اقتصاد فناوری ،انرژی و توسعه پایدار
بهار نیازی؛ آرین دانشمند؛ سعید مشیری
چکیده
تجارت بین‌الملل علاوه بر اثر مستقیمی که بر محیط زیست دارد، بر رشد اقتصادی کشورها نیز تاثیرگذار است. بنابراین بررسی نقش تجارت در رابطه بین رشد اقتصادی و محیط زیست (فرضیه منحنی محیط زیستی کوزنتس) از اهمیت بسزایی برخوردار است. از اینرو، مقاله حاضر به نقش احتمالی تجارت در تغییر موقعیت و شکل منحنی محیط زیستی کوزنتس می‌پردازد.در این مقاله ...
بیشتر
تجارت بین‌الملل علاوه بر اثر مستقیمی که بر محیط زیست دارد، بر رشد اقتصادی کشورها نیز تاثیرگذار است. بنابراین بررسی نقش تجارت در رابطه بین رشد اقتصادی و محیط زیست (فرضیه منحنی محیط زیستی کوزنتس) از اهمیت بسزایی برخوردار است. از اینرو، مقاله حاضر به نقش احتمالی تجارت در تغییر موقعیت و شکل منحنی محیط زیستی کوزنتس می‌پردازد.در این مقاله از چهار روش اقتصادسنجی داده‌های تابلویی، شامل حداقل مربعات معمولی، اثرات ثابت، پریس-وینستن و تفاضل اول برای دوره زمانی 2014-1980 استفاده شده است. جامعهی مورد بررسی این پژوهش شامل 149 کشور است که زیرگروههای آن به چهار گروه درآمدی کشورهای با درآمد پایین، کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین، کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا و کشورهای با درآمد بالا تقسیم شده‌اند. داده‌های ردپای اکولوژیک به عنوان شاخص کیفیت محیط زیست به کار گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که در حالت کلی تجارت بین‌الملل باعث تغییر در منحنی محیطزیستی کوزنتس می‌شود. همچنین در گروه کشورهای با درآمد بالا، فرضیهی منحنی محیط زیستی کوزنتس رد نمیشود.
اقتصاد فناوری ،انرژی و توسعه پایدار
مهدی فدائی؛ سما آذری
چکیده
انتخاب و گزینش ابزارهای اقتصادی و سیاست‌گذاری به منظور حفاظت از محیط‌زیست در شرایط رقابت روزافزون تجاری میان کشورها، همواره دغدغه‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی در دهه‌های اخیر بوده است. در این مطالعه، ضمن معرفی، مرور و بررسی سیاست‌های زیست محیطی مربوطه در ادبیات اقتصادی موجود، در چارچوب یک مدل بازی ایستای غیرهمکارانه بر دو سیاست ...
بیشتر
انتخاب و گزینش ابزارهای اقتصادی و سیاست‌گذاری به منظور حفاظت از محیط‌زیست در شرایط رقابت روزافزون تجاری میان کشورها، همواره دغدغه‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی در دهه‌های اخیر بوده است. در این مطالعه، ضمن معرفی، مرور و بررسی سیاست‌های زیست محیطی مربوطه در ادبیات اقتصادی موجود، در چارچوب یک مدل بازی ایستای غیرهمکارانه بر دو سیاست مبتنی بر بازار و مقررات فرمان و کنترل متمرکز شده و بررسی می‌نماییم که کدام‌یک از دو سیاست مالیات بر انتشار آلودگی و وضع استاندارد انتشار آلودگی از دیدگاه خصوصی، اجتماعی و زیست محیطی، در حضور وجود عدم تقارن آلایندگی بنگاه‌ها و آسیب پذیری کشورها از آلودگی، عملکرد بهتری دارد. نتایج نشان می‌دهند که هر دو سیاست وضع مالیات رقابتی زیست محیطی و وضع مقررات استاندارد انتشار آلودگی، در شرایط نامتقارنی‌های بیان شده، می‌تواند منجر به کاهش انتشار آلودگی و افزایش رفاه اجتماعی شود. اما مقایسه این دو سیاست بیان می‌دارد که سیاست وضع مالیات که سیاستی مداخله‌گرانه در بازار محسوب می‌شود، نسبت به مقررات استاندارد انتشار اثرات مثبت رفاهی و زیست محیط کمتری دارد. حتی بنگاه‌ها نیز در اغلب مواقع ترجیح می‌دهند تحت سیاست استاندارد آلودگی فعالیت نمایند تا سیاست وضع مالیات، مگر زمانی که ضریب انتشار آلودگی‌شان به اندازه کافی از بنگاه رقیب کمتر باشد.
