نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد یار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

اقتصاد مقاوتی که از آن به‌عنوان تاب‌آوری اقتصادی نیز نامبرده می‌شود از سال 1392 به عنوان بخشی از سیاست‌های اقتصادی  در کشور  مطرح شده است. در حال حاضر یکی از مسائل اصلی رویکرد سیاستگذاری در اقتصاد مقاومتی، بکارگیری نظریات علم اقتصاد متعارف برای حل مسائل کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی است. بنابراین در این مطالعه، به بررسی میزان آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها پرداخته می‌شود، زیرا شناسایی بخش‌های آسیب‌پذیر و اولویت‌بندی آنها به برنامه‌ریزی در زمینه بکارگیری سیاست‌های اقتصاد مقاومتی یاری می‌رساند. در این مطالعه با استفاده از روش تفکیک واردات واسطه‌ای به منظور شناسایی میزان وابستگی بخش‌های اقتصادی به واردات، در چارچوب مدل متغیر مختلط داده-ستانده بر اساس رویکرد محدودیت عرضه، با استفاده از جدول
داده-ستانده بهنگام شده سال 1390 مربوط به مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که در قالب 9 بخش اقتصادی تجمیع شده است، میزان آسیب‌پذیری بخش‌ها مشخص شده‌اند. یافته‌های کلی نشان می‌دهند، به ترتیب بخش‌های صنعت و معدن، خدمات توزیع آب، برق و گاز طبیعی و ساختمان بیشترین آسیب را از تحریم‌ها متحمل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

بانوئی، علی اصغر (1391)؛ «ارزیابی شقوق مختلف نحوه منظور کردن واردات و روش‌های تفکیک آن با تأکید بر جدول متقارن سال 1380»، سیاستگذاری اقتصادی، سال چهارم، شماره هشتم، صص 73-31.
بانوئی، علی اصغر (1390)؛ «بررسی آثار کاهش تولید بخش کشاورزی بر تولید سایر بخش‌ها در قالب الگوهای مختلط با تأکید بر شرایط متعارف و ویژه»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 79، صص. 186-155.
تاری، فتح‌الله، خشایار سید شکری و زهرا کاویانی (1391)؛ «اقتصاد مقاومتی 1. اقتصاد مقاومتی و مولفه‌های آن»، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره 12546.
حسنی، مهدی و الماس نصردهزیری (1393)؛ «اقتصاد سیاسی و اقتصاد مقاومتی؛ مقایسه تحریم‌های اقتصادی در دو دهه 1330 و 1390»، پژوهش‌‌های سیاست اسلامی، سال دوم، شماره 6.
خالقی، سعیده، فاطمه بزازان و شیما مدنی(1394)؛ «اثر تغییر اقلیم بر تولید بخش کشاورزی و بر اقتصاد ایران (رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی)»، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 7، شماره 25، صص. 135-113.
روحانی، سید علی و سید احسان خاندوزی و گروه کارشناسان دفاتر پژوهشی مرکز (1393)؛ «درباره سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی 3. ارزیابی احکام قانونی مرتبط (ویرایش اول)»، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره مسلسل، 13722.
وزارت جهاد کشاورزی (1392)، «سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی»، ویژه نامه شماره 1.
سید شکری، خشایار و زهرا کاویانی (1391)؛ «اقتصاد مقاومتی: 2. ویژگی‌های آن، فرصت‌ها و تهدیدها»، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره مسلسل، 12817.
فدائی، مهدی و مرتضی درخشان (1394)؛ «اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران«، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال پنجم، شماره هجدهم، صص. 132-113.
فریدزاد، علی، علی اصغر بانوئی، فرشاد مومنی و حمید آماده (1391)؛ «بررسی آثار اقتصادی و اجتماعی محدودیت عرضه فرآورده‌های نفتی با استفاده از الگوی مختلط ماتریس حسابداری اجتماعی»، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 10، صص 123-99.
فریدزاد، علی، علی اصغر بانوئی، فرشاد مومنی و حمید آماده (1393)؛ «تحلیل سیاستی آثار و تبعات قیمتی محدودیت عرضه فرآورده‌های نفتی با استفاده از الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی عرضه‌محور»، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 21، شماره 79، صص. 153-184.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1394)؛ «پایه‌های آماری و جدول بهنگام شده داده-ستانده برای سال 1390»، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.
