نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم اقتصادی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

 
یکی از پیش‌نیازهای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب، وجود نهادهای مالی کارا، تخصیص و تجهیز مناسب منابع و توسعه مالی است؛ بنابراین، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر توسعه مالی لازم و ضروری است. در این پژوهش تاثیر منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر توسعه مالی کشورهای درحال‌توسعه با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی طی دوره زمانی 2016-2000 مورد بررسی قرار گرفت. شاخص توسعه مالی ارائه‌ شده توسط صندوق بین‌المللی پول، اعتبار اختصاص داده‌ شده به بخش خصوصی نسبت به GDP و شاخص Z_score معیاری برای سنجش توسعه مالی در این پژوهش است. شاخص منابع از میانگین وزنی درآمد سه منبع نفت، گاز و مواد معدنی به‌دست آمده و از شاخص‌های حکمرانی خوب به‌عنوان شاخص کیفیت نهادی استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که در کشورهای درحال‌توسعه مورد پژوهش، درآمد حاصل از منابع طبیعی تاثیر مثبتی بر اعتبار و شاخص توسعه مالی دارد، اما ثبات‌بخش بانکی را تهدید می‌کند. همچنین شاخص‌های کیفیت نهادی تاثیر مثبتی بر سه شاخص توسعه مالی دارند.