جواد براتی
چکیده
توزیع نابرابر تأسیسات، تقاضا و توسعه‌ی گردشگری در استان‌های مختلف کشور، ناشی از سطوح متفاوت رقابت-پذیری استان‌ها در بخش گردشگری است. از جمله دلایلی که می‌تواند تاثیر بسزایی در این تفاوت داشته باشد، تخصصی شدن زیربخش‌های مختلف گردشگری در استان‌هاست. اما به دلیل وجود آثار غیرمستقیم و عملکرد دولت‌های محلی در تخصصی شدن گردشگری استان‌ها، ...
بیشتر
توزیع نابرابر تأسیسات، تقاضا و توسعه‌ی گردشگری در استان‌های مختلف کشور، ناشی از سطوح متفاوت رقابت-پذیری استان‌ها در بخش گردشگری است. از جمله دلایلی که می‌تواند تاثیر بسزایی در این تفاوت داشته باشد، تخصصی شدن زیربخش‌های مختلف گردشگری در استان‌هاست. اما به دلیل وجود آثار غیرمستقیم و عملکرد دولت‌های محلی در تخصصی شدن گردشگری استان‌ها، لزوماً ارتباط بین این شاخص با رقابت‌پذیری گردشگری همسو نیست. این مطالعه، با هدف بررسی تاثیر تخصصی شدن گردشگری (به تفکیک تخصصی شدن تولید، تخصصی شدن واحدهای اقامتی، تخصصی شدن آژانس‌های مسافرتی و تخصصی شدن تورهای مسافرتی) بر رقابت‌پذیری این بخش بین استان‌های مختلف کشور، از روش اقتصادسنجی فضایی و داده‌های پانل استفاده کرده است. داده‌ها برای 31 استان کشور طی دوره 1390-1395 بوده است. نتایج تحقیق، بیانگر آن است که بجز تخصصی شدن واحدهای اقامتی، سایر شاخص‌های تخصصی شدن گردشگری، تاثیر مثبت و معنی‌دار بر رقابت-پذیری گردشگری داشته‌اند. بطوریکه هم شاخص‌های طرف تقاضا (از جمله، تخصصی شدن آژانس‌ها و تخصصی شدن خدمات تور مسافرتی) و هم شاخص طرف عرضه (تخصصی شدن تولید)، ارتباط مثبت و معنی‌دار با رقابت-پذیری گردشگری دارند. معنی‌دار نبودن تخصصی شدن واحدهای اقامتی، می‌تواند ناشی از اثرات غیرمستقیم و گسترده‌ی موجود در انحراف سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در تاسیسات اقامتی و بویژه صنعت هتلداری باشد. همچنین، بررسی نتایج استانی نشان می‌دهد که ماندگاری گردشگر در استان‌های مرزی کشور، بالاتر از استان‌های مرکزی است. این نتیجه‌گیری، برای شاخص تخصصی شدن تور مسافرتی، بیانگر ضعف خدمات تورگردانی در عملکرد به عنوان یک ابزار پیشرفته جذب گردشگر و افزایش ماندگاری گردشگر در استان‌های مقصد است.
اقتصاد فناوری ،انرژی و توسعه پایدار
مرضیه اسعدی؛ محمد مهدی لطفی هروی
چکیده
اقتصاد زیست-فناورانه یک مفهوم جدید در ادبیات توسعه اقتصادی پایدار و مبتنی بر بازنگری فرایندهای تولید با استفاده از منابع زیستی تجدیدپذیر و نوآوریهای فناورانه است. فعالیت‌های مرتبط با اقتصاد زیستی دو ویژگی مشترک دارند: پایداری منابع و کارآیی اقتصادی در جهت اهداف توسعه پایدار. مبانی نظری مرتبط با گذار به اقتصاد زیستی، بر الگوی اقتصاد ...
