نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیارعلوم اقتصادی،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در این مقاله تلاش شده است تا عوامل اثرگذار بر هزینه تحقیق و توسعه در صنایع ایران شناخته شود تا با شناسایی آن‌ها بتوان در مطالعات بعدی، سیاستهایی را برای افزایش هزینههای تحقیق و توسعه تجویز کرد. با توجه به مبانی نظری و مطالعات پیشین، عواملی مانند اندازه بنگاه، نیروی انسانی تحصیلکرده، سود بنگاه، سرمایهگذاری بنگاه، شاخص درجه باز بودن تجاری صنایع و رشد ارزش افزوده اسمی به عنوان متغیرهای اثرگذار در مدل وارد شدند. معادلات رگرسیون پژوهش با استفاده از دادههای مربوط به صنایع کارخانهای ایران برحسب کدهای دورقمی ISIC برای صنایع با سطح تکنولوژی بالا، متوسط و پایین در بازه زمانی 1393-1374 برآورد شد. نتایج برآورد معادلات شدت تحقیق و توسعه در بخش صنعت در ایران نشان میدهد که در صنایع با تکنولوژی بالا، ‌کارگاه‌هایی که نسبت بالاتری از کارکنان آن‌ها دارای تحصیلات دانشگاهی هستند از نظر تجاری بازتر هستند، دارای اندازه بزرگ‌تری بوده و نسبت تشکیل سرمایه به ارزش افزوده بیشتری دارند و به طور متوسط سهم بالاتری از ارزش افزوده خلق شده را صرف تحقیق و توسعه میکنند. یافتههای این مقاله نشان میدهد که عوامل مهمی مانند سودآوری و رشد ارزش افزوده تاثیری بر تصمیم بنگاه‌ها به هزینه کردن تحقیق و توسعه در این صنایع نداشته است. در صنایع با سطح تکنولوژی متوسط و پایین هیچ یک از متغیرها از معناداری برخوردار نبودهاند که نشان میدهد در ایران این صنایع هنوز به مرحلهای نرسیدهاند که تحقیق و توسعه در راهبردهای آن‌ها نقش مهمی داشته باشد. بر این اساس با توجه به عوامل بسیار متفاوت اثرگذار بر تصمیم بنگاه‌ها به تحقیق و توسعه برحسب سطح فناوری، اتخاذ سیاستهای جداگانه برای صنایع با هر یک از این سه سطح تکنولوژی در ایران ضروری به نظر میرسد.

کلیدواژه‌ها

پاداش، حمید، بهمن خداپناه و مهدی ابراهیم‌زاده (1396)، «تاثیر محیط نهادی بر اقتصاد دانش بنیان»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال هفدهم، شماره 64.
تندهوش،هومن، نسترن  حاجی‌حیدری و منصور نجائی (1383)، «شیوه‌های ارزش‌گذاری دارایی‌های معنوی در فرآیند سرمایه‌گذاری»، اولین کنفرانس ملی سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر.
حسینی‌نیا، غلامحسین،‌ احمد یعقوبی‌فرانی و مژگان ایرانی (1395)، «عوامل موثر بر موفقیت تحقیق و توسعه در صنایع غذایی»، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد دوم، شماره 4.
حیدری، حسن (1386)، «نظام ملی نوآوری به عنوان چارچوبی برای تحلیل نوآوری: رویکردی نظری»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال نهم، شماره 33.
دقیقی‌اصلی، علیرضا، جمشید پژویان و سارا سادات حاج موسوی (1392)، «بررسی هزینه‌های تحقیق و توسعه در بخش آموزش عالی بر رشد اقتصادی کشورهای اتحادیه اروپا»، نشریه علوم اقتصادی، دوره هفتم، شماره 24.
شاکری، عباس (1392)، اقتصاد کلان، جلد اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات رافع.
علیزاده،پریسا (1390)، «سیاست‌های ارتقای تحقیق و توسعه و نوآوری (1): حمایت‌های مالیاتی»، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری‌های نوین (گروه فناوری‌های نو).
فتحیان،محمد و حاتم مهدوی‌نور (1386)، مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات، چاپ ششم، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
کردبچه، حمید و سوده‌السادات امامی (1391)، «ساختار بازار و مخارج تحقیق و توسعه در کارگاه‌های صنعتی ایران»، سال اول، شماره 4.
متوسلی،محمود، علی نیکونسبتی و روح‌الله ابوجعفری (1395)، اقتصاد دانش بنیان، بررسی نقش فناوری و نوآوری در توسعه اقتصادی، چاپ اول، تهران: نشر چشمه.
معاونت علمی و فن­آوری ریاست جمهوری، گزارش تحلیلی طرح پیمایش نوآوری ایران (1391 تا 1393) زمستان 1395.
مرکز آمار ایران، طرح‌های آمارگیری کارگاه‌های صنعتی ده نفر کارکن و بالاتر، سال‌های 1374 تا 1393.
محمدزاده،پرویز، سکینه سجودی و مهدی مهدی‌زاده (1390)، «مطالعه عوامل موثر بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه بنگاه‌های صنعتی ایران»، فصلنامه علمی و پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال چهارم، شماره 4.
مولایی، محمدعلی و علی دهقانی (1390)، «ارزیابی تاثیر هزینه‌های تحقیق و توسعه بر سهم بازار در بخش صنعت ایران (رویکرد غیرخطی)»، نشریه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره اول، شماره 4.
نیلی، مسعود و همکاران (1382)، خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.
 
