نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد بازرگانی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد مهندسی صنایع- سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

4 کارشناسی اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

5 کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

 در سال‌های اخیر، اهمیت توجه به رویکرد قابلیتی در محاسبه فقر در مطالعات مختلفی مورد توجه قرار گرفته است، اما یک مانع بزرگ برای دستیابی به شاخص‌های فقر چند بعدی چون آلکایر- فوستر، کسری داده از لحاظ نشانگر است. در این مطالعه با پیشنهاد روش «تولید تکراری و تصادفی داده» با استفاده از مقادیر کلان نشانگرهای غایب به این چالش در ایران پرداخته و یک فاصله اطمینان برای شاخص چند بعدی فقر آلکایر و فوستر را مطابق با استاندارد تعریف شده بین‌المللی آن محاسبه کردیم. نتایج این مطالعه چندوجهی است: نخست اینکه با تجزیه فقر چند بعدی به سه بعد سلامت، آموزش و استاندارد زندگی نشان می‌دهیم که در طول این سال‌ها، سهم محرومیت آموزشی در فقر شدید در کشور همواره در حال افزایش بوده و در بعد آموزش نیز سهم نشانگر «سال‌های تحصیل» به نسبت «حضور در مدرسه» در تمامی استان‌ها در طول زمان افزایش یافته و می‌تواند تاثیرگذارترین نشانگر در فقر چند بعدی شناخته ‌شود. در نهایت با بررسی خصوصیات خانوارهای فقیر می‌توان اشاره کرد که خانوارهای دارای فقر شدید به مرور مسن‌تر، کوچک‌تر و کم‌سوادتر شده‌اند. از این رو، به این نتیجه می‌رسیم که مسئله فقر شدید در ایران به شکلی درآمده است که برنامه‌های فقرزدایی در قالب یارانه به کل جامعه دیگر مفید نبوده و توصیه می‌شود برای برخورد با مسئله فقر شدید، بهبود هدف‌گیری، و از بین بردن محرومیت‌های آموزشی در برنامه کار قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

راغفر، حسین، اسفندیارپور، مهدیه. (۱۳۹۴). اندازهگیری فقر چند بعدی در ایران طی سالهای ۱۳۸۸-۱۳۹۲ (با استفاده از روش آلکایر-فوستر). فصلنامه راهبرد اقتصادی. ۴(۱۳).
مختاری، محمدعلی. (1394). یک امکان سنجی و تخمین شاخص فقر چند بعدی برای ایران و مناطق آن. پایان نامه کارشناسی ارشد موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
خداداد کاشی، فرهاد حیدری. (1388). اندازه‌گیری شاخصهای فقر براساس عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای ایرانی. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 9(34)، 205-231.‎
Afrakhteh, H., Jalalian, H., Tahmasebi, A., & Armand, M. (2019). Evaluation of Multidimensional Poverty (Capability) in Rural Areas of Hamadan County by Using Alkire and Foster Methods. Human Geography Research51(4), 989-1010 [In Persian].
Alkire, S. and Foster, J. (2011). Counting and Multidimensional Poverty Measurement. Journal of Public Economics, 95(7–8): 476–487.
Alkire, S., and Fang, Y. (2019). Dynamics of multidimensional poverty and uni-dimensional income poverty: An evidence of stability analysis from China. Social Indicators Research, 142(1), 25-64.
Alkire, S., and Santos, M. E. (2013). A multidimensional approach: Poverty measurement & beyond. Social indicators research, 112(2), 239-257.
Alkire, S., and Santos, M. E. (2014). Measuring acute poverty in the developing world: Robustness and scope of the multidimensional poverty index. World Development, 59, 251-274.
Alkire, S., Roche, J. M., Ballon, P., Foster, J., Santos, M. E., and Seth, S. (2015). Multidimensional poverty measurement and analysis. Oxford University Press, USA.
Anand, S. and Sen, A. (1997). Concepts of Human Development and Poverty: A Multidimensional Perspective, in Human Development Papers 1997: Poverty and Human Development, UNDP, 1–20.
Atkinson, A. B. (2003). Multidimensional Deprivation: Contrasting Social Welfare and Counting Approaches, Journal of Economic Inequality, 1(1): 51–65.
Atkinson, A. B. and Bourguignon, F. (1982). ‘The Comparison of Multi-dimensioned Distributions of Economic Status’, Review of Economic Studies, 49(2): 183–201.
Atkinson, A.B. (1998). Social Exclusion, Poverty and Unemployment. In A. Atkinson and J. Hills (Eds.), Exclusion, Employment and Opportunity, pp. 1–20.
Bourguignon, F. (1989). ‘Family Size and Social Utility: Income Distribution Dominance Criteria’, Journal of Econometrics, 42(1): 67–80.