بیشتر
اقتصاد زیست-فناورانه یک مفهوم جدید در ادبیات توسعه اقتصادی پایدار و مبتنی بر بازنگری فرایندهای تولید با استفاده از منابع زیستی تجدیدپذیر و نوآوریهای فناورانه است. فعالیت‌های مرتبط با اقتصاد زیستی دو ویژگی مشترک دارند: پایداری منابع و کارآیی اقتصادی در جهت اهداف توسعه پایدار. مبانی نظری مرتبط با گذار به اقتصاد زیستی، بر الگوی اقتصاد دایره‌ای به عنوان مدل نظری-کاربردی تاکید دارد. با توجه به روند در حال گسترش اقتصاد زیست-فناورانه در جهان، این پژوهش دو هدف را دنبال می‌کند. اول، تبیین مبانی نظری اقتصاد زیست-فناورانه و ارزیابی فرایند گذار. دوم، فراهم کردن چارچوبی برای شناسایی و تحلیل متغیرهای موثر در گذار، مبتنی بر الگوی اقتصاد دایره‌ای و در مقیاس اقتصاد کلان. شاخص‌های سنجش اقتصاد زیست-فناورانه مبتنی بر شاخص‌های سه‌گانه توسعه پایدار شامل اقتصادی-اجتماعی-زیست‌محیطی هستند. مطالعات تجربی اقتصاد زیستی نشان می‌دهد به دلیل محدودیت‌های داده‌ها و ناهمگنی روشهای اندازه‌گیری شاخص‌ها، روشهای تحلیل آماری با استفاده از داده‌های مقطعی بیشترین کاربرد را دارند. بر این اساس با استفاده از روش تحلیل عاملی و داده‌های اقتصاد زیستی‌دایره‌ای اروپا، متغیرهای توضیح‌دهنده فرایند گذار شناسایی شده است. نتایج نشان می‌دهند که مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی گذار عبارت است از سهم سرمایه‌گذاری و ارزش‌افزوده در اقتصاد زیستی، تجارت مواد زیستی، و شاخص رویکرد به بازار. متغیرهای شاخص‌های اجتماعی و زیست‌محیطی موثر به‌ترتیب شامل سرانه کالری روزانه، بازیافت زباله‌های زیستی، کشاورزی ارگانیک و نوآوریها هستند. در نهایت ضرورت اقتصاد ایران در گذار به اقتصاد زیست-فناورانه از دو منظر شاخص آسیب‌پذیری نفتی و روند توسعه پایدار تحلیل شد که نشان دهنده ضرورت گذار به اقتصاد زیست-فناورانه است.
علیرضا ابراهیمی نورعلی
چکیده
تنظیم قیمت آب شرب شهری استان‌های کشور مبتنی بر عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب ضمن ایجاد انگیزه در این شرکت‌ها به منظور بهبود کارایی و بهره‌وری، زمینه کاهش قیمت آب برای مصرف‌کنندگان در نتیجه رقابت را نیز فراهم خواهد آورد.در این مقاله ابتدا در چهارچوب تحلیل مرزی تصادفی، میزان عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب از نظر کارایی و بهره‌وری اندازه‌گیری ...
