نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی- دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

این مقاله به محاسبه نرخهای بهینه مالیات بر کالاهای مختلف با در نظر گرفتن دو معیار کارایی و عدالت اجتماعی می‌پردازد. برای محاسبه نرخهای بهینه مالیات از قاعده رمزی در دنیای چند نفره و تابع رفاه اجتماعی برگسون- ساموئلسون استفاده می‌شود. در محاسبة نرخهای بهینه مالیات نیاز به کششهای قیمتی کالاهای مختلف می‌ب‍اشد. این کششها از نتایج تخمین سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل بدست می‌آید. تخمین سیستم تقاضای مذکور بر اساس داده‌های بودجه خانوارهای شهری ایران برای دوره 1372 الی 1384و به روش داده های تابلویی، انجام می‌شود. تضاد بین کارایی اقتصادی و عدالت اجتماعی با وارد کردن پارامتری به عنوان نرخ گریز از نابرابری اجتماعی در تابع رفاه اجتماعی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. نرخهای بهینة مالیات تحت فروض مختلفی از نرخ گریز از نابرابری اجتماعی و با حل دستگاه معادلات غیر خطی و به روش لاگرانژ حاصل می‌شوند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در سطح پارامتر گریز از نابرابری اجتماعی صفر که فقط جنبه کارایی مالیاتهای غیرمستقیم مد نظر است و به اهداف عدالت اجتماعی توجهی نمی شود،  نرخهای بهینه مالیات بر کالاهای مختلف تقریباً یکسان هستند؛ ولی در سطوح دیگر، نرخ گریز از نابرابری اجتماعی که اهداف عدالت اجتماعی مالیاتهای غیر مستقیم در نظر گرفته می‌شود، نرخهای بهینه غیریکسان هستند. با افزایش این پارامتر، پراکندگی نرخها بیشتر می‌شود؛ بدین معنی که نرخ مالیات بر کالاهایی که سهم عمده‌ای از مخارج دهکهای پایین را تشکیل می‌دهند، کاهش می‌یابد و نرخ مالیات بر سایر کالاها نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین با افزایش پارامتر گریز از نابرابری اجتماعی، هزینه نهایی رفاه اجتماعی کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

1. پورکاظمی، محمد حسین. ریاضیات عمومی و کاربردهای آن. تهران: نشر نی، 1382.
2. دوانی، غلامحسین. حسابداری مالیاتی. تهران: انتشارات کیومرث، ‌1385.
3. شالیزی، ز. درسهایی از اصلاح سیستم مالیاتی. ترجمة علی‌اکبر عرب مازار، تهران: انتشارات دانشکده امور اقتصادی، 1372.
4. عرب مازار، علی‌اکبر. برنامه‌ریزی ریاضی. ، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،‌ 1376.
5. گجراتی، دامودار. مبانی اقتصادسنجی. ترجمة حمید ابریشمی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،‌ 1383.
6. لیارد، پی، آر، جی و والترز، ا، ا. تئوری اقتصاد خرد. ترجمة عباس شاکری، تهران: نشر نی،‌ 1383.
7. موسوی جهرمی، یگانه. «بررسی اقتصادی مالیات بر مصرف در ایران». رساله دکتری اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،‌ (1376).
8. مهندس، ابوطالب و مهدی تقوی. مالیه عمومی. تهران: انتشارات کتابخانه فروردین،‌ 1384.
9. واریان، هال ار. تحلیل اقتصاد خرد. ترجمة رضا حسینی، تهران: نشر نی، 1378.
10. هندرسون، ج، م (و) ر. ا. کوانت. تئوری اقتصاد خرد(تقرب ریاضی). ترجمة مرتضی قره‌باغیان و جمشید پژویان، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1381.
 
11. Ahmad, E. & N. H .Stern. "The Theory of Reform and Indian Indirect Taxes"., Journal of Public Economics, Vol.25, (1984).
 
12. Asano, S. & T, Fukushima. "Some Empirical Evidence on Demand System an Optimal Commodity Taxation"., The Japanese Economic Review, (2006).
 
13. Asano, S. & A. Luiza, & N. H. Barbosa, & P. S. Fiuza. "Optimal Commodity Taxes for Brazil Based on AIDS"., Revista Brasileira de Economia, vol.58(1), (2003).
 
14. Atkinson, A. B. The Economics of Inequality, Oxford University Press., 1975.
 
15. Atkinson, A. B. & J. E. Stiglitz. "The Structure of Indirect Taxation and Economic Efficiency"., Journal of Public Economics, Vol.1, (1972).
 
16. Blacklow, P. & R. Ray. "Optimal Commodity Taxes in Australia"., The Australian Economic Review, Vol.35, No.1, (2002).
 
17. Deaton, A. & J. Muellbaure. "An Almost Ideal Demand System"., American Economic Review, Vol.70, No.3, (1980).
 
18. Diamond, P. A. "A Many-Person Ramsey Rule"., Journal of Public Economics, Vol.4, (1975).
 
19. Diamond, P. A & J. A Mirrees. "Optimal Taxation and Public Production: I/II"., American Economic Review, Vol.61, (1971).
 
20. Green, Diamond, P. A. & J. A. Mirrlees. "Optimal Taxation and Public Production: I/II"., American Economic Review, Vol.61, (1971).
 
21. Green, R. & J. Alston. "Elasticities in AIDS Model: A Clarification and Extension"., American Journal of Agricaltural Economics, Vol.30, (1991).
 
22. Heady, C. J. P. K. & Mitra. "The Computation of Optimum Linear Taxation"., Review of Economic Studies, Vol.37, (1980).
 
23. Hsiao, C. Analysis of Panel Data, 2th Edition, Cambridge University Press, 2003.
 
24. Mirrlees, J. A. "Optimal Tax Theory- A Synthesis"., Journal of Public Economics, Vol.6, (1976).
 
25. Pedroni, P. "Panel Cointegration: Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests with and Application to the PPP Hypothesis"., Indiana University Working Paper in Economics, No.95-013, (1995).
 
26. Ramsey, F. P. "A Contribution to the Theory of Taxation"., Economic Journal, Vol.37, (1927).
 
27. Ray, R. "Sensitivity of Optimal Commodity Tax Rates to Alternative Demand Function Forms"., Journal of Public Economics, Vol.30, (1986).
 
28. Sadka, E. "A Theorem on Uniform Taxation"., Journal of Public Economics, Vol.7, (1977).
 
29. Ahmad, E. & Stern, N. H. "The Theory of Reform and Indian Indirect Taxes"., Journal of Public Economics, Vol.25, (1984): 259-298.