نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
چکیده
طولانی شدن فرآیند جهانی شدن، کشورهایی را که خواهان تحقق آزادسازی در آن قالب نبودند بر آن داشت تا به منطقهگرایی به‌عنوان راه‌حلی برای تجارت خارجی خود روی آورند، زیرا آزادسازی به شیوه منطقهگرایی کم‌هزینهتر و قابل دسترستر از طریق جهانی شدن است. مطالعه حاضر به دنبال تحلیل عوامل مؤثر بر هم‌گرایی اقتصادی ایران با گروه‌های منطقهای EU، D8، OIC، ECO، GCC و ASEAN با استفاده از دادههای تلفیقی دوره 2009-1995 مبتنی‌بر رویکرد پانل پویا و به‌کارگیری روش GMM است.
برای توضیح تجارت متقابل بین ایران و کشورهای طرف تجاری با بازبینی مطالعات جدید انجام شده با تصریح جدیدی مدل جاذبه مورد استفاده قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش جریان تجاری ایران از فرضیه لیندر (Linder) مبنی‌بر وجود رابطه مثبت بین تجارت متقابل و هم‌گرایی درآمدها پیروی می‌کند. همچنین نتایج برآورد مدل نشان میدهد، اندازه اقتصادی، درآمد سرانه و سرمایهگذاری مستقیم خارجی آثار معنادار، مستقیم و مسافت اثر معنادار، اما معکوس بر جریان تجاری ایران با بلوکهای منطقهای مورد بررسی دارد.
کلیدواژه‌ها
طیبی، سیدکمیل و کریم آذربایجانی (1380)، بررسی پتانسیل تجاری میان ایران و اوکراین: به‌کارگیری مدل جاذبه، پژوهشهای بازرگانی، شماره 21.
طیبی، سیدکمیل و مژگان معلمی (1380)، کاربرد یک مدل جاذبه: آسهآن یکپارچگی تجاری در ملتهای جنوب شرق آسیا، مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه اصفهان.
آذربایجانی، کریم و حسین کریمی هسنجه (1382)، جهانی شدن، یکپارچگی اقتصادی و مناسب‌ترین ترتیبات تجاری ـ منطقهای برای اقتصاد ایران (فرصتها و چالشها)، مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه اصفهان.
یاوری، کاظم و سیدحمیدرضا اشرف‌زاده (1384)، یکپارچگی اقتصادی کشورهای در‌حال‌توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با دادههای تلفیقی به روشGMMو هم‌گرایی، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 36.
جلایی، سیدعبدالمجید و سعید سلیمانی (1385)، یکپارچگی تجاری ایران با کشورهای عضو اکو:(ECO)کاربرد یک مدل جاذبه، پژوهشهای اقتصادی، شماره 4.
Arellano, M and Bond, S (1991), Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations, Review of Economic Studies, 58 (2).
Anderson, J. E (1979), A Theoretical Foundation for the Gravity Equation, The American Economic 69 (1).
Badinger, H. and Breuss, F (2008), Trade and productivity: an industry perspective, Empirica, 35.
Balassa, B (1966), Tariff Reductions and Trade in Manufactures among Industrial Countries, American Economic Review, 56(3).
Balassa, B, and Bauwens L (1987), Intra-Industry Specialization in Multi-Country and Multi-Industry Framework, The Economic Journal.
Baltagi, B.H., Egger, P., and Pfaffermayr, M (2003), A Generalized Design for Bilateral Trade Flow Models, Economics Letters, 80.
Bergstrand, H (1985), The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence, Review of Economics and Statistics, 67(3).
Caves, E. (1981), Intra-Industry Trade and Market Structure in Industrial Countries, Oxford Economic Papers.
Clark, D, and Stanley, D (2003), Determinants of Intra- Industry Trade Between the United States and Industrial Nations, International Economic Journal 17 (3).
Deradorff, A (1998), Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in Neoclassical World? NBER Chapters in The Regionalization of the World Economy.
