نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، زنجان، ایران
چکیده
آموزش و پرورش از جهات مختلف و به‌ویژه از لحاظ اقتصادی، اهمیتی روزافزون یافته و به جرأت می‌توان گفت که آموزش و پرورش، بزرگترین بخش هزینه‌های عمومی اغلب کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است و کمتر کسی است که اندک مطالعه‌ای در باب فواید اجتماعی و خصوصی مستقیم و غیرمستقیم آموزش و پرورش اعم از آموزش عمومی و عالی داشته باشد اما اقتصاد آموزش و پرورش و سرمایه‌گذاری در آموزش را بی‌فایده یا حتی کم‌فایده انگارد. با این حال، همچنان خلاهای پژوهشی فراوانی در ارتباط با کم و کیف ورود و سرمایه‌گذاری دولت یا بخش خصوصی در آموزش و پروش به‌ویژه با لحاظ دیدگاه‌های اسلامی وجود دارد. بر این اساس هدف این پژوهش کیفی، تحلیل نقش اقتصادی دولت در آموزش و پرورش با تاکید بر دیدگاه اسلام است، در این راستا از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 15 نفر از صاحب‌نظران اقتصاد آموزش و پرورش که با نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند بررسی صورت گرفت و با اشباع داده، مصاحبه‌ها متوقف شدند. مضامین مصاحبه‌ها پس از تحلیل مضمون با استفاده از ماتریس سوات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها حاکی از آن است که ورود اقتصادی دولت به این عرصه دارای نقـاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیداتی است و بخش دولتی و خصوصی بایستی توأمان در تأمین مالی آموزش و پرورش مشارکت داشته باشند. چنین تدبیری به رفع نقایص فعلی امر و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش منجر خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
احمدی، غلامعلی، عباس‌زاده شهری، طاهره، درویشی، علی، و میرجوانی زنگنه، کاترین. (1395). مروری بر نحوه تامین منابع مالی در آموزش و پرورش. کنفرانس بین‌المللی نخبگان مدیریت، تهران. SID. https://sid.ir/paper/863311/fa
ایرنا (خبرگزاری جمهوری اسلامی). (1399). ۸۸ درصد مدارس کشور دولتی است.https://irna.ir/xjBKrX
پژویان، جمشید. (1369). اقتصاد بخش عمومی (جلد 1)، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
پوررستمی، ناهید. (1399). صرفه‌های ناشی از مقیاس. دانشنامه اقتصاد، 3(1)، 1-3.
حمادی، حمید و خواب‌جاوید، حسنه. (1394). تربیت فردی در قرآن کریم. دومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم تربیتی.
خامنه‌ای، سیدعلی. (1385). بیانات رهبری در دیدار معلمان سراسر کشور (12/02/1385). برگرفته از لینک: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3339
دریکوند، فاطمه‌زهرا. (1401). حق بر آموزش از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران. قانون‌یار، 6(21)، 1-30.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. (1390).
شریف‌رضی، محمد بن حسین. (1379) نهج البلاغه، مترجم: محمد دشتی، قم: نشر مشهور.
شهبازی، حبیب، و مرادی‌مخلص، حسین. (1398). کاربرد سناریوهای مختلف ریسک‌پذیری و مقیاس بازده آموزش عمومی در توسعه سرمایه انسانی و رشد اقتصادی. پژوهشنامه اقتصادی، 19(72)، 205-236.
صراف، حمید (1383). مباحثی در اقتصاد آموزش و پرورش. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 7115.
علاقه‌بند، علی. (1392). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش (ویراست ششم). تهران: روان.
عمادزاده، مصطفی. (1382). اصول اقتصاد آموزش و پرورش، اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
فدائی، مهدی. (1391). بررسی تاثیر مؤلفه‌های آموزش و پژوهش در ترویج آموزه‌های اقتصاد اسلامی در ایران. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 4(2)، 93-118.
فریدمن، میلتون. (1380). سرمایه‌داری و آزادی، مترجم: غلامرضا رشیدی، تهران: نشر نی.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قرآن کریم.
مجلسی، محمدباقر. (1403 ق). بحارالأنوار، بیروت: مؤسسةالوفاء.
محمدی‌خیاره، محسن، و رستمی، نسرین. (1399). تاثیر رقابت‌پذیری بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای عضوWEF )، پژوهشنامه اقتصادی، 20(76)، 153-185.
مرکز ملی مطالعات تیمز و پرلز. (1402). گزارش اجمالی یافته‌های مطالعۀ پرلز 2021. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش،http://timssandpirls.ir/storage/2023
مصباحی‌مقدم، غلامرضا، رعایائی، مهدی و همتیان، مهدی. (1392). مولفه‌های غیر مادی رشد اقتصادی از منظر قرآن کریم. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 6(1)، 61-90.