بیشتر
تنظیم قیمت آب شرب شهری استان‌های کشور مبتنی بر عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب ضمن ایجاد انگیزه در این شرکت‌ها به منظور بهبود کارایی و بهره‌وری، زمینه کاهش قیمت آب برای مصرف‌کنندگان در نتیجه رقابت را نیز فراهم خواهد آورد.در این مقاله ابتدا در چهارچوب تحلیل مرزی تصادفی، میزان عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب از نظر کارایی و بهره‌وری اندازه‌گیری شده و در مرحله بعد، با استفاده از نتایج بدست آمده از عملکرد شرکت‌های مذکور، در قالب یک مدل تنظیم قیمت مبتنی بر عملکرد و داده‌های تابلویی 35 شرکت آب و فاضلاب استانی در ایران طی سال‌های 1391 تا 1396 سقف قیمت فروش آب پیشنهاد شده است.نتایج این پژوهش، بیشترین و کمترین سقف قیمت (متوسط سالیانه) را به ترتیب برای شرکت آب و فاضلاب استان گیلان معادل 28%- درصد و شرکت آب و فاضلاب شهر هرمزگان معادل %2- درصد پیشنهاد می‌دهد. این در حالی است که شرکت‌های آب و فاضلاب استان هرمزگان و گیلان به ترتیب دارای بیشترین %11 درصد و کمترین %12- درصد متوسط تغییر در بهره‌وری کل عوامل تولید هستند. همچنین نتایج حاکی از آن است که متوسط تغییر در کارآیی فنی هزینه صنعت آب و فاضلاب تقریباً صفر و متوسط تغییر تکنولوژی صنعت آب و فاضلاب مثبت و برابر 0.11 است که بیشترین تاثیر در رشد بهره‌وری کل عوامل تولید صنعت آب و فاضلاب را داشته است. همچنین متوسط تغییر در کارایی مقیاس هزینه صنعت آب و فاضلاب منفی است که بیانگر نزولی بودن بازدهی نسبت به مقیاس صنعت آب و فاضلاب ایران است.
الهام شاداب فر؛ فاطمه بزازان؛ علی اصغر بانوئی
چکیده
جدول داده-ستانده چندمنطقه‌ای (MRIO) اطلاعات جامعی از آمار اقتصادی مناطق ارایه می‌دهد که به کمک آن ساختار اقتصاد مناطق و روابط اقتصادی بین آنها مشخص می‌گردد. جداول منطقه‌ای و آمار تجارت بین‌منطقه‌ای که لازمه تهیه جداول داده-ستانده چندمنطقه‌ای است به صورت آماری تهیه نمی‌گردد، لذا استفاده از روشهای غیرآماری موجود در ادبیات داده- ...
بیشتر
جدول داده-ستانده چندمنطقه‌ای (MRIO) اطلاعات جامعی از آمار اقتصادی مناطق ارایه می‌دهد که به کمک آن ساختار اقتصاد مناطق و روابط اقتصادی بین آنها مشخص می‌گردد. جداول منطقه‌ای و آمار تجارت بین‌منطقه‌ای که لازمه تهیه جداول داده-ستانده چندمنطقه‌ای است به صورت آماری تهیه نمی‌گردد، لذا استفاده از روشهای غیرآماری موجود در ادبیات داده- ستانده منطقه‌ای تنها راه حل است. در این راستا هدف اصلی مقاله حاضر تهیه جدول داده-ستانده چند منطقه‌ای برای نه منطقه کلان ایران است، روش تهیه غیرآماری و CHARM است که هدف اصلی آن برآورد تجارت بین منطقه‌ای و تهیه جدول است. به همین منظور از حساب‌های منطقه‌ای و جدول داده ستانده ملی آماری سال 1390 مرکز آمار ایران به عنوان پایه‌های آماری استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که، حجم کل تجارت بین منطقه‌ای کشور، 1000 هزار میلیارد ریال است. بالاترین حجم تجارت بین منطقه‌ای برای مناطق مربوط به منطقه خوزستان به میزان 338 و سپس منطقه البرز جنوبی 242 و کمترین حجم تجارت مربوط به منطقه آذربایجان به میزان 38 هزار میلیارد ریال است. بیشترین حجم تجارت بین منطقه‌ای برای بخش ها، مربوط به بخش‌های نفت خام و گاز طبیعی و سپس خدمات است. بالاترین حجم تجارت بین منطقه‌ای در مناطق شمال، آذربایجان، جنوب‌شرقی و زاگرس در بخش کشاورزی، منطقه خوزستان در بخش نفت خام و گازطبیعی، منطقه فارس در بخش ساخت فرآورده های نفتی و مواد شیمیایی، منطقه البرزجنوبی و خراسان در بخش خدمات و منطقه مرکزی در بخش ساخت فلزات و محصولات فلزی و الکترونیکی است.
