نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این مقاله، بررسی تأثیر شوک­های قیمت و تولید نفت خام بر متغیرهای پولی و مالی و کلان اقتصادی، در چهارچوب یک مدل DSGE اقتصاد باز نیوکینزی برای ایران است. ازاین‌رو، یک مدل DSGE با لحاظ بخش­های عمده خانوار، بنگاه، بخش تجارت خارجی و با تلفیق دولت و بانک مرکزی برای اقتصاد ایران کالیبره و شبیه­سازی شده است. نتایج حاصل از شبیه­سازی و تحلیل توابع عکس­العمل آنی مدل نشان می­دهد، شوک­های قیمت و تولید نفت خام بر سرمایه­گذاری، تولید ملی، هزینه نهایی تولید و تورم تأثیر مثبت و معنادار دارند. نتایج همچنین نشان می­دهد، شوک­های یادشده، تأثیر مثبت و معنادار بر مخارج دولت، درآمدهای مالیاتی و اجزای پایه پولی دارند. براساس نتایج، سیاست­های پولی و مالی در ایران برپایه درآمدهای نفتی شکل می­گیرد که به دلیل وابستگی بالای بودجه دولت به ارزهای حاصل از فروش نفت است. این نتایج نشان می­دهد که از یک سو، درآمدهای نفتی به‌عنوان یک موهبت و از سویی، به‌عنوان یک نفرین برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود. نتایج به‌دست آمده بر ضرورت کاهش تسلط دولت بر درآمدهای نفتی، بودجه­ریزی مالیاتی دولت و کاهش دسترسی دولت به حساب ذخیره ارزی تأکید دارد. 

کلیدواژه‌ها

امینی، علیرضا و محمد نشاط حاجی (1384)، «برآورد سری زمانی موجودی سرمایه در اقتصاد ایران طی دوره 1388-1381»، مجله برنامه و بودجه، 90.
التجائی، ابراهیم و محمد ارباب افضلی (1391)، «اثر نامتقارن درآمدهای نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران: کاربردی از الگوهای GARCH و SVAR»، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی 7.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1386)، «عملکرد بودجه عمومی دولت طی سال­های 1386-1381»، اداره بررسی­ها و سیاست­های اقتصادی دایره مالی، ویرایش دوم.
پیله‌فروش، میثم (1391)، «ردپای نفت در بودجه»، فصلنامه تازه­های اقتصاد، 136.
توکلیان، حسین (1391)، «بررسی منحنی فیلیپس کینزین­های جدید در چهارچوب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای ایران»، تحقیقات اقتصادی، 47 (100).
جهانی رائینی، پروانه، امیر مرتضوی و محمدمهدی مجاهدی (1385)، «بررسی آثار درآمدهای نفتی بر اقتصاد ایران (به‌عنوان مورد مشابه بیماری هلندی)»، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 14 (40).
خیابانی، ناصر (1387)، «یک الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه برای ارزیابی افزایش قیمت تمام حامل‌های انرژی در اقتصاد ایران»، مطالعات اقتصاد انرژی، 5 (16).
سامتی، مرتضی، آزاد خانزادی و مهدی یزدانی (1388)، «اثرات درآمدهای نفتی و تزریق آن به اقتصاد بر توزیع درآمد: مطالعه موردی کشور ایران»، فصلنامه اقتصاد مقداری، 6 (4).
شاه حسینی، سمیه و جاوید بهرامی (1391)، «طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی کینزی جدید برای اقتصاد ایران با در نظر گرفتن بخش بانکی»، پژوهش­های اقتصادی ایران، 17 (53).
شاهمرادی، اصغر و ایلناز ابراهیمی (1389)، «ارزیابی اثرات سیاست­های پولی در اقتصاد ایران در قالب یک مدل پویای تصادفی نیوکینزی»، فصلنامه پول و اقتصاد، 3.
صمدی، سعید، ابوالفضل یحیی‌آبادی و نوشین معلمی (1388)، «تحلیل شوک­های قیمتی نفت بر متغیرهای کلان در ایران»، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 17(52).
طائی، حسن (1385)، «تابع عرضه نیروی کار: تحلیلی برپایه داده­های خرد»، پژوهش­های اقتصادی ایران، 29.
