نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشجوی دکتری دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این مقاله رابطه عوامل اقتصادی و اجتماعی با  نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در بازه زمانی 1394-1386 بررسی می­شود. به دلیل نبود داده­های کافی ابتدا یک سری زمانی برای نرخ شیوع با استفاده از الگوهای پروبیت و تعیین احتمال اعتیاد افراد با مشخصه­های دموگرافی مختلف برای 10 گروه سنی و در سه گروه استان­ها (با نرخ شیوع بالا، متوسط و کم)، برآورد ­و سپس روش داده­های ترکیبی استانی مورداستفاده قرار گرفت. نتایج بخش اول پژوهش نشان­دهنده افزایش نرخ شیوع مصرف مواد  از حدود 7/3 درصد در سال 1386 به حدود 4/5 درصد در سال 1394 است. همچنین احتمال اعتیاد مردان نسبت به زنان و افراد مجرد نسبت به افراد متاهل بیشتر بوده و احتمال اعتیاد با بالا رفتن سطح تحصیلات کاهش می­یابد. نکته مهم آن­که بیشترین احتمال مصرف مواد در میان مردان و زنان، مربوط به گروه سنی 30 تا 45 سال است. همچنین در این گروه­ سنی  احتمال اعتیاد افراد بیکار نسبت به افراد شاغل بیشتر است. نتایج بخش دوم پژوهش حاکی از آن است که نرخ شیوع اعتیاد با درآمد سرانه و سطح تحصیلات مردان رابطه منفی و معنادار و با تورم و ضریب جینی و طلاق رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین نتایج بر رابطه مثبت و معنادار نرخ شیوع اعتیاد با شاخص فقر و بیکاری مردان دلالت دارد. از یافته­های دیگر، رابطه منفی و معنادار نرخ شیوع اعتیاد با مخارج سرانه حقیقی دولت است. رابطه مثبت رکود اقتصادی با نرخ شیوع دلالت بر مخالف چرخه­ای بودن نرخ شیوع اعتیاد در کشور دارد.

کلیدواژه‌ها

احمدی، حبیب و محسن غلامی آبیز (1382). بررسی عوامل اقتصادی- اجتماعی موثر بر اعتیاد: مطالعه موردی معتادان اردوگاه پیربنانِ شهر شیراز، اعتیاد پژوهی، دوره دوم، شماره 5.
اسماعیلی مقدم، فاطمه، مریم مشایخ و سیامک اسلامی (1397). پیش­بینی آمادگی برای اعتیاد بر اساس ابعاد کیفیت زندگی کاری و فرسودگی تحصیلی دانشجویان، اعتیادپژوهی، سال دوازدهم، شماره 47.
پورسید موسایی، سیده فاطمه، سید ولی موسوی و سید موسی کافی(1393). رابطه بین عوامل جمعیت شناختی با ولع مصرف در وابستگان به مواد، اعتیاد پژوهی، سال هشتم، شماره سی و دوم.
دانایی، نسرین (1394). ارتباط بین اعتیاد و امنیت اجتماعی در جامعه شهری، اعتیادپژوهی، سال نهم، شماره36.
سوری، علی (1393). اقتصادسنجی همراه با کاربرد، تهران: نشر فرهنگ شناسی.
عبادی، الهه، ایمان بیگدلی و فرحناز کیان ارثی (1397). رابطه استرس ادراک­شده و شدت وابستگی به مواد:  نقش واسطه­ای معنویت، حس انسجام و راهبردهای مقابله، اعتیاد پژوهی، سال دوازدهم، شماره 45.
لشگری، مجتبی، حسین رامشگر، ارمغان محمدی و مصطفی درویشی (1395). بررسی تاثیر شاخص­های کلان اقتصادی بر تکرار جرائم مواد مخدر، اعتیاد پژوهی، سال دهم، شماره 38.
Agnew, R. (1992). “Foundation for a general strain theory of crime and delinquency”. Criminology, 30:245-266.
———. (1997). Stability and change in crime over the life course: A strain theory.
———. (2006). Pressured into Crime: An Overview of General Strain Theory. Los Angeles, CA: Roxbury Publishing Company, 675-700.
Al'Absi, M. (2018). “Stress and addiction: When a robust stress response indicates”. Presiliency.Psychosomatic Medicine, 80(1), 2-16.‏
Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification  for panel data: Monte carol evidence and application to employment equation. Review of Economic Studies, 58(2), 117-142.
Arellano, M., & Bover, O. (1995). Another look at the instrumental variable estimation of error-components models. Journal of Econometrics, 68, 29-51
Arkes, J. (2007). “Does the economy affect teenage substance use?” Health Economics, 16(1), 19-36.
Banna, K. M., Back, S. E., Do, P. & See, R. E. (2010). “Yohimbine stress potentiates conditioned cue-induced reinstatement of heroin-seeking in rats”. Behavioural brain research, 208(1), 144-148.
Becker, G. S. & Murphy, K. M. (1988). “A theory of rational addiction”. Journal of Political Economy, 96(4).
Belding, M. A., Iguchi, M. Y., Lamb, R. J., Lakin, M., & Terry, R. (1995). “Stages and processes of change among polydrug users in methadone maintenance treatment”. Drug and Alcohol Dependence, 39(1), 45-53
Bennett, A. S. & Golub, A. (2012). “Sociological factors and addiction”. Addiction syndrome handbook, 195-210.
