نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان.

2 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 استادیار بخش اقتصاد دانشگاه شیراز

چکیده

این مقاله تلاش دارد تا نشان دهد که با تکیه بر نظریه‌های اقتصادی و بدون توجه به مسائل نهادی، نمی‌توان مشکلات اقتصاد ایران، بویژه موانع رشد اقتصادی را تحلیل کرد و استفاده از تحلیلهای نهادی به عنوان یک روش مکمل تحلیلهای سنتی، ضروری است.
در این مقاله الگوی رشدی معرفی شده که در آن متغیر کیفیت نهادها به صورت یک متغیر وارد الگو شده است. این الگو سازگار با شرایط اقتصاد ایران بوده و روابط درازمدت بین متغیرها با آزمون همجمعی گری گوری- هانسن (1996) مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این آزمون حکایت از تأثیر درازمدت کیفیت نهادها و سایر متغیرهای الگو بر تولید واقعی ایران دارد. همچنین روابط بین متغیرها با روش حداقل مربعات دو مرحله‌ای و با در نظر گرفتن متغیرهای جانشین کیفیت نهادها در اقتصاد ایران تخمین زده شده است.  نتایج تخمین الگوهای رگرسیونی نشان داد که کیفیت نهادها تأثیر مثبت و معنادار بر رشد اقتصادی ایران دارند و بنابراین عامل مهمی در فرایند رشد اقتصادی تلقی می‌شوند

کلیدواژه‌ها

1. ابریشمی، حمید و هادیان، محمد. «رانت‌جویی و رشد اقتصادی (شواهد تجربی از ایران)». مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 67، (پائیز 1383).
2. امینی، علیرضا و نشاط، حاجی محمد. «برآورد سرس زمانی موجودی سرمایه در اقتصاد ایران طی دوره زمانی
81-1338». مجله برنامه و بودجه، شماره 90، (1384).
3. تاری، فتح‌الله و ستاری، رسول. «بررسی تأثیر مخارج دولت و مالیاتها بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک». پژوهشنامه اقتصادی، سال پنجم، شماره 16، (1384).
4. خضری، محمد و رنانی، محسن. «رانت‌جویی و هزینه‌های اجتماعی آن». فصلنامه مفید،سال دهم، شماره 45، (1383).
5. خلیلی عراقی، منصور و رمضانپور، اسماعیل. «اهمیت محیط باثبات اقتصاد کلان». مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 58، (1380).
6. درگاهی، حسن و قدیری‏، امراله. «تجزیه و تحلیل عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی ایران (با مروری بر الگوهای رشد درونزا)». پژوهشنامه بازرگانی، سال هفتم، شماره 26، (1382).
7. رنانی، محسن. بازار یا نابازار؟ بررسی موانع نهادی کارائی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1376.
8. سعادت، رحمان. «برآورد روند سرمایه اجتماعی در ایران (با استفاده از روش فازی)». مجله تحقیقات اقتصادی، سال 43، شماره 83، (1387).
9. سوری، علی. «پسماند رشد: سرمایه انسانی یا اجتماعی؟». نامه مفید، سال یازدهم، شماره 51، (1384).
10. صمدی، علی‌حسین. «حقوق مالکیت و رشد اقتصادی: تدوین یک الگوی رشد درونزا». رساله دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، (1387).
11. طبیبان، محمد. «رانت اقتصادی به عنوان یک مانع توسعه». برنامه و توسعه، شماره 4، (دوره دوم)، (1371).
12. قلی‌پور، آرین. نهادها و سازمانها (اکولوژی نهادی سازمانها). تهران: انتشارات سمت، 1384.
13. کمیجانی، اکبر و معمارنژاد، عباس. «اهمیت کیفیت نیروی انسانی و R&D (تحقیق وتوسعه) در رشد اقتصادی ایران». پژوهشنامه بازرگانی، سال هشتم، شماره 31، (1383).
14. مجاور حسینی، فرشید. «سرمایه‌گذاری، بهره‌وری و رشد اقتصادی در ایران و 57 کشور جهان». مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی وتوسعه (مجموعه مقاله‌ها)، ( 1378) .
15. مؤید فر، رزیتا. «بررسی تحولات سرمایه اجتماعی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران». رساله دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، اصفهان، (1385).
16. نورث، داگلاس. ساختار و دگرگونی در تاریخ. ترجمة غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی، 1378.
17. نورث، داگلاس. نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی. ترجمة محمدرضا معینی، تهران: سازمان برنامه و بودجه، (1990)، 1377.
18. نیلی، فرهاد و آذری، مهدی. «تأثیر اعتماد بر عملکرد اقتصادی در اقتصاد ایران». اقتصاد سیاسی، شماره 11، (1385).
19. نیلی، مسعود و نفیسی، شهاب. «رابطه سرمایه انسانی و رشد اقتصادی با تأکید بر نقش توزیع تحصیلات نیروی کار  مورد ایران سالهای 1345-1379‏‏‏‏». فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 17، (تابستان1382).
 