Bourguignon, F. and Chakravarty, S. R. (2003). The Measurement of Multidimensional Poverty, Journal of Economic Inequality, 1(1): 25–49.
Bourguignon, F. and Chakravarty, S. R. (2009). ‘Multidimensional Poverty Orderings: Theory and Applications’, in K. Basu and R. Kanbur (eds), Arguments for a Better World: Essays in Honor of Amartya Sen, i: Ethics, Welfare, and Measurement. Oxford: Oxford University Press, ch. 18.
Brady, D. (2003). Rethinking the Sociological Measurement of Poverty. Social Forces, 81(3), 715–52.
Burchardt, T., J. Le Grand, and D. Piachaud. (2002). Degress of Exclusion: Developing a Dynamic, Multidimensional Measure. In J. Hills, J. Le Grand, and D. Piachaud (Eds.), Understanding Social Exclusion. New York, NY: Oxford University Press.
Cerioli, A. and Zani, S. (1990). ‘A Fuzzy Approach to the Measurement of Poverty’, in C. Dagum and M. Zenga (eds), Income and Wealth Distribution, Inequality and Poverty. Berlin: Springer, i.272–84.
Chakravarty, S. R. and D’Ambrosio, C. (2013). ‘A Family of Unit Consistent Multidimensional Poverty Indices’, in V. Bérenger and F. Bresson (eds.), Poverty and Social Exclusion around the Mediterranean Sea. New York: Springer, 75–88.
Cheli, B. and Lemmi, A. (1995). ‘A “Totally” Fuzzy and Relative Approach to the Multidimensional Analysis of Poverty’, Economic Notes, 24(1): 115–33.
Chiappero-Martinetti, E. (1994). ‘A New Approach to Evaluation of Well-Being and Poverty by Fuzzy Set Theory’, Giornale degli Economisti e Annali di Economia, 53(3): 367–88.
Chiappero-Martinetti, E. (1996). ‘Standard of Living Evaluation Based on Sen’s Approach: Some Methodological Suggestions’, Notizie di Politeia, 12(43–4): 37–53.
Chiappero-Martinetti, E. (2000). ‘A Multidimensional Assessment of Well-Being Based on Sen’s Functioning Approach’, Rivista Internazionale di Scienze Sociali, 108(2): 207–39.
Chiappero-Martinetti, E. (2008). ‘Complexity and Vagueness in the Capability Approach: Strengths or Weaknesses?’, in F. Comim, M. Qizilbash, and S. Alkire (eds), The Capability Approach: Concepts, Applications and Measurement. Cambridge: Cambridge University Press.
Citro, C.F. and R.T. Michael. (1995). Measuring Poverty: A New Approach.Washington, DC: National Academy Press.
De Haan, A. and S. Maxwell. (1998). Poverty and Social Exclusion in North and South. IDS Bulletin, 29(1), 1–9.
Decancq, K., and Lugo, M. A. (2013). Weights in multidimensional indices of wellbeing: An overview. Econometric Reviews, 32(1), 7-34.
Deutsch, J. and J. Silber. (2005). Measuring Multidimensional Poverty: An Empirical Comparison of Various Approaches. Review of Income and Wealth, 51(1), 145–74.
Dewilde, C. (2004). The Multidimensional Measurement of Poverty in Britain and Belgium: A Categorical Approach. Social Indicators Research, 68(3), 1–39.
Duclos, J. Y., Sahn, D. E., and Younger, S. D. (2006). ‘Robust Multidimensional Poverty Comparisons’, The Economic Journal, 116(514): 943–68.
Efron, B. and Tibshirani, R. (1993). An Introduction to the Bootstrap. Chapman & Hall/CRC.
Ervin, P. A., de Ervin, L. G., Vega, J. R. M., & Sacco, F. G. (2018). Multidimensional Poverty in Paraguay: Trends from 2000 to 2015. Social Indicators Research, 140(3), 1035-1076.
Evans, M. (1998). Behind the Rhetoric: The Institutional Basis of Social Exclusion and Poverty. IDS Bulletin, 29(1), 42–49.
Foster J., Greer, J., and Thorbecke, E. (1984). A Class of Decomposable Poverty Measures. Econometrica, 52(3): 761–766.
Foster, J. E. (2006). Poverty Indices, in A. de Janvry and R. Kanbur (eds), Poverty, Inequality and Development: Essays in Honor to Erik Thorbecke. New York.
Fuchs, V. (1965). Towards a theory of Poverty. In The Concept of Poverty. Washington, DC: The Chamber of Commerce of the United States.
Greenacre, M. J. (1984). Theory and Applications of Correspondence Analysis. New York: Academic Press.
Jolliffe, I. T. (2002). Principal Component Analysis, 2nd edn. New York: Springer.
