دو روی سکه هوش مصنوعی: تحلیل چندکی نابرابری درآمد در اقتصادهای پیشرو

خوچیانی, رامین; نادمی, یونس; معبودی, رضا

doi:10.22054/joer.2025.86917.1282

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه آیت اله بروجردی، عضو گروه پژوهشی علوم داده زاگرس، بروجرد، لرستان، ایران

https://doi.org/10.22054/joer.2025.86917.1282

چکیده

هوش مصنوعی در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین پیشران‌های تغییرات اقتصادی و اجتماعی در جهان تبدیل شده است، اما نگرانی‌هایی نیز درباره پیامدهای اجتماعی و اقتصادی این فناوری -به‌ ویژه در حوزه توزیع درآمد و نابرابری- مطرح شده است؛ به طوری که ممکن است نقش دوگانه‌ای ایفا کند؛ از یک سو، استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری و خلق فرصت‌های شغلی جدید شود و از سوی دیگر، ممکن است این فناوری به دلیل ماهیت سرمایه‌بر و نیاز به مهارت‌های خاص، درآمدهای حاصل از آن را به گروه‌های خاصی محدود کرده و موجب تشدید نابرابری شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی بر نابرابری درآمدی در کشورهای پیشرو در این حوزه است. این پژوهش با استفاده از تحلیل پانل کوانتایل، سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی طی سال‌های 2017 تا 2023 را برای 20 کشور پیشرو بررسی کرده است. نتایج نشان داد اثر این سرمایه‌گذاری ناهمگن و مرحله‌ای است؛ به ‌طوری ‌که در مراحل اولیه نفوذ فناوری، گروه‌های پردرآمد سود بیشتری می‌برند و نابرابری افزایش می‌یابد، اما با گسترش استفاده از هوش مصنوعی در بنگاه‌های کوچک‌تر و بخش خدمات، این روند معکوس شده و نابرابری کاهش می‌یابد. نتایج نشان می‌دهد برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی در جهت کاهش نابرابری، سیاست‌های مکملی همچون مهارت‌اموزی گسترده، توسعه بهداشت عمومی، حمایت از بنگاه‌های کوچک و تنظیم شفاف مالکیت داده‌ها و رقابت در بازار نیاز است تا فناوری به رشد فراگیر و پایدار منجر شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

ازوجی، علاءالدین، عصاری، عباس، واعظ مهدوی، محمدرضا، کشاورز حداد، غلامرضا . (1398). تاثیر مؤلفه‌های سرمایه انسانی بر بهره‌وری شاغلان حقوق بگیر خصوصی؛ شواهدی مبتنی بر ریزداده‌ها. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 19(72)-141-183.

doi: 10.22054/joer.2019.10157

Abduvaliev, A. (2024). The economic implications of AI on income distributans and global inequality. Journal of new century innovations, 66(1), 60-65.

Cornelli, G., Frost, J., & Mishra, S. (2023). Artificial intelligence, services globalisation and income inequality (No. 1135). Bank for International Settlements.

Ezoji, A. , Assari Arani, A. , vaeze mahdavi, M. R. and K. Haddad, G. (2019). The Impact of Human Capital Components on Productivity of Private Sector Employees: Micro-Data Evidence. Economics Research, 19(72), 141-183. [In persian]

doi: 10.22054/joer.2019.10157.

Georgieff, A. (2024). Artificial intelligence and wage inequality (No. 13). OECD Publishing. DOI: 10.1787/bf98a45c-en

https://apnews.com/article/automations-impact-latino-workforce-a7ff825cc2fa0eb8174eafa5e4029cf9

https://oecd.ai/en/wonk/policies-ai-inclusive-growth

Klinova, K., & Korinek, A. (2021, July). Ai and shared prosperity. In Proceedings of the 2021 AAAI/ACM Conference on AI, Ethics, and Society (pp. 645-651).

https://doi.org/10.1145/3461702.3462619

Liang, Y. (2024). The impact of artificial intelligence on employment and income distribution. Journal of Education, Humanities and Social Sciences, Vol. 27 (2024), 166-171.

Liu, B., & Zhou, J. (2023). Digital literacy, farmers’ income increase and rural Internal income gap. Sustainability, 15(14), 1-13 https://doi.org/10.3390/su151411422

Paić, G., & Serkin, L. (2025). The impact of artificial intelligence: from cognitive costs to global inequality. The European Physical Journal Special Topics, 1-6. https://doi.org/10.1140/epjs/s11734-025-01561-8

Skare, M., Gavurova, B., & Burić, S. B. (2024). Artificial intelligence and wealth inequality: A comprehensive empirical exploration of socioeconomic implications. Technology in society, Vol. 79 (2024), 102719.

https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2024.102719

Wang, L., Cao, Z., & Dong, Z. (2023). Are artificial intelligence dividends evenly distributed between profits and wages? Evidence from the private enterprise survey data in China. Structural Change and Economic Dynamics, Vol. 66 (2023), 342-356.

https://doi.org/10.1016/j.strueco.2023.05.010

Yue, Q. (2023, May). Study on the Impact of Artificial Intelligence on Employment and Income Inequality, Based. In Proceedings of the 8th International conference on financial innovation and economic development (ICFIED 2023) (Vol. 237, p. 329). Springer Nature.

Zhao, X., & Hou, Z. (2025). The impact of artificial intelligence on inter-industry income disparity: evidence from provincial data in China. Applied Economics, Published online: 26 May 2025 1-14. https://doi.org/10.1080/00036846.2025.2509990

دو روی سکه هوش مصنوعی: تحلیل چندکی نابرابری درآمد در اقتصادهای پیشرو

مراجع

مراجع

دوره 24، شماره 94 - شماره پیاپی 4مهر 1403صفحه 185-232

دوره 24، شماره 94 - شماره پیاپی 4
مهر 1403
صفحه 185-232