نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

 طرح تحول نظام سلامت در اردیبهشت 1393 با اهداف افزایش دسترسی به خدمات سلامتی و کاهش پرداخت از جیب (فرانشیز) آغاز شد. منتقدین این طرح از صرف بودجه هنگفت با آثار تورمی و همچنین اثر القایی در نظام سلامت سخن گفته‌اند. در این پژوهش، فرضیه اثر القایی ناشی از طرح تحول با استفاده از مدلسازی کمی ارزیابی می‌شود. داده‌های مورد استفاده شامل پیمایش بهره‌مندی از خدمات سلامت سال 1387 (قبل از اجرای طرح تحول سلامت) و سال 1394 (بعد از اجرای طرح تحول) برگرفته از موسسه‌ ملی سلامت می‌شوند. نظر به آنکه طرح تحول در کل کشور اجرا شده ‌است، گروه کنترل به مثابه‌ گروه‌ خارج شده ‌از طرح وجود ندارد؛ بنابراین، از خانوارهایی که دارای دانش پزشکی هستند به منزله‌ افرادی که عدم‌تقارن اطلاعات در مورد ایشان وجود ندارد به عنوان گروه کنترل استفاده می‌شود. سایر افراد که به دلیل فقدان دانش پزشکی تحت اثر القا شده از سوی پزشک قرار می‌گیرند، گروه هدف را تشکیل می‌دهند. مدل‌سازی به صورت «تفاضل در تفاضل» است و استحکام نتایج در گروه‌بندی‌های مختلف و با بررسی‌های تک‌متغیره و چندمتغیره سنجیده ‌شده ‌است. نتایج برای افراد فاقد بیمه و یا افراد ساکن در مناطق محروم نشان می‌دهد، تعداد مراجعات خدمات سرپایی برای گروه هدف نسبت به گروه کنترل به میزان ۱۰ درصد پس از طرح تحول افزایش یافته‌است. همچنین مخارج سرانه خدمات سرپایی به میزان ۵۴ درصد افزایش ‌می‌یابد که معادل با 10.650 تومان هزینه سرانه بیشتر است. این نتایج موید آن است که اثر القایی ناشی از طرح تحول وجود داشته ‌است.

کلیدواژه‌ها

پیکان پور، محمد، و اسماعیلی، سجاد، و یوسفی، نازیلا، و آریایی نژاد، احمد، و راسخ، حمیدرضا، (1397). مروری بر دستاوردها و چالش های طرح تحول نظام سلامت ایران. پایش، 17(5 )، 481-494.
پناهی، حسین و سلمانی، بهزاد و نصیب پرست، سیما، (1394). بررسی اثر القایی تعداد پزشکان و تخت‌های بیمارستانی بر مخارج سلامت در ایران. نظریه­های کاربردی اقتصاد. دوره 2 (شماره 2)، 45-25.
محبی، فرنام، (1394). تعیین ارتباط عدم تقارن اطلاعات گیرنده خدمات سلامتی و ارائه‌دهنده خدمات سلامتی با مقدار بهره‌مندی از خدمات سلامتی سرپایی و بستریتهران: موسسه ملی تحقیقات سلامت.
گزارشات موسسه تحقیقات سلامت، طرح تحول سلامت
Angrist, J. D., & Pischke, J.-S. (2008). Mostly harmless econometrics. Princeton University Press.
Bickerdyke, I., Dolamore, R., Monday, I., & Preston, R. (2002). Supplier-Induced Demand for Medical Services-Productivity Commission Staff Working Paper. Productivity Commission of Australian Goverment.‏
Card, D. and A.B. Krueger (1993), Minimum Wages and Employment: A Case Study of the Fast Food Industry in New Jersey and Pennsylvania, National Bureau of Economic Research, No. w4509
Carlsen, F., & Grytten, J. (1998). More physicians: improved availability or induced demand. Health Economics, 7(6), 495-508.‏
Delattre, E., & Dormont, B. (2003). Fixed fees and physician‐induced demand: A panel data study on French physicians. Health economics, 12(9), 741-754.‏
Hay, J., & Leahy, M. J. (1982). Physician-induced demand: an empirical analysis of the consumer information gap. Journal of Health Economics, 1(3), 231-244.‏
Johnson, E. M. (2014). Physician-induced demand. Encyclopedia of health economics, 3(77), 77-83.‏
Johnson, E. M., & Rehavi, M. M. (2016). Physicians treating physicians: Information and incentives in childbirth. American Economic Journal: Economic Policy, 8(1), 115-41.‏
Kroneman, M., & Nagy, J. (2001). Introducing DRG-based financing in Hungary: a study into the relationship between supply of hospital beds and use of these beds under changing institutional circumstances. Health Policy, 55(1), 19-36.‏
Kroneman, M., & Siegers, J. J. (2004). The effect of hospital bed reduction on the use of beds: a comparative study of 10 European countries. Social science & medicine, 59(8), 1731-1740.‏
McGuire, T.G. (2000). Physician agency. in Culyer, A.J. and Newhouse, J.P. (eds), Handbook of Health Economics. vol. 1. Elsevier. Amsterdam. 461–536.
Mohebbi, F.. (2015), Assessing the causality of assymetric information between supplier and patients on utilization of outpatient and inpatient services, National Institute for Health Research, Islamic Repulic of IRAN.[In Persian]
Obrist, B., Iteba, N., Lengeler, C., Makemba, A., Mshana, C., Nathan, R., ... & Mshinda, H. (2007). Access to health care in contexts of livelihood insecurity: a framework for analysis and action. PLoS medicine, 4(10), e308.
Richardson, J., & Wallace, R. (1983). Health economics. in Gruen, F.H. (ed.), Surveys of Australian Economics, vol. 3. Sydney: Allen & Unwin.
Panahi, H., Salmani, B., Nasib Parast, S., 2015, Inductive Effect of Physicians Number and Hospital Bed on Health Expenditures in Iran, Quarterly Journal of Applied Theories of Economics; 2, 2(25-42). [In Persian]
Peikanpour, M., Esmaeli, S., Yousefi, N., Aryaeinezhad, A., & Rasekh, H. (2018). A review of achievements and challenges of Iran’s health transformation plan. Payesh; 17 (5) :481-494.[In Persian]
Shigeoka, H., & Fushimi, K. (2014). Supplier-induced demand for newborn treatment: evidence from Japan. Journal of health economics, 35, 162-178.‏
Si, Y., Zhou, Z., Su, M., Hu, H., Yang, Z., & Chen, X. (2020). Re-Examining Supplier-Induced Demand in Health Care: Comparisons among Patients Affiliated and Not Affiliated with Healthcare Professionals in China (No. 13800). IZA Discussion Papers.‏
Van Dijk, C. E., Van den Berg, B., Verheij, R. A., Spreeuwenberg, P., Groenewegen, P. P., & De Bakker, D. H. (2013). Moral hazard and supplier‐induced demand: Empirical evidence in general practice. Health Economics, 22(3), 340-352.‏
Van Doorslaer, E. K., & Van Vliet, R. C. J. A. (1989). A built bed is a filled bed?.  An empirical re-examination. Social Science & Medicine, 28(2), 155-164.
The reports of National Institute for Health Research, Islamic Repulic of IRAN, accessed in the following link: https://nih.tums.ac.ir/show/item/4