نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 دانشجوی دکتری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

براساس شواهد تجربی، پیامد اعمال سیاست‌های حمایتی، الزاما  صنایع کارآمد و متناسب با پیشرفت‌های روز تکنولوژی، تخصیص بهینه منابع، حضور موثر در عرصه رقابت بین‌المللی و استفاده بهینه از فرصت‌های سودآور نخواهد بود. در صورت عدم بهره‌برداری مطلوب از حمایت‌های صورت گرفته در صنایع کارخانه‌ای، مسیر حرکت منابع کمیاب در جامعه تغییر کرده و قیمت‌های نسبی دستخوش تغییراتی می‌شود که نتیجه آن بروز انحراف قیمت و قدرت انحصاری در صنایع کشور است. در این پژوهش با استفاده از روش‌شناسی‌هال راجر و تکنیک آرلانو- باند، تاثیر سیاست‌های حمایتی بر انحراف قیمت در صنایع کارخانه‌ای ایران بررسی شده است. تخمین روابط با استفاده از دو روش مقطعی و پانل دیتای پویا به روش گشتاورهای تعمیم یافته برای 92 صنعت طی دوره زمانی 1393- 1383 و براساس کد چهار رقمی ISIC انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، بالاترین میزان تعرفه در سال‌های 83 تا 93 مربوط به صنعت کفش و پوشاک با رقمی معادل صددرصد تعلق داشته و صنعت سیمان و گچ، بیشترین حمایت ضمنی را در بین 92 صنعت مورد بررسی به خود اختصاص داده است. براساس مدل‌های برآوردی، ساختار متمرکز صنعتی، حمایت اسمی ضمنی، نرخ تعرفه و شدت مانع ورود، تاثیر مثبت و معناداری بر شکل‌گیری انحراف قیمتی در صنایع کارخانه‌ای ایران داشته است.

کلیدواژه‌ها

باریکانی ، الهام و شهبازی، حبیب. (1395). بررسی اثر سیاست‌های حمایت یارانه‌ای از نهاده‌ها بر بهره وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه پیاپی ،(24) 93، 247-270.
باصری، بیژن. (1378). اندازه گیری سیاست‌های حمایتی در صنایع کارخانه‌ای ایران، پژوهشنامه و سیاست‌های اقتصادی، 50(12)،1-30.
خداداد کاشی، فرهاد و دهقانی، علی. (1384). تبلیغات و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران. اقتصاد و مدیریت دانشگاه. 54(14)، 78-97.
سادات باریکانی، سید حامد و آذری، آرش. (1391). اثرپذیری سیاست های حمایتی کشاورزی بر تولید برنج در ایران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، (15)3، 207-220.
رضایی، زهرا، شاهنوشی، ناصر،  محمدی، حسین و کیانی راد، علی. (1390). بررسی تاثیر سیاست حمایتی دولت بر ریسک درآمدی و هزینه تولید محصولات باغی منتخب (پسته، خرما، سیب و مرکبات). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، (5)4، 109-119.
شهیکی تاش، محمدنبی. (1392). سنجش قدرت بازاری صنایع کارخانه‌ای ایران، تحقیقات اقتصادی، (48)2، 63-86.
شهیکی تاش، محمد نبی ، خدادادکاشی، فرهاد، و کرانی، عبدالرضا. (1392). بررسی عوامل موثر بر شدت مانع ورود در صنایع کارخانه‌ای ایران، فصلنامه پژوهش نامه اقتصادی، 2(49)، 53-72.
صادقی فروشانی، محمدرضا. (1385). بررسی مزیت­ها، موانع و پتانسیل بالقوه صادرات کاشی­های سرامیکی ایران به بازارهای هدف حوزه خلیج فارس، پژوهش نامه بازرگانی ، (40)18، 203-229.