20. Acemoglo, D., and S. Johnson. "Unbundling Institutions"., The Journal of Political Economy, Vol.113, No.5, (2005): 949-995.
21. Acemoglu, D. Introduction to Economic Growth. Chapters 4 and 18, MIT Press., 2006.
22. Acemoglu, D, Johnson, S. and Robinson, J. Handbook of Economic Growth. Institutions as the Fundamental Cause of Long-Run Growth, Vol. 1A, Chapter 6, (Edited by: P. Aghion, and S. Durlauf), MIT Press., 2005.
23. Acemoglu, D., Johnson, S., Robinson, J. and Thaicharoen, Y. "Institutional Causes, Macroeconomic Symptoms: Volatility, Crises and Growth"., Journal of Monetary Economic, Vol.50, (2003): 49-123.
24. Ali, A. M. "Institutional Differences as Sources of Growth Differences"., Atlantic Economic Journal, Vol.31, No.4, (2003): 348-362.
25. Aron, J. "Growth and Institutions: A Review of the Evidence"., The World Bank Research Observer, Vol.15, No.1, (2000): 99-135.
26. Barro, R. J., and Sala-i-Martin, X. Economic Growth. 2nd Edition, MIT Press., 1995-2004.
27. Beck, T., and leaven, L. "Institution Building and Growth in Transition Economies"., Journal of Economic Growth, Vol.11, (2006): 157-186.
28. Blomstrom, M. and S. J. La Croix. "Introduction to Institutional Change in Japan"., East-West Center Working Papers, No. 81, (2005),  (www.eastwestcener.org).
29. Clague, C., Keefer, P., Knack, S. and Olson, M. "Property and Contract Rights in Autocracies and Democracies"., Journal of Economic Growth, Vol.1, (1996): 243-276.
30. Clague, C., Keefer, P., Knack, S. and Olson, M. "Contract- Intensive Money: Contract Enforcement Property Rights and Economic Performance"., Journal of Economic Growth, Vol. 4, (1999): 185-211.
31. Dawson, J. W. "Institution, Investment, and Growth, New Cross- Country and Panel Data Evidence"., Economic Inquiry, Vol.36, No.4, (1998): 603-619.
32. Durlauf S.N., Johanson P.A., and Temple J. R. W. "Growth Econometrics"., Handbook of Economic Growth, Volume 1A , Edited by P. Aghion and S. Durlauf, Elsevier B. V, (2005) .
33. Glaser, E. L., La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F. and Shleifer, A. "Do Institutions Cause Growth?"., Journal of Economic Growth, Vol. 9, (2004):
271-303.
34. Goldsmith, A. A. "Economic Rights and Government in Developing Countries: Cross-National Evidence on Growth and Development"., Studies in Comparative International Development, Vol. 32, No.2, (1997):29-44.
35. Heitger, B. "Property Rights and the Wealth of Nations: A Cross-Country Study"., Cato Journal, Vol. 23, (2004):381-402.
36. Hodgson, G. M. "Introduction to the Inaugural Issue by the Editor-in-Chief"., Journal of Institutional Economics, Vol.1, No.1, (2005).
37. Hodgson, G. M. "What are Institutions?"., Journal of Economic Issues, Vol.40, No.1, (2006):1-25.
38. Hov, C. C., and Hou, J. W. "Evolution of Economic Institutions and China's Economic Reform"., The Social Science Journal, Vol. 39, (2002): 363-379.
39. Lewer, J. J., and Saenz, M. "Property Rights and Economic Growth: Panel Data Evidence"., Southwestern Economic Review, Vol.27, (2005):157-165.
40. Lin, J. Y., and Nugent, J. B. "Institutions and Economic Development"., Handbook of Development Economics, Vol. 3, Chapter 38, (1995): 2301-2370.
41. Meacci, F. "Book Review [1. Old and New Growth Theories, 2. The Theory of Economic Growth: A Classical Perspective, Edited by N. Salvadori]"., Structural Change and Economic Dynamics, Vol.15, (2004):493-502.
42. Nelson, R. R., and Sampt, B. N. "Making Sense of Institutions as a Factor Shaping Economic Performance"., Journal of Economic Behavior & Organization, Vol.44, (2001): 31-54.
43. Niggle, C. "Evolutionary Keynesianism: A Synthesis of Institutionalism and Post Keynesian Macroeconomics"., Journal of Economic Issues, Vol.40, No.2, (2006): 405-412.
44. North, D. C. "Institutions"., Journal of Economic Perspectives, Vol.5, No.1 (1991): 97-112.
45. Norton, S. W. "The Cost of Diversity: Endogenous Property Rights and Growth"., Constitutional Political Economy, Vol.11, No.4, (2000):319-337.
46. Redek, T. and Sušjan, A. "The Impact of Institutions on Economic Growth: The Case of Transition Economics"., Journal of Economic Issues, Vol.39, No.4, (2005): 995-1027.
47. Rodrik, D., Subramanian, A. and Trebbi, F. "Institutions Rule: the Primacy of Institutions Over Geography and Integration in Economic Development"., Journal of Economic Growth, Vol.9, (2004): 131-165.
48. Veeman, T. S., and Politylo, J. "The Role of Institutions and Policy in Enhancing Sustainable Development and Conserving Natural Capital"., Environment, Development and Sustainability, Vol.5, No. 3/4, (2003): 317-332.