نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم اقتصادی

2 دانشیار گروه اقتصاد نظری دانشگاه مازندران

چکیده

نخستین قدم در راه مبارزه با فقر و برنامه‏ریزی‏های مناسب برای کاهش آن، شناسایی عوامل اثرگذار بر فقر خانوارهاست. در راستای اهمیت موضوع، در این مطالعه، با استفاده از ریزداده‏های طرح هزینه ـ درآمد خانوارهای شهری کشور در سال 1388 و مدل اقتصادسنجی، عوامل مؤثر بر فقر شناسایی می‌شود. در این مطالعه از مدل داده‏های تابلویی با متغیر وابسته محدود استفاده شده‏ که ویژگی این مطالعه و تمیز آن از سایر مطالعات انجام شده در ایران است. بدین ترتیب پس از خوشه‌بندی داده‏ها و محاسبه خط فقر مدل لاجیت داده‏های تابلویی که براساس متغیرهای اقتصادی ـ اجتماعی اثرگذار بر فقر خانوار طراحی شده ‏بود، با روش حداکثر درست‌نمایی برآورد شد.
نتایج مطالعه حاکی از آن است که از بین متغیرهای اثرگذار بر خروج از فقر، متغیرهای نسبت تعداد افراد باسواد و شاغل بیشترین تأثیر را دارند، در حالی‏که متغیرهایی مانند بعد خانوار احتمال قرارگیری خانوار را در دایره فقر افزایش می‏دهد. از یافته‏های دیگر اینکه، جنسیت سرپرست خانوار اثر معناداری بر فقر دارد. ضریب این متغیر نشان داد که مرد سرپرست بودن خانوار نسبت به زن‏ سرپرست بودن از احتمال قرارگیری در دایره فقر می‏کاهد.

کلیدواژه‌ها

خداداد کاشی، فرهاد، فریده باقری، خلیل حیدری و امید خداداد کاشی (1381)، اندازه‏گیری شاخص‏های فقر در ایران؛ کاربرد انواع خط فقر، شکاف فقر، شاخص فقر 1379-1363، مرکز آمار ایران، گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی.
مرکز آمار ایران (1388)، داده‏های طرح هزینه ـ درآمد خانوار.
محمدزاده، پرویز، فیروز فلاحی و صمد حکمتی فرید (1389)، بررسی فقر و عوامل تعیین‏کننده آن در بین خانوارهای شهری کشور، فصلنامه تحقیقات مد‌‌ل‌سازی اقتصادی، شماره 2.
محمودی، وحید (1382)، تجزیه فقر برحسب خصوصیات اقتصادی ـ اجتماعی خانوارها و مناطق جغرافیایی در ایران، پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، سال 11، دوره 25.
نجفی، بهاء‏الدین و آشان شوشتریان (1386)، برآورد خط فقر، اندازه فقر و بررسی تعیین‌کننده‌های آن در خانوارهای روستایی و شهری ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 15، شماره 59.
نیلی، فرهاد، سید معاون رضوی و رضا شهیدزاده‏ ماهانی (1376)، بررسی تحولات فقر، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی طی سال‏های گذشته، مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‏ریزی و توسعه.
Achia, T, A. Wangombe and N. Khadioli (2010), A Logistic Regression Model to Identify Key Determinants of Poverty Using Demographic and Health Survey Data, European Journal of Social Sciences, No.1, Vol. 13.
Bulter, J.S and R.Moffit (1982), A Computationally Efficient Quadrature Procedure for the One- Factor Multinomial Probit Model, Econometrica, Vol.50.
Geda, A, Jong, N and M.S. Kimenyi (2005), Determinants of Poverty in Kenya: A Household Level Analysis, University of Connecticut, Working paper, No. 2005-44.
Ghazouani, S and M. Goaied (2001), Determinants of Urban and Rural Poverty in Tunisia, ERF (Economic research Forum), working paper series, No.2001/126.
Mincer, J (1958), Investment in Human Capital and Personal Income Distribution, Journal of Political Economy, No. 66.
Mincer, J (1974), Schooling, Experience and Earnings, New York: Columbia University Press.
 Mok, T.Y and A. Sandyal (2007), The Determinants of Urban Household Poverty in Malaysia, Journal of Social Sciences, No. 4, Vol. 3.
Mukerjee, S and T. Benson (2003), The Determinants of Poverty in Malawi, 1998, World Development, No. 2, Vol.31.
Ravalion, M (1996), Issues in Measuring and Modeling poverty, Economic Journal, Vol.106.
Ravallion, M (1998), Poverty Lines in Theory and Practice, LSMS, World Bank, Working paper.
Verbeek, M (2004), A Guide to Modern Econometrics, Erasmus University Rotterdm.
Yassin, A.E, A. Salih and S. Gafar (2011), Poverty Alleviation in Sudan: The Case of Rank Country, ERF (Economic Research Forum) working paper series, No. 640.