نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشگاه علامه طباطبایی/دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

یکی از اهداف مهم سیاست‌گذاران، کاهش نابرابری درآمد در جامعه است. مالیات‌ها به عنوان یک منبع درآمدی پایدار برای دولت، مهم‌ترین ابزار تعدیل نابرابری درآمد هستند. یک نظام مالیاتی کارآمد در قالب مالیات تصاعدی می‌تواند به بهبود توزیع درآمد منجر شود. در این مقاله به ارزیابی تاثیر ساختار تصاعدی مالیات بر درآمد بر نابرابری درآمد در 30 استان کشور طی دوره  1392- 1384 پرداخته شده است. برای این منظور، نرخ متوسط مالیات بر درآمد هر یک از دهک‌های درآمدی محاسبه شده و اثر آن بر ضریب جینی به همراه سهم ارزش افزوده بخش‌های صنعت و خدمات از تولید ناخالص داخلی و رشد درآمد سرانه، مورد آزمون قرار گرفته است. روش تجربی این پژوهش مبتنی بر داده‌های تابلویی بوده که با استفاده از تخمین پانل پویا از طریق روش گشتاورهای تعمیم‌یافته صورت گرفته است. نتایج برآوردها نشان می‌دهد که ساختار مالیات بر درآمد در ایران تصاعدی است، اما نتوانسته موجب کاهش نابرابری درآمد شود.

کلیدواژه‌ها

ابونوری، اسمعیل و محبوبه فراهتی (1394)، «ساختار تولید و توزیع درآمد درایران»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال نهم، شماره 4: 24-1.
ابونوری، اسمعیل (1385)، «اثر شاخص­های کلان اقتصادی بر توزیع درآمد در ایران: مطالعه بین استانی»، مجله تحقیقات اقتصادی،شماره 95:77-65.
ابونوری، عباسعلی و سمیه زیوری (1393)، «تاثیر درآمدهای مالیاتی بر رشد اقتصادی و توزیع درآمد»، پژوهشنامه مالیات، شماره 24: 85-63 .
  پروین، سهیلا (1394)، «رشد اقتصادی و طبقه متوسط»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی،سال پانزدهم، شماره 42:56-1.
پروین، سهیلا (1395)، «آثار هدفمندی یارانه­ها بر سبد مصرفی خانوارها»، مرکز پژوهش‌های مجلس.
پژویان، جمشید (1394)، اقتصاد بخش عمومی (مالیات ها)، تهران: انتشارات جنگل، چاپ یازدهم.
زاینده­رودی، محسن (1380)، «بررسی تاثیر مالیات (درآمد – دستمزد) روی عرضه نیروی کار»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 8­ :57-43 .
دادگر، یدالله (1392)، اقتصاد بخش عمومی، تهران: انتشارات مفید، چاپ سوم.
شریعت مصطفوی، سید محمود (1394)، «بار مالیاتی بر خانوار در دهک های هزینه­ای در ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی (1392)، دفتر مطالعات و برنامه و بودجه، مالیات ستانی از مجموع درآمد اشخاص.
نصیری‌اقدم، علی و اشرف رزمی (1394)، «وضع مالیات بر مجموع درآمد اشخاص و شبیه‌سازی آثار آن بر درآمدهای مالیاتی و توزیع درآمد»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 82:58-61.
مهرآرا، محسن و پوریا اصفهانی (1394)، «بررسی رابطه بین توزیع درآمد و ساختار مالیاتی کشورهای منتخب»، پژوهشنامه مالیات، شماره 228:28-209.
مرکز آمار ایران، درگاه آمارهای ملی، جدول حساب­های منطقه­ای.
Arrelano, M. and S. Bond (1991), “Some Tests Of Specification In Panel Data: Monte Carlo Evidence And An Application To Employment Equations”, Review Of Economics And Statistics, 58: 277-297.
Baltagi, B. H. (2008), Econometric Analysis Of Panel Data, Chichester: John Wiley and Sons Ltd.
Bankman, Joseph and Thomas Griffith (1987),”Social Welfare And The Rate Structure: A New Look At Progressive Taxation”, California Law Review, 75,PP.
Bird, M. (2005), “Redistribution Via Taxation: The Limited Role Of The Personal Income Tax In Developing Countries”, Internet Document.
Blundell, R. and S. Bond (1998), “Initial Conditions And Moment Restrictions In Dynamic Panel Data Models”, Journal Of Econometrics, 87, PP,11-143.
Echevarría, C. (2014), “Income Tax Progressivity, Growth, Income Inequality And Welfare”, Journal Of Spanish Economic Association, Series  6:43–72 .
Galvin, C. And B. I. Bittker (1969), “The Income Tax: How Progressive Should Itbe?”, Rational Debate Seminars, Washington, Americanenterprise Institute For Public Policy Research, PP, 1-183.
Gravelle, J. (1992), “Equity Effects Of The Tax Reform Act Of (1986)”, Journal Of Economic Perspectives, 6(1), PP, 27-44.
Green, David, Riddell A.Craig And St-Hilaire France (2015), “Income Inequality: The Canadian Story”, Art Of The State Series.
Mirrlees, James (1971), “An Exploration In The Theory Of Optimum Taxation”, Review Of Economic Studies, PP, 38(2): 175-208.
Musgrave Richard And Thin Tun (1948), “Income Tax Progression, 1929-48”,  Journal Of Political Economy, PP, 56(6): 498-514.
O’Kelley, C. R. (1985), “Tax Policy For Post-Liberal Society: A Flat-Tax-Inspired Redefinition Of The Purpose And Ideal Structure Of A Progresive Income Tax”, 58 Southern California Law Review, PP, 727-776.
Ramsey, F. (1927), “A Contribution To The Theory Of Taxation,” Economic Journal, 37(145): 47-61.
Sabirianova, P., S. Buttrick and D.  Denvil (2008), “Global Reform Of Personal Income Taxation, 1981-2005: Evidence From 189 Countries”, Andrew Young School Of Policy Studies Research Paper Series, No. 08-08.