Aghion. P, Howitt .P. (2009), “The Economics of Growth”, MIT Press
Aziz. N, rahman. M, Yusoff . W, Tareq. S. (2013), “Determines of Sectoral R&D Investment in the UK; A Dymanic Panel Approach”, Review of European Studies; Vol. 5, No. 4.
Badi, H.B. (2004), “Panel Data Analysis” Entry in the Encyclopedia of Research Methods for the Social Sciences, Sage Publications.
Barge-Gil, A and Lopez, A. (2013), “R&D Determinants: Accounting for the Differences Between Research and Development”, 35th DRUID Celebration Conference, Barcelona, Spain.
Becker, B. (2013), “The Determinants of R&D Investment: A Survey of the Empirical Research”, Economics Discussion paper Series; No. WP2013–09, Loughborough University.
Cohen W M, Levin R C, Mowery D C. (1987), “Firm Size and R&D Intensity: A Re-examination”, Jornal of Industrial Economics, 35, 543-563.
Corvers F. (1997), “The Impact of Human Capital on Labor Productivity in Manufacturing Sectors of the European Union”, Applied Economics, 29(8), 975-987.
Divella, M. (2013), “Determinants of Bussiness R&D investment”.
Fatih . M , Ball. E and Sigeze. C. (2016), “An Investment on the R&D Expenditures in Turkey: A Firm-level Approach”, International Journal of Economics and Finance; Vol. 8, No. 5.
Griliches, Zvi (1979), “Issues in Assessing the Contribution of Research and Development to Productivity Growth”, Bell journal of Economices,Vol.10,No. 1.
Hall. B, Jacques. M, and Pierre. M. (2010), “Measuring the Returns to R&D in Handbook of the Economics of Innovation”, Bronwyn H. Hall and Nathan Rosenberg (eds.), Vol. 2.
Industrial Development Report (2016), United Nation Industrial Development Organization.
Jacob. J, and Sasso. S. (2015), “Foreign Direct Investment and Technology Spillovers in Low and Middle-Income Countries: A Comparative Cross-Sectoral Analysis”, Inclusive and Sustainable Industrial Development Working Paper Series.
Jacques.M and Sassenou. M. (1991), “R&D and Productivity: A Survey of Econometric Studies at the Firm Level”, STI Review, OECD, Vol. 8.
Jones.B. (2009), “The Burden of Knowledge and the Death of the Renaissance Man: Is Innovation Getting Harder?”, Review of Economic Studies,Vol. 76,No.1.
OECD.(1996), The Knowledge-Based Economy.
Patel. P. Pavitt. K, (1999), “Nnational System of Innovation Under Strain: The Internationalization of Corporate R&D”, Science Policy Research Unit, University of Sussex, England.
Peters. B, Roberts. M, Vuong. V, Fryges. H. (2013), “Estimating Dynamic R&D Demand: An Analysis of Costs and Long-Run Benefits”.
Powell.W, Snellman. K. (2004), “The Knowledge Economy”, Annual Review of Sociology,Vol 30.
Romer. D. (2012),Advanced MacroEconomics, Fourth Edition.
Romer. P. M. (1986), “Increasing Returns and Long-run Growth”, Jornal of Political Ecomomy.
Min. B and Smyth. R. (2015), “Determinants of R&D Intensity and its Impact on Firm Value in an Innovative Economy in which Family Business Groups are Dominant: The Case of South Korea”, Monash Business School, Department of Economics, ISSN 1441-5429, Disscution paper 25/15.
Schmierl. K. (2007), “Transformative Capabilities in the Very Old Economy: Intersectoral Innovation Networks and Learning Alliances”, Vol.35.
Yeo.B.(2010), “Driving the Knowledge Economy: Explaining the Impact of Regional Innovation Capacity on Economic Performance”, Contemporary Management Research,Vol. 6,No. 1.
Zack, M. H. (1999), “Developing a Knowledge Strategy”, California Management Review.