مهاجری، پریسا و هادی موسوی نیک (1391)؛ «سنجش میزان آسیب‌پذیری بخش‌های مختلف اقتصادی از محدودیت واردات»، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره12710.
وصالی، ساناز و مهرنوش ترابی (1389)؛ «اثرات تحریم بانکها بر اقتصاد و سیستم بانکی ایران»، مجله بانک و اقتصاد، شماره 111، صص. 44-38.
یاوری، کاظم و رضا محسنی (1389)؛ «آثار تحریم‌های تجاری و مالی بر اقتصاد ایران: تجزیه و تحلیل‌های تاریخی»، مجلس و پژوهش، سال 16، شماره 61، صص 54-9.
Alexander, K. (2009), Economic Sanctions Law and Public Policy, Palgrave Macmillan Pub.
Banouei, A. A., M. Karami, S. I. Azad, and J. Banouei (2010), “Assessing the Impact of Potential Sudden Reduction of the Supply of Petroleum on the Different Sectros of the Iranian Economy”, 18th International Input-Output Conference, Sydney, Australia, 20-25 June, 2010.
Briguglio, L, G. Cordina, N. Farrugia, and S. Vella (2008), “Economic Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements”,Oxford Development Studies, Vol. 37, Issue. 3, PP. 229-247.
Chenery, H., S. Robinson, and M. Syrquin (1986), “Industrialization and Growth: A Comparative Study”, World Bank Washington, D.C.
Crawford, C. and K. KlotzHow (1999), How Sanctions Work; Lessons from South Africa, Palgrave Macmillan.
Duval, R., J. Elmeskov and L. Vogel (2007), “Structural Policies and Economic Resilience to Shocks”, OECD Working Paper No. 567, PP. 1-52.
Hufbauer, G., S. Jeffrey, K. Elliott and B. Oegg (2007), Economic Sanctions Reconsidered: History and Current Policy, 3rd ed., Institute for International Economics, Washington DC.
Jiansuo, P., J. Oosterhan, E. Dietzenbachacher, and Y. Cuihong (2008), “Export Deriven Growth Pattern Rediscovery: the Decomposition of China’s Imports for 1997-2005”, International Input-Output Meeting on Mananging the Environment, Seville, Spain, July.
Kereshner, C. and K. Hubacek (2009), “Assessing the Suitability of Input–Output Analysis for Enhacning our Understanding of Potentioal Economic Effects of Peak Oil”, Energy, Vol. 34, PP. 284-290.
Klerman, J., A. Burstain, and J. McClure (2008), Sanctions in the CalWORKs Program, Prepared for the California Department of Social Services, the RAND Corporation.
Manyena, S. B. (2006), “The Concept of Resilience Revisited”, Disasters, Vol. 30, Issue 4, PP. 434-450.
Martin, R. (2012), “Regional Economic Resilience, Hysteresis and Recessionary Shocks”, Journal of Economic Geography, Vol. 12, Issue 1, PP. 1-32.
Miller, R. E. and P. D. Blair (1985), Input-Output Analysis: Foundations and Extensions, First Edition, Cambridge University Press, New York.
Miller, R.E. and P.D. Blair (2009), Input-Output Analysis: Foundations and Extensions, Second Edition, Cambridge University Press, New York.
Oosterhan, J. (2008), “A New Approach to the Selection of key Sectors: Net Forward and Net Backward Linkages”, International Input-Output Meeting on Mananging and Environment, July 9-11, Seville, Spain.
Steinback, S. R. (2004), “Using Ready-Made Regional Input-Output Models to Estimate Backward-Linkage Effects of Exogenous Output Shocks”, The Review of Regional Studies, Vol. 34, No. 1, PP. 57-71.
Rose, A. (2004), “Defining and Measuring Economic Resilience to Disasters”, Prevention and Management: An International Journal, Vol. 13, Issue 4, PP. 307-314.
Rose. A. and E. Krausmann (2013), “An Economic Framework for the Development of a Resilience Index for Business Recovery”, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. 5, PP. 73-83.
Rose, A. and D. Wei (2013), “Estimating the Economic Consequences of a Port Shutdown: The Special Role of Resilience”, Economic System Research, Vol. 25, No. 2, PP. 212-232.
Yong W. and A. Hajihosseini (2013), “Understanding Iran Under Sanctions: Oil and the National Budget”, Oxford Institute for Energy Studies, PP. 1-18.