Kendall, M. G. (1970), Rank Correlation Methods, London: Griffin.
Khalaj, S., & Yousefi, A. (2015). Mapping the incidence and intensity of multidimensional poverty in Iran urban and rural areas. The Journal of Spatial Planning18(4), 49-70 [In Persian].
Moisio, P. (2004). A Latent Class Application to the Multidimensional Measurement of Poverty. Quality & Quantity, 38, 703–17.
Morris, M.D. (1979). Measuring the Condition of the World’s Poor: The Physical Quality of Life Index. New York: Overseas Development Council.
Moser, C.O.N. (1998). The Asset Vulnerability Framework: Reassessing Urban Poverty Reduction Strategies. World Development, 26(1), 1–19.
Orshansky, M. (1965). Counting the Poor: Another Look at the Poverty Profile. In L.A. Ferman, J.L. Kornbluh, and A. Haber (Eds.), Poverty in America: A Book of Readings. Ann Harbor, MI: The University of Michigan Press.
Putnam, H. (2002). The collapse of the fact/value dichotomy and other essays. Harvard University Press.
Raghfar, H., & Mohammadifard, Z. (2013). The Measurement of Multidimensional Povertyin Tehran. The Economic Research13(2), 1-16 [In Persian].
Ravallion, M. (1996). Issues in Measuring and Modeling Poverty. Economic Journal, 106(438), 1328–43.
Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Cambridge, Mass: Belknap Press of Harvard University Press.
Rodgers, G. (1995). What Is Special About a Social Exclusion Approach? In G.Rodgers and J.B. Figueiredo (Eds.), Social Exclusion: Rhetoric, Reality, Responses, pp. 43–56. Geneva, Switzerland: International Institute for Labour Studies.
Rowntree, S. (1901). Poverty: A Study of Town Life. London, UK: Macmillan.
Salem, A. and Yar-Mohammadi, J. (2018). Factors Affecting Multidimensional Poverty; a Panel Multilevel Approach. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 26 (87) :7-46 [In Persian].
Santos, M. E. (2019). Challenges in designing national multidimensional poverty measures.
Sen, A.K. (1976). Poverty: An Ordinal Approach to Measurement. Econometrica, 44, 219–31.
Sen, A.K. (1992). Inequality Reexamined. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Sen, A.K. (1993). Capability and Well-being. In A. Sen and M. Nussbaum (Eds.), The Quality of Life, pp. 30–53. Helsinki, Finland: United Nations University.
Sen, A.K. (1999). Development as Freedom. New York, NY: Alfred A. Knoff.
Sen, A.K. (2000). Social Exclusion: Concept, Application, and Security. Social Development Papers # 1, Manila, the Philippines: Asian Development Bank.
Sheikholeslam, R., Naghavi, M., Abdollahi, Z., Zarati, M., Vaseghi, S. A. N. A. Z., Sadeghi Ghotbabadi, F., ... & Arabshahi, S. (2008). Current status and the 10 years trend in the malnutrition indexes of children under 5 years in Iran. Iranian journal of Epidemiology, 4(1), 21-28.
Streeten, P. (1998). Beyond the Six Veils: Conceptualizing and Measuring Poverty. Journal of International Affairs, 52(1), 1–21.
Strobel, P. (1996). From Poverty to Exclusion: A Wage-Earning Society to a Society of Human Rights. International Social Science Journal, 148, 173–189.
Townsend, P. (1979). Poverty in the United Kingdom. Harmondsworth, UK: Penguin Books.
Townsend, P. (1993). The International Analysis of Poverty. Hemel Hampstead, UK: Harvester Hampstead.
UNDP. (1997). Human Development Report 1997. New York, NY: Oxford University Press.
UNDP. (2005). Human Development Report 2005. New York, NY: Oxford University Press.
Wagle, U. (2002). Rethinking Poverty: Definition and Measurement. International Social Science Journal, 54(171), 155–65.
Wagle, U. (2005). Multidimensional Poverty Measurement with Economic Wellbeing, Capability, and Social Inclusion: A Case from Kathmandu, Nepal. Journal of Human Development, 6(3), 301–28.
Wagle, U. (2007). Poverty in Kathmandu: What Do Subjective and Objective Economic Welfare Concepts Suggest? Journal of Economic Inequality, 5(1), 73–95.
Wagle, U. (2008). Multidimensional poverty measurement: Concepts and applications (Vol. 4). Springer Science & Business Media.
World Bank. (2001). World Development Report 2000/2001. New York, NY: Oxford University Press.
World Bank. (2003). World Development Report 2003. New York, NY: Oxford University Press.
Yalonetzky, G. (2011). Conditions for the most robust poverty comparisons using the Alkire-Foster family of measures.