روش شناسی و معرفت شناسی اقتصادی
ابوالقاسم نادری
چکیده
با عنایت به اهمیت سازوکارهای تخصیص منابع در بهبود عملکرد و احراز ناکارآمدی سازوکارهای متعارف، این مقاله به‌دنبال کاربست یک روش چندمرحله‌ای مشخص در چارچوب تحلیل‌ها و شبیه‌سازی آماری است که از مسیر آن، سازوکار تخصیص منابع مناسب شناسایی می‌شود. در این راستا الگوهای تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص تغییرات بهره‌وری مالم‌کوئیست همراه ...
بیشتر
با عنایت به اهمیت سازوکارهای تخصیص منابع در بهبود عملکرد و احراز ناکارآمدی سازوکارهای متعارف، این مقاله به‌دنبال کاربست یک روش چندمرحله‌ای مشخص در چارچوب تحلیل‌ها و شبیه‌سازی آماری است که از مسیر آن، سازوکار تخصیص منابع مناسب شناسایی می‌شود. در این راستا الگوهای تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص تغییرات بهره‌وری مالم‌کوئیست همراه با پنج مجموعه داده‌های آماری مختلف از عرصة آموزش عالی در قالب الزامات علمی-فنی استفاده شده‌اند؛ نخست وضعیت کارایی با الگوهای تحلیل پوششی داده‌ها اندازه‌گیری شده، سپس منابع بین واحدها متناسب با شرایط کارایی کامل تخصیص یافته و در نهایت آثار آن بر روی تغییرات بهره‌وری با شاخص مالم‌کوئیست ارزیابی شده است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهند که: (1) ناکارایی زیاد پدیدة غالب در همه واحدها و مجموعه‌های آماری است؛ (2) تخصیص مجدد منابع، باعث تغییر ملموس در عملکرد می‌شود و شدّت بهبودی عملکرد به درجة ناکارآمدی و وسعت آن به نوع سازوکار تخصیص منابع وابسته است؛ و (3) بر مبنای تأمین توأمان حداکثر کارایی و ارتقای بهره‌وری، سازوکار تخصیص کارایی‌محور به عنوان مناسب‌ترین سازوکار شناسایی شده است. به این ترتیب، به لحاظ روشی، بهبود و رشد همزمان کارایی و بهره‌وری، به عنوان یک ملاک اساسی برای شناسایی سازوکار مناسب پیشنهاد می‌شود که از کاربست شبیه‌سازی آماری چندمرحله‌ای مبتنی بر الگوهای پوششی داده‌ها و شاخص تغییرات بهره‌وری مالم‌کوئیست حاصل شده است.
مهدیه ساعی
چکیده
مطالعه‌ی حاضر سعی دارد که اثر تغییرات اقلیم را بر صادرات و واردات و رفاه مصرف‌کنندگان شهری و روستایی در ایران بررسی نماید. بدین منظور از مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر (CGE) به‌عنوان ابزار تجزیه و تحلیل و ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) سال 1390 به‌عنوان پایگاه داده بهره جسته است. در این مطالعه، حساب‌های فعالیت و کالا به حساب‌های غلات، سایر ...
بیشتر
مطالعه‌ی حاضر سعی دارد که اثر تغییرات اقلیم را بر صادرات و واردات و رفاه مصرف‌کنندگان شهری و روستایی در ایران بررسی نماید. بدین منظور از مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر (CGE) به‌عنوان ابزار تجزیه و تحلیل و ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) سال 1390 به‌عنوان پایگاه داده بهره جسته است. در این مطالعه، حساب‌های فعالیت و کالا به حساب‌های غلات، سایر کشاورزی، صنعت و معدن و خدمات تفکیک شدند. نتایج مدل با استفاده از سه سناریوی شبیه‌سازی نشان داد که در نتیجهی تغییرات اقلیم، مقدار تولید کلیه بخشها به استثنای صنعت و معدن کاهش خواهد یافت که پیامد آن افزایش قیمت غلات و در مقابل کاهش قیمت سایر فعالیت‌ها خواهد بود. علاوه بر این، مقدار صادرات غلات در سناریوهای مختلف کاهش و صادرات بقیهی کالاها افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر، واردات غلات با افزایش و واردات سایر کالاها با کاهش روبرو خواهد شد. در این رابطه، رفاه خانوارهای شهری و روستایی نیز کاهش خواهد یافت که برای خانوارهای شهری، این کاهش بیشتر مشهود است. بر اساس نتایج، اثرات کلان این سناریوهاکاهش تولید ناخالص داخلی اسمی و واقعی، جذب کل و مصرف خصوصی خانوارهاست.
