Annu. Rev. Nutr, 22, (2002): 24 - 53.
 
27. Paul, S. "A Model of Constructing the Poverty Line"., Journal of Development Economics, 30, (1989): 129-144.
 
28. Ravallion and Bidani. "How Robust is a Poverty Profile?"., World Bank.
 
29. Ravallion, Martin. "Analysis Poverty Lines in Theory and Practice"., World Bank, (1998).
 
30. Rogers, B., Nelson, D., Sahn, D. "Assessing the use of Food and: PL. 480 Title II Program in India"., Ecology of Food and Nutrition, 10 (3), (1981).
 
31. Rowntree, B.S. (1901). Poverty: A Study of Town Life. Macmillan, London, Qouted in Ravallion., 1998.
 
32. Sen, A. "Poverty: An Ordinal Approach to Measurment". Econometrica, 44, (1976): 219- 231.
 
33. Sen, A. "Poor, Relatively Speaking"., Oxford Economic Paper, Vol. 35, (1983): 153- 70.
 
34. Sen, A. The Standard of Living. Cambridge: Cambridge University Press., 1987.
 
35. Sahn, David. "On Economic Reform, Poverty and Nutrition in Africa"., American Economic Review, 89(2), (1992): 281- 290.
 
36. Sahn, David. "The Impact of Structural Adjustment for Household Food Security in Africa"., FAO, Food, Nutrition and Agriculture, 4(2), (99), (1994).
37. Sahn, David, Alderman, H. "On the Determinant of Nutrition in Mosabique: The Importonce of Age- Specific Effect"., World Development, 25 (4), (1997): 577- 588.
 
38. Smeeding, Tim. "Poverty, Inequality and Income Distribution in Comparative Perspctive"., Harvester, (1990).
 
39. Thurow, L.C. Poverty and Discrimination. The Brooking Institution, Washington. D.C., 1969.
 
40. Townsend, P. "The Meaning of Poverty"., British Journal of Sociology, Vol. 13, (1962): 210-227.
 
41. Wolff, E.N. Economics of Poverty Inequality and Discrimination. South-Western., 1997.
 
42. World Bank, "Absolute and Relative Poverty Rate"., (2000).
 
43. World Bank, "Introduction to Poverty Analysis"., (2005).
 
44. Watts, H. "The Iso-Prop Index: An Approach to the Determination of Differential Poverty Income Thresholds"., The Journal of Human Resources, Vol. 2, (1968): 3-18.
 
45. Younger, S. D. "Inequality and Poverty in Africa in Era of Globalization"., Cornell Food Nutrition Policy Program Working Paper, (2007).