عصاری آرانی، عباس و رضا قلی زاده، مهدیه. (1388). بررسی سیاست های حمایتی و مزیت نسبی در تولید فرش دستباف، مجله دانش و توسعه، (28)13، 45-76.  https://civilica.com/doc/588454/
فرزین، محمدرضا. (1379). بررسی ساختار حمایتی از صنایع ایران (خودرو، قند، فولاد)/ رساله دکتری/دانشکده اقتصاد/ دانشگاه علامه طباطبایی.
کفایی، سید محمد علی ، دژپسند، فرهاد و گلزاریان پور، سیاوش. (1389). بررسی هزینه و فایده حمایت گرایی تجاری در ایران با استفاده از مدل جاذبه، اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی، (1)1،1 -32.
طاهری، فرزانه، موسوی،نعمت الله و محمدی، حمید. (1388). بررسی اثر سیاست حمایتی دولت بر سطح زیر کشت و تولید گندم در استان فارس، پژوهشنامه اقتصادی، (34)9، 101-120.
نقی زاده، رضا و نامداریان، لیلا. (1398). سیاست‌های حمایت از شرکت‌های فناور نوپا، سیاست علم و فناوری، 2(12)، 285-296.
نوروزی، حسین، حسینی، صفدر و انصاری، وحیده. (1398)، بررسی آثار متغیر‌های کلان اقتصادی و سیاست حمایتی بر رشد بخش کشاورزی در ایران، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 49(4)، 587-605.  
Appelbaum, E. (1979) Testing price taking behavior journal of econometrics (9): 283-94.
Appelbaum, E. (1982), the estimation of the degree of oligopoly power. Journal of econometrics (19): 287-99.
Arellano, M. and Bond, S. (1991). Some Tests of Specification for Panel Data, Monte Carlo Evidence and an Application to Employment ,. Econ. Stud, 58. 249-328.
Asari Arani, A. , And Reza Gholizadeh, M. (2009). Investigation of supportive policies and comparative advantage in the production of handmade carpets. Journal of Knowledge and Development, Year 16, Issue 28. https://civilica.com/doc/588454/ [In Persian].
Azzam, A. (1997). Measuring market power and cost- efficiency effects of industrial concentrationJournal of industrial economics 45 (4): 377-86.
Barikani, A. and Shahbazi, H. (2016), A Study of the Effect of Subsidy Support Policies on Inputs on the Total Productivity of Iran's Agricultural Production Factors, Quarterly Journal of Agricultural Economics and Sequential Development 93 (Spring 2016) .247-270.[In Persian].
Baseri, b. (1999). Measuring supportive policies in Iran's manufacturing industries. Journal of Economic Policy, No. 12.1-30.[In Persian]
Basu, S. , and Fernald, J. G. , 1995, Are Apparent Productive Spillovers a Figment of Specification Error? Journal of Monetary Economics, 36, 165-88.
Boone, J. (2008). A new way of measuring competition. The Economic Journal, 118:112,45-61.
Boone, J. (2008). Competition: theoretical parameterizations and empirical measures. Journal of Institutional and Theoretical Economics, 164:587,,611-652.
Bresnahan, Timothy F. (1989) 'Studies of Industries with Market Power', in Richard Schmalensee and Robert Willig (eds. ), Handbook Of lndustrial Organization, New York: North Holland(35),453-472.
Chalil, Diana and F. Ahmadi-Esfahani (2006), modeling market power in the Indonesian palm oil industry, www. Usyd. edu. au
Diakantoni, A. , and Escaith, H. (2012). Reassessing of Effective Protection Rates in a Trade Policy in Factory Asia, Cause and Consequences of Globalization(22),115-141.
Farzin, M. (2000). Investigating the support structure of Iranian industries (automobile, sugar, steel). Tehran: PhD Thesis, Allameh Tabatabai University. [In Persian].
Hall, Robert E. (1988) The Relationship between Price and Marginal Cost in U. S. Industry', Journal of Political Economy 96, 921-47.
Herfindal, O. C. (1959). A General Evaluation of Competition in the Copper Industry, Cost and Prices. Baltimore: Johns Hopkins Press.
Iwata, G. (1974)measure ment of conjectural variation in oligolpoy, Econometrica)42): 947-66.