غفاری، فرهاد و سحر مظفری (1389)، «اثرات نامتقارن شوک­های نفتی بر رشد اقتصادی در ایران»، فصلنامه اقتصاد کاربردی،1(3).
فخر حسینی، سید فخرالدین (1390)، «الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی برای ادوار تجاری پولی اقتصاد ایران»، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 3.
کمیجانی، اکبر، سیدمحمدهادی سبحانیان و سعید بیات (1391)، «اثرات نامتقارن رشد درآمدهای نفتی بر تورم در ایران با استفاده از روش VECM»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 12(45).
متوسلی، محمود، ایلناز ابراهیمی، اصغر شاهمرادی و اکبر کمیجانی (1389)، «طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی نیوکینزی برای اقتصاد ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، 10 (4).
مشیری سعید، شعله باقری‌ پرمهر، و سیدهادی موسوی نیک (1390)، «بررسی درجه تسلط سیاست مالی در اقتصاد ایران در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی»، فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی. 2 (1).
مهرآرا، محسن، حمید ابریشمی و حمید زمان­زاده نصرآبادی (1390)، «تفسیری از فرضیه نفرین منابع در کشورهای صادرکننده­ نفت: تکانه­های مثبت نفتی، از چه حد آستانه­ای برای رشد اقتصادی مضر است؟»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 8 (28).
Adolfson, M., S. Laseen, J. Linde, and M. Villani (2007), “Bayesian Estimation of an Open Economy Model with Incomplete Pass-Through”. Journal of international economics, Vol. 72.
Amany, A.E.A. and Bradley, M.D (2012), “Oil Prices and the Fiscal Policy Response Oil-Exporting Countries”. Journal of policy modeling, Vol. 34.
Bernanke, B. S., M. Gertler, and M. Watson (1997), “Systematic Monetary Policy and the Effects of Oil Price Shocks”, Brookings Papers on Economic Activity, Vol. 1.
Blanchard, O.J. and Kahn. M.C (1980), “The Solution of Linear Difference Models under Rational Expectations”, Econometrica, Vol. 48.
Blanchard, O. J. and J. Gali (2010), “The Macroeconomic Effects of Oil Price Shocks: Why Are the 2000s so Different from the 1970s?”, in J. Galí and M. Gertler (eds.), International Dimensions of Monetary Policy, University of Chicago Press.
Calvo, G. (1983), “Staggered Prices in a Utility-Maximizing Framework”, Journal of Monetary Economics, Vol. 12.
Cologni, A. and M. Manera (2013), “Exogenous Oil Shocks, Fiscal Policy and Sector Reallocation in Oil Producing Countries”. Energy Economics, Vol. 35.
Christiano, L. J., M. Eichenbaum and Ch. L. Evans, (2005), “Nominal Rigidities and the Dynamic Effects of a Stock to Monetary Policy”, Journal of political economy, Vol. 113(1).
DeJong, D. and C. Dave (2007),Structural Macroeconometrics, published by Princeton University Press.
Filis, G., S. Degiannakis and CH. Floros (2011), “Dynamic Correlation between Stock Market and Oil Prices: the Case of
Oil-Importing and Oil-Exporting Countries”, International Review of Financial Analysis, Vol. 20.
Francisco J. S. and Luis A. Puch (2002), Trade Shocks and Aggregate Fluctuations in an Oil-Exporting Economy, Documents de Trabajo del ICAE 0301, Universidad Complutense de Madrid.
Hamilton, J. D. (1983), “Oil and the Macroeconomy since World War II”, Journal of Political Economy, Vol. 91(2).
Kilian, L (2009), “Not All Price Shocks are Alike: Disentangling Demand and Supply Shocks in the Crude Oil Market”, American Economic Review, Vol. 99(3).
Pieschacun, A. (2009), “Oil Booms and Their Impact Through Fiscal Policy”, Stanford University, Working Paper,.
Romero, R. E. (2008), “Monetary policy in oil-producing economies”, CEPS, Working Paper, NO. 169.
Unalmis, D., I. Unalmis and D. F. Unsal (2012), “On the Sources and Consequences of Oil Price Shocks: the Role of Storage”, Working Paper.