شهزاد برومند جزی
چکیده
در الگوی انتخاب عقلانی، فرد پس از محاسبه هزینه- فایده مواد مخدر تصمیم به مصرف می گیرد. با این وجود ، از آنجا که مصرفمواد مخدر هزینه های اقتصادی و بهداشتی در بر دارد، سیاست های عمومی برای جلوگیری از تجربه و مصرف این موادتوسط نوجوانان اعمال می شوند. همانطور که در حال حاضر، این سیاست ها اساساً براساس افزایش مالیات، محدودیت مصرف یا تبلیغات ...
بیشتر
در الگوی انتخاب عقلانی، فرد پس از محاسبه هزینه- فایده مواد مخدر تصمیم به مصرف می گیرد. با این وجود ، از آنجا که مصرفمواد مخدر هزینه های اقتصادی و بهداشتی در بر دارد، سیاست های عمومی برای جلوگیری از تجربه و مصرف این موادتوسط نوجوانان اعمال می شوند. همانطور که در حال حاضر، این سیاست ها اساساً براساس افزایش مالیات، محدودیت مصرف یا تبلیغات هشدار دهنده در مورد خطرات مرتبط با مصرف این مواد، اجرا می شوند.به عبارت دیگر، هدف آن ها افزایش هزینه های تحمیل شده به مصرف کننده و نه کاهش مزایا یا به عبارتی لذت ناشی از مصرف است. با این حال ، امروزه این سیاستها در تلاش هستند تا روند صعودی مصرف مواد مخدر را در نوجوانان را معکوس کنند. در این مقاله، ما بر اهمیت لذت ناشی از مصرف مواد مخدر، و به ویژه لذت مورد انتظار و لذت واقعی در اولین مصرف، تأکید می کنیم. برای این منظو ، ما از یک چارچوب نظری تجربه مواد مخدر در نوجوانان برای تعریف شیوه های جدید برای اتخاذ سیاست های پیشگیری اولیه عمومی استفاده می کنیم. به ویژه، ما به شناسایی، ارزش گذاری و ترویج فعالیت های جایگزین برای مصرف مواد مخدر می پردازیم: فعالیت های ورزشی ، فعالیت‌های خلاقانه، سرگرمی و غیره.
بختیار جواهری؛ خالد احمدزاده؛ حمیرا شاه ویسی
چکیده
یکی از پیش‌نیازهای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب، وجود نهادهای مالی کارا، تخصیص و تجهیز مناسب منابع و توسعه مالی است؛ لذا شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعه مالی لازم و ضروری است. در این پژوهش تأثیر منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر توسعه مالی کشورهای درحال‌توسعه با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی طی دوره زمانی 2016-2000 موردبررسی ...
بیشتر
یکی از پیش‌نیازهای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب، وجود نهادهای مالی کارا، تخصیص و تجهیز مناسب منابع و توسعه مالی است؛ لذا شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعه مالی لازم و ضروری است. در این پژوهش تأثیر منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر توسعه مالی کشورهای درحال‌توسعه با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی طی دوره زمانی 2016-2000 موردبررسی قرار گرفت. شاخص توسعه مالی ارائهشده توسط صندوق بین‌المللی پول، اعتبار اختصاص دادهشده به بخش خصوصی نسبت به GDP و شاخص Z_score معیاری برای سنجش توسعه مالی در این پژوهش است. شاخص منابع از میانگین وزنی درآمد سه منبع نفت، گاز و مواد معدنی بهدستآمده و از شاخص‌های حکمرانی خوب به‌عنوان شاخص کیفیت نهادی استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که در کشورهای درحال‌توسعه موردپژوهش، درآمد حاصل از منابع طبیعی تأثیر مثبتی بر اعتبار و شاخص توسعه مالی دارد اما ثباتبخش بانکی را تهدید می‌کند. همچنین شاخص‌های کیفیت نهادی تأثیر مثبتی بر سه شاخص توسعه مالی دارند.
