نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا

چکیده

امروزه گردشگری یکی از پررونق­ترین فعالیت­های اقتصادی جهان است و به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نام نهاده­اند. با توجه به نقش گسترده گردشگری در رونق اقتصادی و وجود مکان­های تاریخی و زیارتی به خصوص حرم امام رضا (ع) در این مطالعه به بررسی اثر گسترش صنعت گردشگری بر اقتصاد استان خراسان رضوی در قالب داده- ستانده دو منطقه­ای پرداخته­ایم. بدین منظور، ضرایب
داده- ستانده استان خراسان رضوی و سایر مناطق اقتصاد ملی با استفاده از روش غیرآماری  از جدول
داده- ستانده ملی سال 1390 مرکز آمار ایران محاسبه و به کمک ضرایب مستقیم و فزاینده تولید و اشتغال استان خراسان رضوی و سایر اقتصاد ملی، مدل داده- ستانده دو منطقه‌ای تهیه شده است. همچنین هزینه گردشگران داخلی که به تازگی توسط مرکز آمار ایران تهیه شده زمینه را برای چنین مطالعات منطقه‌ای فراهم کرده است. با در نظر گرفتن هزینه گردشگران داخلی در استان به عنوان صادرات استان به مدل اضافه شده است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهند که به ازای ورود گردشگران داخلی در سال 1390، تولید استان خراسان رضوی 11/12 درصد و اشتغال استان 47/11درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، بخش صنعت استان خراسان رضوی بیشترین تاثیرپذیری از ورود گردشگران داخلی را داشته است. بخش­های مرتبط با گردشگری مانند حمل‌ونقل و انبارداری از یک طرف و عمده‌ فروشی و خرده‌فروشی از طرف دیگر رتبه­ دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی کوهبنه، محمدصادق و ایزد، اسماعیل (1393)، «تحلیل پیامدهای توسعه گردشگری بر توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان کسلیان استان مازندران)»، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، سال اول، شماره 1، صص 71-83.
بانویی، علی‌اصغر، پریسا مهاجری، نرگس صادقی و افسانه شرکت (1396)، «یک روش ترکیبی جدید FLQ-RAS برای محاسبه جدول داده ـ ستانده منطقه‌ای؛ مطالعه موردی استان گیلان»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 22، شماره 71، ص 81-114.
بزازان، فاطمه (1390)، «ضرایب فزاینده تولید، اشتغال و درآمد در مدل داده- ستانده دو منطقه‌ای»، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 8، شماره 2، ص 151-178.

بزازان فاطمه و فهیمه آزاددانا (1397)، «اثرات اقتصادی ورود گردشگران داخلی به قم (رویکرد داده- ستانده دو منطقه‌ای»، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 7، شماره 25، ص 8-24.

بزازان، فاطمه، علی‌اصغر بانویی و مهدی کرمی (1388)، «تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده- ستانده دو منطقه‌ای (مطالعه موردی استان تهران و بقیه مناطق)»،  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره 39، صص 29-52.
بزازان، فاطمه و فاطمه جعفری (1393)، «اثر توسعه گردشگری داخلی بر اقتصاد شهر نیشابور»، فصلنامه سیاست­گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، سال 2، شماره 5، صص 9- 30.
رنج­پور، رضا، زهرا کریمی تکانلو و میرحجت نجفی نسب (1390)، «بررسی فرضیه توریسم منجر به رشد در ایران طی دوره 1347-1388»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، شماره 3، صص 115- 134.
زندی، ابتهال، (1389)، تاثیر اشتغال بر کاهش فقر در دو بخش خدمات گردشگری و بیمارستانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
شربتی، اکبر (1394)، «بررسی نقش گردشگری در توسعه اقتصادی استان گلستان»، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 5، شماره 15، صص 41-58.
مروت، حبیب، علی‌اصغر سالم و محبوبه خادم نعمت‌اللهی (1397). «شناسایی عوامل موثر بر تقاضای گردشگری خارجی»، پژوهشنامه اقتصادی، سال 18، شماره 69 ، تابستان 1397، صص 306-275.
 مرکز آمار ایران، (1396)، جدول داده- ستانده سال 1390.
مرکز آمار ایران، حسابهای ملی، حساب‌های منطقه‌ای سال 1390 و 1391.
مرکز آمار ایران (1393)، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، نتایج آمارگیری از گردشگران ملی سال 1390.
Akkemik, K. A. (2012). “Assessing the Importance of International Tourism for the Turkish Economy: A Social Accounting Matrix Analysis”. Tourism Management, 33(4). 790-801.
Albqami R. (2004). “Economic Impact of Tourism Sector on Saudi Arabian Economy”. Intermediate Input-Output Conference, 2004 - Brussels, Belgium, September 2-4, 2004.
Balaguer, J., & Cantavella-Jorda, M. (2002). “Tourism as a Long-run Economic Growth Factor: the Spanish Case”. Applied Economics, 34(7). 877-884.
Frechtling, D. C., & Horvath, E. (1999). “Estimating the Multiplier Effects of Tourism Expenditures on a Local Economy through a Regional Input-output Model”. Journal of Travel Research, 37,
324-332.
Holzner, M. (2011). “Tourism and Economic Development: The Beach Disease?”. Tourism Management, 32(4). 922-933.‏
Incera A. C. (2011). “Comparing the Economic Impact of Tourism Using Different Input-Output Models”. An Application for Galicia, The 3rd Conference of International Association for Tourism Economics, 4-7 July, Bournemouth University, School of Tourism, UK.
Incera, A. C., & Fernandez, M. F. (2015). “Tourism and Income Distribution: Evidence from a Developed Regional Economy”. Tourism Management, 48, 11-20.
Miller, R. E., & Blair, P. D. (2009). Input-output Analysis: Foundations and Extensions, Cambridge University Press.‏
Miller R. and P. D. Bliar (1985). Input-Output Analysis, Foundation and Extensions, Prentice-Hall, New Jersey.
Okamoto. N., Zhang Y., and Zhao K. (2005). Non-Survey Methods for Estimating Regional and Interregional Input-output Multipliers, in Okamoto. N & Ihara. T. (ends). Spatial Structure and Regional Development in China: an Interregional Input-output Approach, Institute of Development Economics, (IDE-GETRO). Palgrave McMillan.
Ribeiro L.C.S and MOTTA G. P., (2012). “Inter-sectoral Impacts of Tourism in the State of Sergipe: an Inter-regional Approach”. The 20th International Input-OutputConference and the 2nd Edition of the International School of Input-Output Analysis, Bratislava, Slovakia, June 24-29, 2012.
Round, J. I. (1978a). “On Estimating Trade Flows in Interregional Input- Output Models”. Regional Science & Urban Economics, 8, pp. 289- 302.
Tyler, W. G. (1981). “Growth and Export Expansion in Developing Countries: Some Empirical Evidence”. Journal of Development Economics, 9(1). 121-130.‏ ISO 690.
Zhang, Y & Zhao, K. (2005). “The Spillover and Feedback Effects between Coastal and Non-Coastal Regions', in Okamoto”. N & Ihara. T. (ends). Spatial Structure and Regional Development in CHINA: An Interregional Input-output Approach, Institute of Development Economics, (IDE-GETRO). Palgrave, McMillan.