کلیدواژه‌ها

اشرف زاده، حمیدرضا و مهرگان، نادر. (1393). اقتصادسنجی پانل دیتای پیشرفته. تهران: نشر نور علم.
اشرفی، یکتا؛ خداپرست مشهدی، مهدی و سلیمی فر، مصطفی. (1393). نقش دولت‌ها در توسعه مالی: مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 70، 222-205.
حشمتی مولایی، حسین. (1383). عوامل موثر بر توسعه مالی در نظام بانکداری ایران، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 4، شماره 13، شماره پیاپی 2، 88-55.
رجب‌زاده مغانی، ناهید؛ فلاحی، محمدعلی و خداپرست مشهدی، مهدی. (1396). بررسی اثرات حکمرانی خوب بر ارتباط بین وفور منابع و توسعه مالی در کشورهای نفتی، پژوهش‌های اقتصاد پولی، مالی (دانش و توسعه سابق) دوره جدید، 14، 114-90.
مهدوی عادلی، محمدحسین و روحانی، مریم. (1398). اثر وفور منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب اوپک نفت و گاز (با تاکید بر شاخص چندبعدی توسعه مالی در بازار سهام)،  نشریه علمی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 42، 83-71.
مهر آرا، محسن؛ ابریشمی، حمید و زمان زاده نصرآبادی، حمید. (1390). تفسیری از فرضیه نفرین منابع در کشورهای صادرکننده نفت: تکانه‌های مثبت نفتی، از چه حد آستانه‌ای برای رشد اقتصادی مضر است؟، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 8 (28)، 119-134.
میردامادی، محسن و نعیمی پور، محمدحسین. (1396). سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایه‌ی خشونت. نوشته دی. سی. نورث، جان‌جی. والیس، اس. بی. وب، آر. وینگاست. (2013). تهران: روزنه.
نظری، محسن و مبارک، اصغر. (1389). وفور منابع طبیعی، بیماری هلندی و رشد اقتصادی در کشورهای نفتی، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 27، 68-47 .
Acemoglu, D. Johnson, S. & Robinson, J. A. (2001). The colonial origins of comparative development: An empirical investigation. American Economic Review, 91(5), 1369-1401. ‏
Auty, R. M. (1993). Sustaining DeNatural resource dependence and economic performance in the 1970–2000 development in Mineral Economies: The Resource Curse Thesis. Routledge, London.
Auty, R. M. (1994). Industrial policy reform in six large newly industrializing countries: The resource curse thesis. World Development, 22(1), 11-26. ‏
Auty, R. M. (Ed). (2001). Resource abundance and economic development. Oxford University Press. ‏
Boschini, A. D. Pettersson, J. & Roine, J. (2007). Resource curse or not: A question of appropriability. Scandinavian Journal of Economics, 109(3), 593-617. ‏
Corden, W. M. & Neary, J. P. (1982). Booming sector and de-industrialisation in a small open economy. The Economic Journal, 92(368), 825-848. ‏
Creane, S. Mobarak, A. M. Goyal, R. & Sab, R. (2004). Financial sector development in the Middle East and North Africa.
Dwumfour, R. A. & Ntow-Gyamfi, M. (2018). Natural resources, financial development and institutional quality in Africa: Is there a resource curse? Resources Policy, 59, 411-426. ‏
Gylfason, T. & Zoega, G. (2006). Natural resources and economic growth: The role of investment. World Economy, 29(8), 1091-1115. ‏
Gylfason, T. (2001). Natural resources, education, and economic development. European Economic Review, 45(4-6), 847-859. ‏
Khan, M. A. Khan, M. A. Abdulahi, M. E. Liaqat, I. & Shah, S. S. H. (2019). Institutional quality and financial development: The United States perspective. Journal of Multinational Financial Management, 49, 67-80. ‏
La Porta, R. Lopez‐de‐Silanes, F. Shleifer, A. & Vishny, R. W. (1997). Legal determinants of external finance. The Journal of Finance, 52(3), 1131-1150. ‏
Mehlum, H. Moene, K. & Torvik, R. (2006). Institutions and the resource curse. The Economic Journal, 116(508), 1-20. ‏
Mlachila, M. & Ouedraogo, R. (2019). Financial development curse in resource-rich countries: The role of commodity price shocks. The Quarterly Review of Economics and Finance. ‏
Porta, R. L. Lopez-de-Silanes, F. Shleifer, A. & Vishny, R. W. (1998). Law and finance. Journal of Political Economy, 106(6), 1113-1155. ‏
Roodman, D. , 2007. The anarchy of numbers: aid, development, and cross-country empirics.
Ross, M. L. (2001). Does oil hinder democracy? World Politics, 53(3), 325-361.
Sachs, J. D. & Warner, A. M. (1995). Natural resource abundance and economic growth (No. w5398). National Bureau of Economic Research. ‏
Shahbaz, M. Naeem, M. Ahad, M. & Tahir, I. (2018). Is natural resource abundance a stimulus for financial development in the USA? Resources Policy, 55, 223-232. ‏
Stiglitz, J. E. & Weiss, A. (1981). Credit rationing in markets with imperfect information. The American Economic Review, 71(3), 393-410.
Ashrafi, Y. Khodaparast Mashhadi, M & Salimifar, M. (2014). The Government Role of Financial Development: A Case Study of OPEC Countries, Journal of Economic Research and Policies, 22, 70, 205-222. [In Persian].
Ashrafzadeh, H & Mehregan, N. (2014). Advanced panel data econometrics. Tehran: Noore elm. [In Persian].
Heshmati Moulaei, H. (2004). Effective Factors on Financial Development in IRAN’s Banking System, Economic Research Review, 4, 2, 55-88. [In Persian].
Mahdavi Adeli, M.H & Rohani, M. (2019). The Effect of the Abundance of Natural Resources on Financial Development in selected OPEC Countries of Oil and Gas (with Emphasis on the Multi-Dimensional Index of Financial Market Development in the Stock Market). Financial Knowledge of Security Analysis (Financial Studies), 12, 42, 71-83. [In Persian].
Mehrara, M. Abrishami, H & Zamanzadeh Nasrabadi, H. (2011). A new Interpretation of Resource Corse in Oil Exporting Countries, Energy Economics Review, 8, 28, 119-134. [In Persian].
Mirdamadi, M & Naeimipoor, M. (2018). In the Shadow of Violence: Politics, economics, and the Problem of Development. (2013). North, D. C., Wallis, J. J., Webb, S. B., & Weingast, B. R. (Eds.). Tehran: Rowzanehnasher. [In Persian].
Nazari, M & Mobarak, A. (2011). Natural Resource Abundance, Dutch Disease and Economic Growth in Oil Economies, Energy Economics Review, 7, 27, 47-68. [In Persian].
Rajabzadeh Moghani, N. Falahi, M & Khodaparast Mashhadi, M. (2018). The Impact of Good Governance on the Relationship between Resource Abundance and Financial Development in Oil Countries, Monetary & Financial Economics (Previously Knowledge & Development), 24, 14, 90-114. [In Persian].