روش شناسی و معرفت شناسی اقتصادی
حسین سلیمی
چکیده
در این مقاله کوشش خواهد شد که شکل‌گیری یک میدان جدید و متفاوت برای کنش اقتصادی مورد مطالعه قرار گیرد. این میدان جدید اقتصاد جهانی نام دارد که پدیده‌ای فراتر از اقتصاد بین‌الملل است و ماهیت آن و پدیده‌های بنیادین تأثیرگذار در آن متفاوت با اقتصاد بین‌الملل هستند. در این فضای تازه پدیده‌هایی مانند سرمایۀ جهانی و زنجیرۀ ارزش جهانی ...
بیشتر
در این مقاله کوشش خواهد شد که شکل‌گیری یک میدان جدید و متفاوت برای کنش اقتصادی مورد مطالعه قرار گیرد. این میدان جدید اقتصاد جهانی نام دارد که پدیده‌ای فراتر از اقتصاد بین‌الملل است و ماهیت آن و پدیده‌های بنیادین تأثیرگذار در آن متفاوت با اقتصاد بین‌الملل هستند. در این فضای تازه پدیده‌هایی مانند سرمایۀ جهانی و زنجیرۀ ارزش جهانی شکل گرفته‌اند که بدون در نظر گرفتن آنها نمی‌توان تحلیل درستی از ساخت اقتصادی چه در داخل کشورها و چه در محیط جهانی به دست آورد. شیوۀ سیاست-گذاری نیز در این محیط نوین متفاوت خواهد بود. در این مقاله کوشش می‌کنیم تا نشان دهیم شکل گیری پدیدارهای تازه جهانی موجب شکل‌گیری فضای اقتصاد جهانی شده است و این فضای نوین جایگاه کشورهای مختلف را به حسب نوع رفتار و جایگاه آنها در ساخت نوین جهانی تغییر داده است.در قسمت اول مقاله تلاش خواهیم کرد که نشان دهیم به رغم اختلاف نظر‌های فراوان در حوزۀ نظریه‌ها، این نظریه‌ها در مورد شکل‌گیری اقتصاد جهانی و وارد شدن جهان به این مرحلۀ جدید اتفاق نظر دارند. سپس با استفاده از منابعی مانند گزارش‌های سالانه سازمان تجارت جهانی، انکتاد و صندوق بین‌المللی پول اطلاعاتی را ارائه می‌کنیم که نشان دهد در فضای کنش واقعی و فراسوی نظریه‌ها این تحول به راستی اتفاق افتاده و دنیا از این منظر وارد فضایی نو شده است. کلید واژه‌ها: اقتصاد جهانی، زنجیره ارزش جهانی، نظام مالی جهانی
اقتصاد صنعتی
محمد نبی شهیکی تاش؛ فاضله قلیزاده؛ فرخنده سلیمانی
چکیده
براساس شواهد تجربی، خروجی سیاست‌های حمایتی، صنایع کارآمد و متناسب با پیشرفت‌های روز تکنولوژی، تخصیص بهینه منابع، حضور پر رنگ در عرصه رقابت بین المللی و استفاده‌ی بهینه از فرصت‌های سودآور به نفع اقتصاد کشور نمی باشد. در صورت عدم بهره برداری مطلوب از حمایت‌های صورت گرفته در صنایع کارخانه‌ای، مسیر حرکت منابع کمیاب در جامعه تغییر ...