Kafaei, S.M., Dejpasand,F., Golzariyan,S. (2010).Investigating the costs and benefits of commercial protectionism in Iran using the gravity model, Economics of Shahid Beheshti University, first year, number 1,19-32. [In Persian].
Keith, C., and Michael,W., (2010), Price-Cost Margins and Market Structure, Economica, 212,721-751.
Khodadad Kashi, F. Dehghani, a. (2005), Advertising and focus on Iran's industrial markets, Economics and University Management. 78-97,54(14).[In Persian]
Lau, Lawrence J. (1982) 'On Identifying the Degree of Competitiveness from Industry Price and Output Data', Economics Letters 10, 93-9.
Lu, W. M., Kweh, Q. L., & Chia-Liang Huang, C. L. (2002). Intellectual capital and national innovation systems performance, KnowledgeBased Systems, 71, 201-210.
Mousavi, N. Mohammadi, H. and Taheri, F. (2009). Investigating the effect of government support policy on the area under cultivation and production of wheat in Fars province. Quarterly Journal of Economic Research, Ninth Year, No. 3.101-120. [In Persian].
Naghizadeh, R. and Namdarian, L (2019), Policies to support start-up technology companies, Science and Technology Policy Quarterly, Eleventh Year No. 2, .296-285.
Nowruz, H. Hosseini, P. and Ansari, and (2019), A study of the effects of macroeconomic variables and supportive policy on the growth of the agricultural sector in Iran, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49, 4,587-605.
Oliveira Martins, J. , and Scarpetta, S(1999), The Levels and Cyclical Behaviour of Mark-ups Across Countries and Market Structures, OECD Economics Department Working Papers No. 213,724-751.
Panzar, John C. and Rosse, James N. (1987) 'Testing for Monopoly Equilibrium', The Journal of Industrial Economics 35, 443-56.
Perloff . J & Shen . E,(2012) Collinearity in Linear Structural Models of Market Power, Review of Industrial Organization, Springer, vol. 40(2), pages 131-138, March.
Roeger, W. (1995) Can Imperfect Competition explain the Difference between Primal and Dual Productivity Measures? Estimates for US Manufacturing, Journal of Political Economy, 103, 316-30.
Sadat Barikani, S. and Azari,A. (2012),The Impact of Agricultural Support Policies on Rice Production in Iran. Agricultural Economics Research, Volume 4, Number 3,207-220. [In Persian].
Sadeghi Foroushani, M. R(2006). Investigating the advantages, barriers and potential export of Iranian ceramic tiles to the target markets of the Persian Gulf. Business Research Letter, No. 40,203-229 . [In Persian].
Saving, Thomas R. (1970) Concentration and the Degree of Monopoly, International Economic Review, 11, 139-146
Shahiki Tash, M .N. (2013). Measuring the Market Power of Iranian Factory Industries, Economic Research, Volume 2, Number 48. [In Persian].
Shahiki Tash, M. Khodadad Kashi,F., And Karani, A. (2013). Investigating the factors affecting the severity of barriers to entry in Iranian factories. Quarterly Journal of Economic Letter Research, Year 13, No. 49,72-53 [In Persian].
Shahnoushi, n.  Rezaeii,z., Mohammadi,H., And Kiani Rad, A. (2011), Investigating the Impact of Government Support Policy on Revenue Risk and Cost of Production of Selected Horticultural Products (Pistachios, Dates, Apples and Citrus Fruits), Agricultural Economics Research, Volume 5, Number 4,109-119.[In Persian].
Trinh,B.(2012). Measuring the effective rate of protection in Vietnam's economy with emphasis on the manufacturing industry: An input-output approach, European Journal of Economics, Finance and Administrative Science,112,110-125.
Twomey . P, Green. R (2005),A Review of the Monitoring of Market Power, Center For Energy and Environmental Policy Research.
Yanqiu,S. Guijun, L., Qian,W., Hao,W.(2020), •         Scenario analysis on subsidy policies for the uptake of electric vehicles industry in China, Resources, Conservation and Recycling,161,45-50.