Blundell, R.W., & Bond, S.R. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics, 87,115–143.
Bretteville-Jensen, A. L. (2011). “Illegal drug use and the economic recession-What can we learn from the existing research?” International Journal of Drug Policy, 22(5), 353-359.
Carson, D. C., Sullivan, C. J., Cochran, J. K. & Lersch, K. M. (2008). “General strain theory and the relationship between early victimization and drug use”. Deviant Behavior, 30(1), 54-88.
Clarke, H. & Danilkina, S. (2006). Talking rationally about rational addiction. Unpublished manuscript, LaTrobe University
Cleck, J. N. & Blendy, J. A. (2008). “Making a bad thing worse: Adverse effects of stress on drug addiction”. The Journal of Clinical Investigation, 118(2), 454-461.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D. & Miller, G. E. (2007). “Psychological stress and disease”. Journal of American Medical Association, 298, 1685-687.
Davis, M. I. & Jason, L. A. (2005). “Sex differences in social support and self‐efficacy within a recovery community”. American Journal of Community Psychology, 36(3-4), 259-274.
DeBeck, K., Shannon, K., Wood, E., Li, K., Montaner, J. & Kerr, T. (2007). “Income generating activities of people who inject drugs”. Drug and Alcohol Dependence91(1), 50-56.
Dee, T. S. (2001). “Alcohol abuse and economic conditions: evidence from repeated cross‐sections of individual‐level data”. Health Economics10(3), 257-270.
DeSimone, J. (2002). “Illegal drug use and employment”. Journal of Labor Economics20(4), 952-977.
Ettner, S. L. (1997). “Measuring the human cost of a weak economy: Does unemployment lead to alcohol abuse?” Social science & medicine44(2), 251-260.
Fitzgerald, J. (2015). Framing drug use: Bodies, space, economy and crime. Springer.
Freeman, D. G. (1999). “A note on Economic conditions and alcohol problems”. Journal of Health Economics, 18(5), 661-670.
Goeders, N. E. (2003). “The impact of stress on addiction”. European Neuropsychopharmacology, 13(6), 435-441.
Goeders, N. E. (2004). “Stress, Motivation, and Drug Addiction. Current Direction in psychological Science”. American Psychological Society.13 (1), 13: 33–35.
Goode, E. (1989). Drugs in American society. New York: Knopf.
Goode, E. (1997). Between politics and reason: The drug legalization debate. New York: St. Martin's Press
Hyman, S. M., Fox, H., Hong, K. I., Doebrick, C. & Sinha, R. (2007). “Stress and cue-induced craving in opiode-dependent in dividuals in naltrexone treatment”. Experimental & Clinical Psychopharmacology, 15, 134-143.
Koob, G. F. & Schulkin, J. (2018). “Addiction and stress: an allostatic view”. Neuroscience & Biobehavioral.
Koob, G. F. & Volkow, N. D. (2016). “Neurobiology of addiction: A neurocircuitry analysis”. The Lancet Psychiatry3(8), 760-773.
Koob, G. F. (2017). “Antireward, compulsivity, and addiction: Seminal contributions of Dr. Athina Markou to motivational dysregulation in addiction”. Psychopharmacology234(9-10), 1315-1332.
Krstić, M. (2014). “Rational Choice Theory and Addiction Behaviour”. Market-Tržište26(2), 163-177.
Krüger, N. A. & Svensson, M. (2010). “Good times are drinking times: Empirical evidence on business cycles and alcohol sales in Sweden 1861–2000”. Applied Economics Letters, 17(6), 543-546.
Lo, C. C. (2003). “An Application of social theory to arrestees' use of cocaine and opiates”. Journal of Druge Issues, 33 (1), 237-266.
MacDonald, Z. & Pudney, S. (2000). “Illicit drug use, unemployment, and occupational attainment”. Journal of Health Economics19(6), 1089-1115.
Maithya W. R. (2009). Drug Abuse in Secondary Schools in Kenya: Developinga Program for Prevention and Intervention. Ph. D unpublished dissertation, University of South Africa.
March, J. C., Oviedo-Joekes, E. & Romero, M. (2006). “Drugs and social exclusion in ten european cities”. European Addiction Research, 12(1), 33-41.
Mathers, C. D., Bernard, C., Iburg, K. M., Inoue, M., Ma Fat, D., Shibuya, K. & Xu, H. (2003). Global burden of disease in 2002: Data sources, methods and results. Geneva: World Health Organization.
National Research Council. (1994). “Under the influence? Drugs and the american work force”. National Academies PressReviews.
Normand, J., Lempert, R. O., O'Brien, C. P. (Eds.) (1994).Under the influence? Drugs and the American work force. National Research Council/Institute of Medicine. Washington, D.C.: National Academy Press.
Ruisoto, P. & Contador, I. (2019). “The role of stress in drug addiction. An integrative review”. Physiology & Behavior, 202, 62-68.
Smith, R. K., Blumental, H., Badour, C. & Feldner, M. T. (2010). “An investigation of relations between crystal methamphetamine use and posttraumatic stress disorder”. Addictive Behaviors, 35,625-627.
UNODC, I. (2018). World Drug Report. United Nations, New York, NY.
UNODC, I. (2019). World Drug Report. United Nations, New York, NY.