بیشتر
براساس شواهد تجربی، خروجی سیاست‌های حمایتی، صنایع کارآمد و متناسب با پیشرفت‌های روز تکنولوژی، تخصیص بهینه منابع، حضور پر رنگ در عرصه رقابت بین المللی و استفاده‌ی بهینه از فرصت‌های سودآور به نفع اقتصاد کشور نمی باشد. در صورت عدم بهره برداری مطلوب از حمایت‌های صورت گرفته در صنایع کارخانه‌ای، مسیر حرکت منابع کمیاب در جامعه تغییر کرده و قیمت‌های نسبی دستخوش تغییراتی می‌شود که نتیجه آن بروز انحراف قیمت و قدرت انحصاری در صنایع کشور می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش شناسی هال راجر و تکنیک آرلانو- باند، تاثیر سیاست‌های حمایتی بر انحراف قیمت در صنایع کارخانه‌ای ایران بررسی شده است. تخمین روابط با استفاده از دو روش مقطعی و پانل دیتای پویا به روش گشتاورهای تعمیم یافته برای 92 صنعت طی دوره‌ی زمانی 1383- 1393 و بر اساس کد چهار رقمی ISIC انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد، بالاترین میزان تعرفه در سال های 83 تا 93 مربوط به صنعت کفش و پوشاک با رقمی معادل 100 درصد تعلق داشته و صنعت سیمان و گچ نیز، بیش ترین حمایت ضمنی را در بین 92 صنعت مورد بررسی، به خود اختصاص داده است. همچنین براساس مدل‌های برآوردی، ساختار متمرکز صنعتی، حمایت اسمی ضمنی، نرخ تعرفه و شدت مانع ورود، تاثیر مثبت و معناداری بر شکل گیری انحراف قیمتی در صنایع کارخانه‌ای ایران داشته است.
اقتصاد ایران
اسفندیار جهانگرد؛ جمال کاکایی
چکیده
بیماری کووید ـ 19 در اواخر سال 2019 در اکثر کشورهای جهان فراگیر شد. علاوه تلفات انسانی (ابتلا و مرگ و میر)، اقتصاد کشورها را نیز تحت تأثیر قرار داده است. براساس آمار صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی جهان در سال 2020 میلادی حدود سه و نیم (5/3) درصد منفی بوده است. با وجود آنکه تولید ناخالص داخلی ایران در این سال حدود یک و نیم (5/1) درصد مثبت بوده ...
بیشتر
بیماری کووید ـ 19 در اواخر سال 2019 در اکثر کشورهای جهان فراگیر شد. علاوه تلفات انسانی (ابتلا و مرگ و میر)، اقتصاد کشورها را نیز تحت تأثیر قرار داده است. براساس آمار صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی جهان در سال 2020 میلادی حدود سه و نیم (5/3) درصد منفی بوده است. با وجود آنکه تولید ناخالص داخلی ایران در این سال حدود یک و نیم (5/1) درصد مثبت بوده است، اما آثار این همه‌گیری مشهود است. از اینرو، این مقاله در پی آن است با استفاده از الگوی تعاملی داده ـ ستانده و رویکرد حذف فرضی فعالیت‌ها دیازنباخر و لهر (2013) و سپس با استفاده از زایتسف (2000) آثار شیوع بیماری کرونا طی یک سال روی ستانده (تولید)، اشتغال و ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی به تفکیک اجزای آن بررسی نماید. به همین منظور از جدول داده ـ ستانده آماری فعالیت در فعالیت سال 1395 بانک مرکزی و داده‌های اشتغال مرکز آمار ایران استفاده می‌شود. نتایج حاکی از آن است ستانده و ارزش افزوده کل اقتصاد به ترتیب، حدود چهار سه دهم (3/4) و چهار (4) درصدکاهش پیدا می‌کند. شایان توجه است در میان اجزای ارزش افزوده، «درآمد مختلط و مازاد عملیاتی(خالص)» با بیشترین رشد نزولی مواجه می‌شود. همچنین به طور مستقیم و غیرمستقیم حدود شش و نیم (5/6) درصد شاغلان کشور از بیماری همه‌گیر کرونا متأثر شده‌اند.