هوشمند، محمود، حسن‌نژاد، حسین و قزلباش، اعظم. (1392). سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش و تأثیر آن بر رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه برگزیده. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 6(1)، 85-106.
ویزی، جان. (1361). اقتصاد آموزش و پرورش، مترجم: محمد برهان‌منش، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
یاشاریل، سپیده و حبیبیان‌نقیبی، مجید. (1395). اثر هدفمندسازی یارانه‌ها بر فقر و توزیع درآمد در ایران: مدلسازی تعادل عمومی عرضه کار. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 7(23)، 159-196.
Aghion, P., Cherif, R., & Hasanov, F. (2021). Competition, Innovation, and Inclusive Growth. IMF Working Papers, 2021 (080). https://doi.org/10.5089/9781513574172.001
Ahmadi, G. A., Abbaszadeh Shahri, T., Darvishi, A., & Mirjovani Zanganeh, C. (2016). An overview of how to provide financial resources in education. International Conference of Management Elites, Tehran. ]In Persian[
Alagheband, A. (2013). The sociology of education. Tehran: Ravan. ]In Persian[
Ballve, F. (1994). Essentials of Economics: A Brief Survey of Principles and Policies. New York: The Foundation for Economic Education.
Belfield, C. R. (2000). Economic Principles for Education: Theory and Evidence. Northhampton, MA: Edward Elgar Publishing.
Caddell, M., & Ashley, L. D. (2006). Blurring boundaries: towards a reconceptualisation of the private sector in education. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 36(4), 411-419. https://doi.org/10.1080/03057920601024750
Cairo Declaration on Human Rights in Islam. (1990). U.N. GAOR, World Conf. on Hum. Rts., 4th Sess., Agenda Item 5, U.N. The Nineteenth Islamic Conference of Foreign Ministers (Session of Peace, Interdependence and Development), held in Cairo, Arab Republic of Egypt, from 9-14 Muharram 1411H (31 July to 5 August 1990).
Coase, R. (1960). The problem of social cost. Journal of Law and Economics, 3, 1-44.
Cohen, J. E., Bloom D. E., & Malin, M. B. (2006). Educating All Children: A Global Agenda. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Colclough, C., & Lewin, K. (1993). Educating All the Children: Strategies for Primary Schooling in the South. Oxford: Clarendon Press.
Coleman, J. S., & Hoffer, T. (1987). Public and Private High Schools. New York: Basic Books.
Derikvand, F. Z. (2021). The right to education from the perspective of Imamiyyah jurisprudence and the subject law of Iran. Journal of Civil & Legal Sciences (Ghanonyar), 6(21), 1-30. ]In Persian[
Emadzade, M. (2003). Economics of Education. Isfahan: Jahad daneshgahi (Isfahan University). ]In Persian[
Fedaee, M. (2011). Investigating the impact of education and research components in promoting the teachings of Islamic economics in Iran. Bi-Quarterly Journal of Islamic Economic Studies, 4(2), 118-93. ]In Persian[
Fiske, E. B., & Ladd, H. F. (2004). Elusive Equity: Education Reform in Post-Apartheid South Africa. Washington, DC: Brookings Institution Press.
Friedman, M. (2001). Capitalism and freedom, (translator: Gholamreza Rashidi). Tehran: Ney. ]In Persian[
Gintis, H. (1995). The Political Economy of School Choice. Teachers College Record, 96(3): 1-20. https://doi.org/10.1177/016146819509600308
Hall, R. E., & Jones, C. (1999). Why do Some Countries Produce So Much More Output Per Worker than Others? Quarterly Journal of Economics, 114(1), 83-116. https://doi.org/10.1162/003355399555954
Hammadi, H., & Khobjavid, H. (2014). Individual education in the Holy Quran. Second National Conference on Psychology and Educational Sciences. ]In Persian[
Hanushek, E., & Kimko, D. (2000). Schooling, Labor-Force Quality, and the Growth of Nations. American Economic Review, 90(5), 1184-1208. https://doi.org/10.1257/aer.90.5.1184
Hosseini, S. R., & Moshiri, S. R. (2023). Critical review of views and currents of Islamic economy. Islamic Economics and Banking, 12(43), 27-49. ]In Persian[
Houshmand, M., Hassannejad, H., & Ghazelbash, A. (2013). Investment in education and its impact on the economic growth of selected developing countries. Iranian Higher Education Association, 6(1), 85-106. ]In Persian[
Howell, W. G., & Peterson, P. E. (2002). The Education Gap: Vouchers and Urban Schools (1st ed.). Washington, DC: Brookings Institution Press.
Hoxby, C. (2003). School choice and school productivity: Could school choice be a tide that lifts all boats? In Hoxby, C. (ed.) The Economics of School Choice, pp 287-342, Chicago, IL: The University of Chicago Press.
