نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقتصاد، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی علامه محدث نوری

2 کارشناس ارشد اقتصاد و عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

3 استادیار دانشگاه پیام نور

4 پژوهشگر معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی

چکیده

در این مقاله به بررسی و ارزیابی کارایی کشورهای منتخب در زمینه اقتصاد دانش با استفاده از روش برنامه‌ریزی خطی پرداخته شده است. بدین منظور و با توجه به آنکه در ارزیابی کارایی اغلب از دو روش پارامتری و ناپارامتری استفاده می‌شود، در این مقاله با بهره‌گیری از روش ناپارامتری که بر پایه روشهای برنامه‌ریزی ریاضی و بطور اخص روش تحلیل پوششی داده‌ها استوار است، کشور ایران و کشورهای منطقه را به لحاظ کارایی اقتصاد دانش طبقه‌بندی و رتبه‌بندی نموده‌ایم. شایان ذکر است که مزیت عمده روش تحلیل پوششی داده‌ها[1] (DEA) نسبت به سایر روشهای موجود برای اندازه‌گیری کارایی، این است که می‌توان به وسیله آن کارایی  واحدهایی را که دارای چند ورودی و چند خروجی(غیر قابل تبدیل به هم)هستند، ارزیابی نمود.
در مقاله حاضر، با توجه به ورودیها و خروجی‌های اقتصاد دانش در شانزده کشور منتخب و در طی سال 2005، به ارزیابی کارایی آنها با دو فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس و نیز بازدهی متغیر نسبت به مقیاس پرداخته شده است.
نتایج نشان می‌دهد که با فرض اول؛ کشورهای ترکیه، بحرین، اردن، سوریه و کویت در میان کشورهای آذربایجان، ازبکستان، امارات، ایران، پاکستان، تاجیکستان، قزاقستان، قطر، لبنان، عربستان صعودی و عمان از بیشترین کارایی برخوردار بوده و متوسط کارایی با این فرض، 9/72 درصد است. با در نظر داشتن فرض دوم؛ کشورهای آذربایجان و ازبکستان نیز به جمع کشورهای کارا می‌پیوندند که متوسط کارایی، با این فرض 75 درصد بوده. در نهایت با توجه به الگو بودن کشور ترکیه بر اساس یافته‌های این تحقیق می‌توان گفت که کشورهای ناکارا؛ بویژه ایران به منظور افزایش کارایی بایستی کشور ترکیه را الگوی خود قرار دهند.
 



[1]. Data Envelopment Analysis

کلیدواژه‌ها

1. امامی میبدی، علی. اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1379.
2. رضایی، جواد. «ارزیابی کارایی نواحی سیزده‌گانه راه‌آهن ج.ا.ا». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، (1381).
3. سند چشم‌انداز مصوب ج.ا.ایران در افق 1404 هجری شمسی.
4. سیاستهای کلی مصوب برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج.ا. ایران.
5. حسینی، شمس‌الدین و چهار محالی بیغش،‌ اکبر. «اقتصاد دانش و شکاف توسعه در ایران». فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 1، (تابستان 1384): ص82-55.
6. فرهنگ، منوچهر. فرهنگ علوم اقتصادی. تهران: انتشارات البرز، ویرایش هفتم، 1378.
7. وبستر، میریام. Webster”s-New Collegiate Dictionary. تهران: انتشارات ارغوان، 1362.
 
8. Banker, R.D., Charnes, A. and Cooper, W. W. "Some Models For Estimating Technical Scale Efficiencies in Envelopment Analysis"., Management Science, Vol.30, No. 9, (1984): 1078-1092.
 
9. Lee, S.K. Economic Development Through Knowledge creation-The case of Korea. The University of Suwon, Kyonggido, Korea., (2001).
 
10. Farrell, M. "The Measurement of Productive Efficiency"., Journal of the Royal Statistics Society, Series A, Vol.120, No.3, (1957): 253-281.
 
11. www.worldbank.org/data