Eichengreen, B, and Irwin, D (1998), The Role of History in Bilateral Flows, The Regionalization of the World Economy in Jeffrey A. Frankel (ed.), University of Chicago, Press.
Egger, P (2002), An Econometric View on the Estimation of Gravity Models and the Calculation of Trade Potentials, World Economy, 25.
Evans, E., and Harrigan, J (2005), Distance Time, and Specialization: Learn Retailing in General Equilibrium, American Economic Review 95 (1).
Fidrmuc, J (2004), The Endogeneity of the Optimum Currency Area Criteria, Intra-Industry Trade, and EMU Enlargement, Contemporary Economic Policy, 22(1).
Frankel, J. and Rose, A (1998), The Endogeneity of the Optimum Currency Area Criteria, The Economic Journal 108.
Grubel, H (1967), Intra-Industry Specialisation and the Pattern of Trade, Canadian Journal of Economics and Political Science, 33 (3).
Grubel, H (1970), The Theory of Optimum Currency Areas, The Canadian Journal of Economics, 3(2).
Grossman, G, and Helpman, E (2005), A Protectionist Bias in Majoritarian Politics, Quarterly Journal of Economy 120.
Helpman, E, and Krugman, P (1985), Market Structure and Foreign Trade, Brighton, UK: Harvester Wheatsheaf.
Helpman, E (1987), Imperfect Competition and International Trade: Evidence from fourteen Industrial Countries, Journal of Japanese International and International Economics, 1(1).
Hummels, D. and Levinshon, J (1995), Monopolisitic Competition and International Trade: Reconsidering the Evidence, Quarterly Journal of Economics, 110 (3).
Lucas, R. J (1988), On the Mechanics of Economic Development, Journal of Monetary Economics, 22 (1).
Leitão, N.C., and Faustino, H (2010), Portuguese Foreign Direct Investment Inflows: An Empirical Investigation, International Research Journal of Finance and Economics, 38.
Leitão, N.C., Faustino, H., and Yoshida, Y (2010), Fragmentation Vertical Intra-Industry Trade, and Automobile Components, Economics Bulletin 30 (2).
Linder, S. B. (1961), An Essay on Trade and Transformation, John Wiley, New York.
Kabir, M., and Salim, R (2010), Can Gravity Model Explain BIMSTEC’S Trade?, Journal of Economic Integration, 25(1).
Krugman, P (1993), Geography and Trade, First MIT Press paperback edition.
Pagoulatos, E., and Sorense, R (1975), Two-Way International Trade: Na Econometric Analysis, Weltwirtschaftliches Archiv (3).
Papazolou, C., Pentencost, J., and Marques, H (2006), Model Forecast of the Potential Trade Effects of EU Enlargement: Lessons from 2004 and Path- Dependency in Integration, World Economy, 29.
Pöyhönen P (1963), A Tentative Model for the Volume of Trade between Countries, Weltwirtschaftliches Archiv 90 (1).
Rauch, J (1999), Networks versus Markets in International Trade, Journal of International Economics, 48 (1).
Romer, D (1986), A Simple General Equilibrium Version of the Baumol- Tobin Model, The Quarterly Journal of Economics, MIT Press, 101 (4).
Skabic, I. and Orlic, E (2007), Determinants of FDI in CEE and Western Balkan Countries (Is Accession to the EU important for Attracting FDI?), Economic and Business Review, 9 (4).
Serlenga, L., Shin, Y (2007), Gravity Models of Intra-EU Trade: Application of the CCEP-HT Estimation in Heterogeneous Panels with Unobserved Common Time- Specific Factors, Journal of Applied Econometrics, 22.
Stone, J. and Lee, H (1995), Determinants of Intra-Industry Trade: A Longitudinal Cross-Country Analysis, Weltwirtschaftliches Archiv.
Tinbergen, J (1962), Shaping the World Economy, New York: The Twentieth Century Fund Inc.
Toh, K (1982), A Cross- Section Analysis of Intra- Industry Trade in U.S Manufacturing Industries, Weltwirtschaftliches Archiv (118).
)