IRNA. (2020). 88% of the country's schools are public. ]In Persian[. https://irna.ir/xjBKrX
Kelly, A. V. (2004). The Curriculum Theory and Practice (5th ed.). New Delhi: SAGE Publications.
Khamenei, S. A. (2006). Leadership statements at the meeting of teachers across the country (2006/05/02). ]In Persian[.https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3339
Krueger, A., & Lindahl, M. (2001). Education for Growth: Why and for Whom? Journal of Economic Literature, 39(4), 1101-1136. https://doi.org/10.2139/ssrn.223589
Ladd, H. F. (2002). School Vouchers: A Critical View. Journal of Economic Perspectives, 16(4), 3-24. https://doi.org/10.1257/089533002320950957
Lubienski, C. (2009). Do Quasi-markets Foster Innovation in Education?: A Comparative Perspective. OECD Education Working Papers, No. 25, OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/221583463325
Majlesi, M. B. (1403 AH). Bihar al-Anwar. Beirut: Estal al-Fafa.
McGregor, E. B. (1994). Economic Development and Public Education: Strategies and Standards. Educational Policy, 8(3), 252-271. https://doi.org/10.1177/0895904894008003001
Mehrotra, S., & Panchamukhi, P. R. (2006). Private provision of elementary education in India: findings of a survey in eight states. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 36(4), 421–442. https://doi.org/10.1080/03057920601024883
Mesbahi-Moghadam, G., Raayaei, M., & Hamtian, Mehdi. (2013). Non-material components of economic growth from the perspective of the Holy Quran. Journal of Islamic Economic Studies, 6(1), 61-90. ]In Persian[
Mohammadi Khyareh, M., & Rostami, N. (2020). Impact of Competitiveness on Economic Growth: Case Study of WEF Countries. Economics Research, 20(76), 153-185. [In Persian]
Nahj al-Balagha.
National Center for Thames and Pearls Studies. (2022). Summary report of the findings of the Pearls study 2021. Educational Research Institute. ]In Persian[. http://timssandpirls.ir/storage/2023
Olson, M. (1971). The Logic of Collective Action: Public Goods and the Theory of Groups. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Passin, H. (1965). Society and Education in Japan. New York: Columbia University Press.
Pejuyan, J. (1990). Public Sector Economics. Tehran: Jahad daneshgahi (Tehran University). ]In Persian[
Pourrostami, N. (2020). Economies of scale. Encyclopedia of Economics, 3(1), 1-3. ]In Persian[
Reich, R. (1992). The Work of Nations: Preparing Ourselves for 21st Century Capitalism. New York: Vintage Press.
Sarraf, H. (2004). Discussions in the economics of education. Islamic Council Research Center, Machine gun number: 7115. ]In Persian[
Shahbazi, H., & Moradimokhles, H. (2019). Application of Different Scenarios of Risk-Taking and Economies of Scale in Primary Education on Human Capital Development and Economic Growth. Economics Research, 19(72), 205-236. [In Persian]
Shleifer, A. (1998). State versus private ownership. Journal of Economic Perspectives, 12(4), 133-150. https://doi.org/10.1257/jep.12.4.133
Smith, A. (1776). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. London: Strahan.
Stiglitz, J. E., & Rosengard, J. K. (2015). Economics of the Public Sector (4th ed.). New York: W. W. Norton & Company.
Tharinger, D. J., Lambert, N. M., Bricklin, P. M., Feshbach, N., Johnson, N. F., Oakland, T. D., Paster, V. S., & Sanchez, W. (1996). Education reform: Challenges for psychology and psychologists. Professional Psychology: Research and Practice, 27(1), 24–33.
The Holy Quran.
Tooley, J., & Dixon, P. (2005). Private Education is Good for the Poor: A Study of Private Schools Serving the Poor in Low-Income Countries. Washington, DC: Cato Institute.
Tullock, G., Seldon, A., & Brady, G. (2002). Government Failure: A Primer in Public Choice. Washington, DC: Cato Institute.
UNICEF. (1998). Education for All? The MONEE project Regional Monitoring Report, No. 5. Florence: UNICEF.
Vaizey, J. (1982). The economics of education. (translator: Mohammad Burhan Manesh). Tehran: Tehran University Press. ]In Persian[
Walberg, H. J. (2007). School Choice: The Findings. Washington, DC: Cato Institute.
Weber, E. (1976). Peasants into Frenchmen: The Modernization of Rural France, 1870-1914. Stanford, CA: Stanford University Press.
West, E. (1997). Education vouchers in principle and practice: A survey. World Bank Research Observer, 12(1), 83-103.
World Bank. (2011). Learning for All: Investing in People’s Knowledge and Skills to Promote Development. Washington DC: World Bank.
Yasharil, S., & Habibian-Naqibi, M. (2016). The effect of targeting subsidies on poverty and income distribution in Iran: general equilibrium modeling of labor supply. Economic Modeling Research Quarterly, 7(23), 159-196. ]In Persian[
)